9. Senfoni (Beethoven)

9. Senfoni, Op. 125 (9. Sinfonie in d-Moll op. 125), Ludwig van Beethoven'ın 1822-1824 yıllar arasında bestelediği bir koro senfonisi.

Besteci, kardeşlik, kahramanlık, coşku, bağımsızlık gibi kavramların büyük heyecanla dile getirildiği bir müzik eseridir. Beethoven'ın bestelediği son senfonidir. İlk seslendirişi 7 Mayıs 1824 tarihinde Viyana'da Karntnerthor-Theather'da gerçekleşmiştir. Dördüncü Bölümünün bir aranjmanı Avrupa Birliği Marşı olarak kabul edilir.

9. Senfoni, insan sesinin kullanıldığı ilk senfonidir. Sonunda Schiller'in "Neşeye Övgü" adlı şiiri koro ile seslendirilir. "Neşeye Övgü" bu sayede çok ünlü olmuştur. Senfoni, Kral Friedrich Wilhelm'e ithaf edilmiştir.

Sözleri şu şekildedir;

O Freunde, nicht diese Töne!
Sondern laßt uns angenehmere
anstimmen und freudenvollere.

Freude! Freude!

Freude, schöner Götterfunken,
Tochter aus Elysium,
Wir betreten feuertrunken,
Himmlische, dein Heiligthum!
Deine Zauber binden wieder
Was die Mode streng geteilt;
Alle Menschen werden Brüder,
Wo dein sanfter Flügel weilt.

Wem der große Wurf gelungen,
Eines Freundes Freund zu sein;
Wer ein holdes Weib errungen,
Mische seinen Jubel ein!

Ja, wer auch nur eine Seele
Sein nennt auf dem Erdenrund!
Und wer’s nie gekonnt, der stehle
Weinend sich aus diesem Bund!

Freude trinken alle Wesen
An den Brüsten der Natur;
Alle Guten, alle Bösen
Folgen ihrer Rosenspur.

Küsse gab sie uns und Reben,
Einen Freund, geprüft im Tod;
Wollust ward dem Wurm gegeben,
Und der Cherub steht vor Gott.

Froh, wie seine Sonnen fliegen
Durch des Himmels prächt’gen Plan,
Laufet, Brüder, eure Bahn,
Freudig, wie ein Held zum Siegen.

Seid umschlungen, Millionen!
Diesen Kuß der ganzen Welt!
Brüder, überm Sternenzelt
Muß ein lieber Vater wohnen.
Ihr stürzt nieder, Millionen?
Ahnest du den Schöpfer, Welt?
Such’ ihn überm Sternenzelt!
Über Sternen muß er wohnen.

Seid umschlungen, Millionen!
Diesen Kuß der ganzen Welt!
Brüder, überm Sternenzelt
Muß ein lieber Vater wohnen.
Seid umschlungen, Millionen!
Diesen Kuß der ganzen Welt!
Freude, schöner Götterfunken
Tochter aus Elysium,
Freude, schöner Götterfunken, Götterfunken.

Seslendirilişi

Eser, 7 Mayıs 1824 tarihinde Viyana'daki prömiyerinden hemen sonra 23 Mayıs 1824 tarihinde yine Viyana'da Grosser Redoutensall salonunda bir kez daha seslendirildi. Prömiyerde yer alan dört solist, soprano Henrietta Sontag, kontralto Karoline Unger, tenor Anton Heizinger ve bas Joseph Seipelt, ikinci konserde de yer aldılar.^[1] Eser 1825'te Londra'da 1828'de Berlin'de, 1831'de Paris'te, 1836'da St. Petersburg'da ve 1846'da New York'ta seslendirildi.^[1]

Türkiye'de ilk seslendirilişi 18 Nisan 1942 tarihinde Ankara'da gerçekleşti. Beethoven'ın ölümünün 115 inci yıldönümü vesilesi ile gerçekleşen bu icrada sahnede yer alan solist ses sanatçıları Rabia Erler (soprano ), Saadet İkesus (alto), Aydın Gün (tenor), Nurullah Şevket Taşkıran (bariton)’dır.

