Uzak geleceğin kronolojisi

Bir kara delik. Evrenin uzak geleceğiyle ilgili bütün modellemeler bunun uzak gelecekte geriye kalan tek obje olacağını öne sürüyor.

Gelecek kesin olarak öngörülemez olsa da, günümüzde çeşitli bilim alanlarında edinilen bilgiler sayesinde uzak gelecekteki bazı olaylar, en genel hatlarıyla da olsa öngörülebilmektedir. Bu alanlar arasında; gezegenlerin ve yıldızların nasıl oluştuğunu, etkileştiğini ve yok olduğunu inceleyen astrofizik; maddenin en küçük ölçekte nasıl davrandığını açıklayan parçacık fiziği; yaşamın zamanla nasıl evrildiğini araştıran evrimsel biyoloji; kıtaların binyıllar boyunca nasıl hareket ettiğini gösteren levha tektoniği ve insan toplumlarının ve kültürlerinin nasıl geliştiğini inceleyen sosyoloji yer alır.

Bu zaman çizelgeleri 4. binyılın başı olan 3001 yılıyla başlar ve geleceğin en uzak ve erişilmez noktalarına kadar uzanır. Ayrıca, insanların yok olup olmayacağı, Güneş'in kırmızı deve dönüşmesiyle birlikte Dünya'nın hayatta kalıp kalamayacağı ve proton bozunmasının evrendeki tüm maddenin sonunu getirip getirmeyeceği gibi henüz cevabı bilinmeyen bilimsel soruları konu alan alternatif gelecek senaryolarını da içermektedir.

Semboller

	olayı belirleyen
	Astronomi ve astrofizik
	Jeoloji ve gezegen bilimi
	Parçacık fiziği
	Matematik
	Teknoloji ve kültür

Dünya, Güneş Sistemi ve evrenin geleceği

Ayrıca bakınız: Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi

Dünya'nın, Güneş Sistemi'nin ve evrenin geleceğine dair yapılan tüm projeksiyonlar, termodinamiğin ikinci yasasını hesaba katmak zorundadır. Bu yasa, entropinin, yani işe dönüştürülebilir enerjinin zamanla azalmasının, sürekli artacağını belirtir. Yıldızlar, hidrojen yakıtlarını füzyon yoluyla tüketecek ve sonunda sönüp yok olacaklardır. Güneş'in ise, zamanla yeterince genişleyerek Merkür, Venüs ve muhtemelen Dünya gibi iç gezegenleri yutması, ancak Jüpiter ve Satürn gibi dev gezegenleri yutmaması beklenir. Bu genişleme evresinden sonra Güneş, bir beyaz cüce boyutuna kadar küçülecek; dış gezegenler ve uyduları ise, bu küçük güneş kalıntısının etrafında dönmeye devam edeceklerdir. Bu gelecekteki durum, MOA-2010-BLG-477L adlı beyaz cüce yıldız ve onun yörüngesinde bulunan Jüpiter büyüklüğündeki ötegezegen sistemine benzeyebilir.

Güneş Sistemi'nin ölümünden çok uzun bir zaman sonra fizikçiler, radyoaktif bozunmanın etkisiyle maddenin kendisinin bile zamanla parçalanarak, en kararlı maddelerin bile atom altı parçacıklara ayrışacağını öngörmektedir. Mevcut veriler, evrenin düz bir geometriye sahip olduğunu (veya neredeyse düz olduğunu) göstermektedir; bu nedenle evrenin sonlu bir sürede kendi içine çökmesi beklenmemektedir. Bu sonsuz gelecek, Boltzmann beyinleri gibi son derece düşük olasılıklı olayların bile gerçekleşmesine izin verebilir.

	Bundan kaç yıl sonra	Olay
	1.000	Ay'ın yarattığı gelgitlerin Dünya'nın dönüşünü yavaşlatması nedeniyle, bir güneş günü ortalama olarak şu ankinden saniyenin 1⁄30'u kadar daha uzun olacaktır. Bu farkı telafi edebilmek için, ya her ayın sonunda birden fazla kez artık saniye eklenmesi gerekecek, ya da bazı ayların sonunda ardışık artık saniyeler eklenmesi söz konusu olacaktır.
	1.100	Dünya'nın kutupları devinme yaptıkça, kuzey kutup yıldızı Polaris'in yerini Gamma Cephei alacaktır.
	5.000	Küresel ısınmanın uzun vadeli etkilerinden biri olarak Grönland buz tabakasının tamamen erimiş olacağı öngörülmektedir.
	10.000	Önümüzdeki birkaç yüzyılda Wilkes Subglacial Havzası'ndaki "buz tıpasının" çökmesi, Doğu Antarktika Buz Örtüsü'nü tehlikeye atarsa, bu tabakanın tamamen erimesi bu kadar uzun sürebilir. Bu durum, deniz seviyesinin 3 ila 4 metre yükselmesine neden olacaktır. Bu, Batı Antarktika buz tabakasına yönelik daha kısa vadeli tehditten ayrı olarak küresel ısınmanın olası uzun vadeli etkilerinden biridir.
	10.000	Eğer insanlar yok olursa, Dünya Kuvaterner buzullaşmasının bir sonraki buzul dönemine girmeden önceki kararlı sıcak dönemin ortasında olurdu. Ancak insanlar hayatta kalır ve gezegen üzerinde etkili olursa, sera gazı emisyonları bu doğal döngüyü bozabilir. Araştırmalara göre, fosil yakıtların yakılması sonucu ortaya çıkan karbondioksit, gezegenin önümüzdeki en az 500.000 yıl boyunca tekrar tekrar buzul çağlarını atlamasına sebep olabilir.
	10.000-1 milyon	Kırmızı üstdev yıldızlar Betelgeuse ve Antares'in bu süre zarfında büyük olasılıkla süpernova olarak patlamış olması beklenmektedir. Bu patlamalar, birkaç ay boyunca Dünya'dan gündüz vakti bile kolaylıkla görülebilecektir.
	11.700	Dünya'nın kutupları devinme hareketine devam ettikçe, gökyüzünün en parlak beşinci yıldızı olan Vega, kuzey kutup yıldızı konumuna gelir. Dünya, çıplak gözle görülebilecek pek çok kuzey kutup yıldızı arasında döngü geçirir; ancak Vega bu yıldızlar arasında en parlak olanıdır.
	11.000-15.000	Dünya'nın devinme döngüsünün yarısına gelindiğinde, eksen eğikliği tersine dönmüş olacak, bu da yaz ve kış mevsimlerinin Dünya'nın yörüngesinde zıt konumlarda gerçekleşmesine neden olacak. Güney yarımküre, Dünya Güneş'e en yakın noktadayken (günberi) Güneş'ten uzak tarafa bakacağı için mevsimler bugün olduğundan daha az şiddetli geçerken; Kuzey yarımküre ise Dünya Güneş'ten en uzak noktadayken (günöte) Güneş'e dönük olacağı için daha belirgin mevsimsel değişiklikler yaşayacak; çünkü kara alanlarının yüzdesi daha yüksek olduğu için mevsimler daha sert hissedilecektir.
	15.000	Dünya'nın kutup eğiminin salınımlı hareketi nedeniyle Kuzey Afrika Musonu kuzeye kayacak ve bu durum 5.000-10.000 yıl önce olduğu gibi Sahra Çölü'nün yeniden tropikal bir iklime sahip olmasına yol açacak.
	17.000	"Uygarlık düzeyinde tehdit" oluşturacak büyüklükteki bir süpervolkanik patlamanın en muhtemel tekrar süresidir. Bu tür bir patlama, bir teraton (bir trilyon ton) piroklastik madde salabilir.
	25.000	Mars'ın kuzey kutup buz örtüsü, gezegenin yaklaşık 50.000 yıllık kubbemsi yalpalanma sırasında Milankoviç döngüsüne bağlı olarak kuzey yarımküresindeki ısınma zirvesine ulaşmasıyla geri çekilmiş olabilir.
	36,000	Şu an dünyadan 10.30 ışık yılı uzaklıktaki Ross 248 dünyaya 3.024 ışık yılı mesafeye gelecek ve güneşe en yakın yıldız olacak.