Önemli aranjmanlar

Avrupa Birliği Marşı olarak aranje edilmiş 9. Senfoni'nin Dördüncü Bölümü

Aynı melodi biraz değiştirilerek bazı yerlerde kullanılmış ve kullanılmaktadır. 21 Mart 1825 yılında Londra Filarmoni Orkestrası tarafından ilk kez İngilizce söylenmesi ile birlikte^[2] Almanya dışında da rağbet görmeye başlandığı söylenebilir. Bir başka versiyonu Richard Wagner tarafından Bayreuth Festivali açılışında kullanılmış ve bu bir gelenek haline gelip her Bayreuth Festivali'nde çalınmıştır ancak İkinci Dünya Savaşı sırasında bu gelenek kısa bir kesintiye uğramıştır.^[3]^[4]

İkinci Dünya Savaşı sırasında Beethoven müzikleri nazi yönetimi tarafından propaganda aracı olarak kullanılmıştır ve Avusturya'nın ilhakı sonrasında bir Beethoven konseri verilmiştir.^[5]^[6] 1942 yılında nazi yönetimi altında Wilhelm Furtwängler tarafından aranje edilmiş ve çalınmıştır.^[7]^[8] 1945 yılında nazilerin savaşı keybetmesi üzerine Bayreuth festivalinin de gelmesiyle Almanya'da Dokuzuncu Senfoni çalınmıştır.^[3]^[4]

1972 veya 1985 yılında Dokuzuncu Senfoni'nin Dödüncü Bölümünün bir aranjmanı Avrupa Birliği Marşı olarak kabul edilmiştir.^[9] Resmi olarak sözleri bulunmasa da gelenksel aranjman için kısaltılmış olan sözleri şu şekildedir:^[10]

Almanca

Freude, schöner Götterfunken
Tochter aus Elysium,
Wir betreten feuertrunken,
Himmlische, dein Heiligtum!
Deine Zauber binden wieder
Was die Mode streng geteilt;
Alle Menschen werden Brüder,
Wo dein sanfter Flügel weilt.

Wem der große Wurf gelungen,
Eines Freundes Freund zu sein;
Wer ein holdes Weib errungen,
Mische seinen Jubel ein!
Ja, wer auch nur eine Seele
Sein nennt auf dem Erdenrund!
Und wer's nie gekonnt, der stehle
Weinend sich aus diesem Bund!

Freude, schöner Götterfunken
Tochter aus Elysium,
Wir betreten feuertrunken,
Himmlische, dein Heiligtum!
Deine Zauber binden wieder
Was die Mode streng geteilt;
Alle Menschen werden Brüder,
Wo dein sanfter Flügel weilt.

Çevirisi

Neşe güzel ilahi kıvılcım
Cennetlerin kızısın,
Ateşinle zevk alırım,
Cennetvari, tapınağımsın!
Büyü araya getirir
Aslında ayrı olanları;
Tüm ademoğlu kardeş olur,
Nazik kanatların ne zaman çırpsa.

Şanslılar vardır aramızda,
Dostuyla dost olabilmiştir;
Kim ruh eşiyle eş olmuşsa,
Gelsin bizimle döksün övgüler!
Evet kimse bir ruha
benim ruhumla birdir diyorsa!
Bunu yapamayana, izin ver gitsin
gözyaşları olabilecek bu övgüden!

Neşe güzel ilahi kıvılcım
Cennetlerin kızısın,
Ateşinle zevk alırım,
Cennetvari, tapınağımsın!
Büyü araya getirir
Aslında ayrı olanları;
Tüm ademoğlu kardeş olur,
Nazik kanatların ne zaman çırpsa.

1989 yılında freude yani dostluk olan kısımları freiheit yani özgürlük olarak değiştirilerek Berlin duvarının yıkılışını kutlamak için çalınmıştır .^[11]
İngilizceye bir çevirisi olan Joyful, Joyful, We adore Thee (İngilizce Vikipedi sayfası [en]) bir Hristiyan ilahisi olarak kullanılmaktadır ve sözleri aşağıdaki gibidir:

Joyful, joyful, we adore You,
God of glory, Lord of love;
Hearts unfold like flow'rs before You,
Op'ning to the sun above.
Melt the clouds of sin and sadness;
Drive the dark of doubt away;
Giver of immortal gladness,
Fill us with the light of day!

All Your works with joy surround You,
Earth and heav'n reflect Your rays,
Stars and angels sing around You,
Center of unbroken praise;
Field and forest, vale and mountain,
Flow'ry meadow, flashing sea,
Chanting bird and flowing fountain
Praising You eternally!

Always giving and forgiving,
Ever blessing, ever blest,
Well-spring of the joy of living,
Ocean-depth of happy rest!
Loving Father, Christ our Brother,
Let Your light upon us shine;
Teach us how to love each other,
Lift us to the joy divine.