	42,000	Alfa Centauri bir kez daha güneşe en yakın yıldız sistemi olacak.
	50,000	Burger ve Loutre'nin çalışmalarına göre, bu tarihte buzularası dönem sona erecek ve dünya tekrar buz çağına geri dönecek (küresel ısınmanın sınırlı etkisi olacağı varsayılarak). Niagara Şelalesi aşınarak yok olacak.
	50,000	Gelgitsel ivmeden dolayı, Jülyen günü 86,401 SI saniye olacak. Bu tarihten sonra artık saniye saate her gün eklenmek zorunda olacak.
	100,000	Özdevinimden (yıldızların galaksi içerisindeki hareketleri) dolayı takımyıldızları tanınamaz hale gelecek. Bir üstündev yıldız olan VY Canis Majoris büyük ihtimalle bir Hipernova halinde patlayacak.
	250,000	Hawaii adası yakınlarındaki dünyanın en genç sualtı volkanı Lōʻihi denizaltı dağ dizisi, okyanusun üzerine çıkacak ve yeni bir volkanik ada olacak.
	500,000	Bu tarihte dünyaya büyük bir ihtimalle 1 km çapında bir meteor çarpacak.
	1 milyon	Kırmızı süperdev yıldız Betelgeuse patlayarak bir süpernova'ya dönüşecek. Patlama gün ışığında gözlemlenebilecek.
	1.4 milyon	Gliese 710 güneşin 1.1 ışık yılı yakınından geçecek ve büyük ihtimalle Güneş Sistemi'nin etrafında dönen kuyruklu yıldızlar kümesi Oort bulutu'nu rahatsız edecek ve Güneş Sistemi'nin içine bir kuyruklu yıldızın çarpmasına sebep olacak.
	10 milyon	Genişleyen Doğu Afrika rifti Kızıldeniz'in suyu ile dolacak ve bu yeni okyanus havzası Afrika kıtasını ikiye bölecek.
	11 milyon	Mars'ın uydusu Phobos, Mars'ın yüzeyine çarpacak.
	50 milyon	Kaliforniya kıyıları Aleutian trençi'nin altına geçmeye başlayacak. Afrika ve Avrasya çarpışarak Akdeniz Havzası'nı kapatacak ve böylelikle Himalaya Dağları benzeri dağlar oluşacak.
	100 milyon	Bu tarihte bundan 65 milyon yıl önce yaşanan küresel felaket Kretase-Tersiyer yok oluşu gibi bir felakete sebep olacak bir meteor dünyaya çarpacak.
	~240 milyon	Güneş sistemi galaksi merkezindeki bir galaktik yılı dönüşünü tamamlayacak.
	250 milyon	Dünyadaki bütün kıtalar eriyip birleşerek tek bir kıta olan süperkıta'yı oluşturacak. Oluşacak üç alternatif süperkıta Amasia, Novopangea ve Pangaea Ultima'dır.
	600 milyon	Güneşin parlaklığının artmasıyla birlikte dünya yüzeyinin eskimesi hızlanacak, atmosferdeki karbondioksit seviyesi azalacak. Bu noktada C3 karbon tutulumu mekanizması duracak. C3 fotosentezi yapan bütün bitkiler (yeryüzündeki bitki türlerinin neredeyse %99'u) ölecek.
	600 milyon	Gelgitsel ivmelenme Ay'ı dünyadan çok uzak bir mesafeye itecek, öyle ki bir daha güneş tutulması olmayacak.
	~800 milyon	Karbondioksit seviyesi C4 karbon tutulumu mekanizması'nın bir daha mümkün olmayacağı seviyeye düşecek. Bütün bitkiler ölecek. Atmosferde serbest halde bulunan oksijen sonunda ortadan kaybolacak. Çok hücreli yaşam sona erecek.
	1 milyar	Güneşin parlaklığı %10 artarak, dünya yüzeyindeki sıcaklığın ortalama 47 °C'ye çıkmasına ve okyanusların kaynamasına sebep olacak. Basit yaşamın devamı için kutuplarda su torbaları hala bir miktar bulunabilecek.
	1.3 milyar	Ökaryot yaşam sona erecek. Sadece Prokaryot yaşam kalacak.
	1.5-1.6 milyar	Güneşin parlaklığının artmasıyla, yaşanabilir alan dışarı doğru kayacak ve dünya üzerinde yaşam son bulacak. Diğer taraftan, Mars atmosferindeki karbon dioksit miktarı artacak ve yüzeyindeki sıcaklık dünyanın buz çağındaki sıcaklığına yakın bir seviyeye gelecek.
	~2.3 milyar	Dünyanın iç çekirdeği yılda 1 mm büyümeye devam ederse, dış çekirdek bu vakitlerde donmuş olacak.
	3 milyar	Ay'ın dünya üzerindeki eksen eğimi etkisi yapan Medyan noktası, dünyadan uzaklaşmasıyla azalacak. Bunun bir sonucu olarak, dünyanın manyetik kutup noktasındaki kayma kaotik ve ölçüsüz bir duruma gelecek.
	3.3 milyar	%1 ihtimal ile Merkür'ün yörüngesi çok uzayarak Venüs ile çarpışacak ve iç güneş sistemini kaosa sürükleyecek. Büyük ihtimal dünya ile bir gezegenin çarpışmasına neden olacak.
	3.5 milyar	Dünya yüzeyindeki durum şu an Venüs yüzeyindeki durum ile aynı olacak.
	3.6 milyar	Neptün'ün uydusu Triton, Roche limitine düşecek ve büyük ihtimalle yeni bir Gezegen halkası'na dönüşecek.
	5.4 milyar	Güneş, çekirdeğindeki hidrojenin tükenmesiyle Anakol'u terk edecek ve kırmızı dev'e dönüşecek.
	7 milyar	Andromeda-Samanyolu çarpışması meydana gelecek.
	7.5 milyar	Dünya ve Mars, güneşin genişlemesiyle kütleçekim kilidi içerisine girecekler.
	7.9 milyar	Güneş bugünkü yarıçapının 256 katı olan kırmızı dev kolunun ucuna vararak maksimum değerine ulaşacak. Bu esnada Merkür, Venüs ve muhtemelen dünya yıkılacak. Bu vakitlerde Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyi yaşama imkân sağlayacak sıcaklığa ulaşacak.
	8 milyar	Güneş şu anki kütlesinin %54.05'ine düşerek karbon-oksijen karışımı beyaz cüce'ye dönüşecek.
	14.4 milyar	Güneşin ışığı bugünkü ışık miktarının üç trilyon aşağı seviyesine düşerek kara cüce'ye dönüşecek. Sıcaklığının da 2239 K'ya düşmesiyle gözle görülemez hale gelecek.
	20 milyar	Big Rip hipotezine göre evrenin sonu. Chandra X-ışını Gözlemevi'nin yaptığı Galaksi grubu'nun hızını ölçen gözlemlere göre ise bu olmayacak.
	50 milyar	Dünya ve Ay'ın güneşin genişlemesinden kurtulduğunu varsayarak, bu vakitlerde her ikisi kütleçekim kilidi içerisine girecek ve birbirlerine sadece bir yüzlerini gösterecekler. Bundan sonra güneş, kütleçekim hareketiyle sistemin açısal momentumunu emerek, ay yörüngesinin parçalanmasına ve dünyanın yukarı doğru dönmesine sebep olacak.
	100 milyar	Evrenin genişlemesi bütün Büyük Patlama izlerinin gözlemlenebilir evren limitleri içerisinde yok olmasına ve kozmolojinin imkânsız hale gelmesine sebep olacak.
	450 milyar	Samanyolu'nun da içinde bulunduğu yaklaşık 47 galaksinin bir araya gelerek oluşturduğu Yerel Grup gök adaları medyan noktasına ulaşacak ve hepsi eriyip bir tek galaksiye dönüşecek.
	1012 (1 trilyon)	Galaksilerin ihtiyaç duydukları gaz bulutlarının tükenişi ve yıldız oluşumunun sonu.
	2×1012 (2 trilyon)	Karanlık enerjinin evreni büyük bir hızla genişletmeye devam ettiği varsayılırsa, Başak süperkümesi'nin dışındaki bütün galaksiler artık herhangi bir şekilde algılanabilir, keşfedilebilir olmayacak.
	3 x 1013 (30 trilyon)	Beyaz cüce güneş başka bir yıldız kalıntısıyla karşılaşacak. Bu iki cisim birbirlerine yakın mesafeden geçtiklerinde, gezegenlerinin yörüngeleri etkilenecek ve gezegenler bağlı oldukları sistemin yörüngesinden fırlatılabilecekler. Yakın yörüngeli gezegenlerin fırlatılması daha uzun sürebilecek.
	1014 (100 trilyon)	Galaksilerdeki yıldız oluşumunun tamamen sona ereceği tahmin edilen tarih. Bu aynı zamanda Stelliferous Çağı'ndan Degenerate Çağı'na geçiş dönemi olacak; yıldızların oluşması için gerekli hidrojen kalmayacak, geriye kalan bütün yıldızlar da yakıtlarını tüketip sönecek.
	1.1-1.2×1014 (110-120 trilyon)	Evrendeki bütün yıldızların yakıtlarını tüketip sönecekleri tahmin edilen tarih (en fazla yaşayan yıldızlardan Kırmızı cüce'lerin 10-20 trilyon yıl yaşam süresi var). Bu noktadan sonra, Sıkışık yıldız olarak sadece Beyaz cüceler, Kahverengi cüceler, Nötron yıldızları ve kara delikler kalacak.
	1015 (1 katrilyon)	Yıldızsal cisimlerin çarpışmaları sonucu güneş sistemindeki bütün gezegenler yörüngelerinden ayrılacak. Bu vakitte güneş mutlak sıfırın üzerinde beş dereceye kadar soğuyacak.
	10¹⁰	Kahverengi cüceler ve sıkışık yıldızların galaksilerden fırlatılacağı tahmin edilen tarih. İki cisim birbirlerine yakın mesafeden geçtikleri vakit, enerjilerini artırmak için yörüngesel enerjilerini küçük kütleli cisimlerle değiştirecekler. Bu durumda küçük kütleli cisimler galaksiden fırlatılmak için yeteri kadar enerji kazanabilecek. Bu süreç galaksinin çoğunluğu kahverengi cüceler ve sıkışık yıldızlar olan cisimleri dışarı fırlatmasına sebep olacak.
	1020	Çekimsel radyasyon salınımından dolayı dünyanın güneşin etrafında dönüşü zayıflayacak.
	2×1036	Eğer proton bozulması alabileceği en küçük değeri(8.2 x 1033 yıl) alırsa, bu tarihte gözlemlenebilir evrendeki bütün nükleonlar bozulmuş olacak.
	3×1043	Eğer proton bozulması alabileceği en büyük değeri(1041 yıl) alırsa, bu tarihte gözlemlenebilir evrendeki bütün nükleonlar bozulmuş olacak. Bu vakitte, eğer protonlar bozulursa, sadece kara deliklerin mevcut olacağı Kara Delik Çağı başlamış olacak.
	1065	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, kaya gibi sert cisimler kuantum tünellemesi ile atom ve moleküllerini yeniden düzenleyecekler. Bu zaman diliminde bütün maddeler sıvı haldedir.
	1.7×10106	20 trilyon güneş kütleli dev kara delikler Hawking radyasyonu ile bozulmaya başlayacaklar. Bu Kara Delik Çağı'nın sonu olacak. Bu zaman diliminden sonra, eğer protonlar bozulursa, evren bütün fiziksel cisimlerin atomaltı parçacıklara bölünüp yavaş yavaş son enerji safhasına girecekleri Karanlık Çağa girecek.
	101500	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, bütün maddenin demir-56'ya dönüşeceği vakit.
	$10^{10^{26}}$	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, bütün maddelerin kara delikler tarafından yutulacağı tarih. Buna müteakiben Kara Delik Çağı ve Karanlık Çağ'a ani geçişler bu zaman diliminde olacak.
	$10^{10^{50}}$	Boltzmann beyninin entropi azalımıyla vakumun içinde belireceği tarih.
	$10^{10^{56}}$	Rastgele kuantum değişimi yeni bir Büyük patlama meydana getirecek.
	$10^{10^{76}}$	Proton bozulmasının olmayacağı varsayılırsa, bütün maddelerin kara delikler tarafından yutulacağı tarih.
	$10^{10^{120}}$	Evren son enerji safhasına ulaşacak.
	$10^{10^{10^{76.66}}}$	Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş yıldızsal kütleden oluşan kara deliğin kuantum hali dönemi. Bu zaman dilimini iyi kavrayabilmek için, tarihin kendisini Ergodic hipotezine göre rastgele pek çok kez tekrar ettiği bir model düşünülebilir. "Nedense" ilk kez bu zaman diliminde şu an halihazırdaki zaman diliminde yaşananlara yakın şeylerin yaşanacağı düşünülebilir.
	$10^{10^{10^{10^{2.08}}}}$	Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş ve bir kütleye sahip ve gözlemlenebilir evren içerisinde bulunan kara deliğin kuantum hali dönemi.
	$10^{10^{10^{10^{10^{1.1}}}}}$	Linde'nin sonsuz büyüme teorisi modeli göz önüne alınarak 10−6 Planck kütlesine sahip ve Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş ve bütün bir evren kadar bir kütleye sahip, gözlemlenebilir ya da değil, bir kara deliğin kuantum hali dönemi.