Mortals, join the mighty chorus,
Which the morning stars began;
God's own love is reigning o’er us,
Joining people hand in hand.
Ever singing, march we onward,
Victors in the midst of strife;
Joyful music leads us sunward
In the triumph song of life.

Neşe veren, seni överiz,
Yüce Tanrı, sevginin Rabb'i;
Senin önünde kalpler çiçektir,
Semadaki güneşe açar.
Eritsin günah ve üzüntü bulutlarını;
Karanlık umutsuzluğu kovsun;
Ölümsüz şükrü veren,
Günün ışığıla doldur bizi!

Tüm neşeli yartılanlar seni çevreler,
Dünya ve gökler nurunu yansıtır,
Melekler ve yıldızlar sana şarkı söyler,
Kırılmaz övgünün merkezisin;
Çayır ve orman, ayla ve dağ,
Parlayan deniz, çiçekli bağ,
Tezahürat yapar kuş, akar pınar,
Seni sonuza kadar över!

Rızık veren merhamet eden,
Hep yücelten, hep yücesin,
Güzel yaşamın temiz pınarısın,
Okyanus dolusu mutlu istirahat!
Baba sever, Mesih kardeşimiz,
Işığın bizi aydınlatsınz;
Haydi öğret bize nasıl sevilir,
Bizi kutsal zevk ile yüzelt.

Ölümlüler, katılın bu yüze koroya,
Sabah yıldızı ile başlayan;
Tanrı'nın şkı bizi yönetir,
İnsanları elden ele bağlar.
Hep söyler, ileriye gider,
Münazara'nın hep kazananı;
Neşe dolu müziğin güneşe yöneltir
Hayatın şarkısının zaferi ile.

Milli marş olarak

Dördüncü bölümünün aranjmanının Avrupa Birliği milli marşı olması dışında birkaç kez milli marş olarak kullanılmıştır. 1950, 1960 ve 1964 olimpiyatlarına katılan Doğu Almanya ve Batı Almanya ortak takımı "Gesamtdeutsche Mannschaft" Dokuzuncu Senfoniyi milli marş olarak kullanmıştır.

Rodezya ve Güney Afrika Birliği de spor otganizasyonlarında kullanmıştır.

Kaynakça

^ ^a ^b Eğecioğlu, Ömer (19 Aralık 2020). "Dokuzuncu Senfoninin Türkiye'de İlk Seslendirilişi" (PDF). 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Keller, James M. "Notes on the Program" (PDF). New York Philharmonic. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ ^a ^b Philips. "Beethoven's Ninth Symphony of greater importance than technology". 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b AES. "AES Oral History Project: Kees A.Schouhamer Immink". 15 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
^ "Avrupa Birliği milli marşının gayri resmi geleneksel sözleri". 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Makell 2002, s. 98.

Dış bağlantılar

Metin

Schott Musik International 31st and last publisher of Beethoven & copyright holder OperaResource – RealHoffmann, A Brief History of Schott
Original manuscript3 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (site in German)
The William and Gayle Cook Music Library at the Indiana University School of Music's has posted a score 29 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for the symphony.
Text/libretto, with translation, in English and German

Analiz

Beethoven Symphony No. 9 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., an analysis from all-about-beethoven.com
Analysis for students (with timings) of the final movement, at Washington State University
Hinton, Stephen (Yaz 1998). "Not "Which" Tones? The Crux of Beethoven's Ninth". 19th-Century Music. 22 (1). ss. 61-77. doi:10.1525/ncm.1998.22. JSTOR 746792.
Signell, Karl, "The Riddle of Beethoven's Alla Marcia in his Ninth Symphony" 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (self-published)
Beethoven 9, Benjamin Zander advocating a stricter adherence to Beethoven's metronome indications, with reference to Jonathan del Mar's research (before the Bärenreiter edition was published) and to Stravinsky's intuition about the correct tempo for the Scherzo Trio

Ses

Christoph Eschenbach conducting the Philadelphia Orchestra19 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from National Public Radio
Felix Weingartner conducting the Vienna Philharmonic Orchestra (1935 recording) from the Internet Archive
Otto Klemperer conducting the Concertbegouw Orchestra (1956 Live Recording) from the Internet Archive

Video

YouTube'da Furtwangler on 4.19.1942 Full edition, Wilhelm Furtwängler conducting the Berlin Philharmonic on the eve of Hitler's 53rd birthday
YouTube'da 1st mvt., YouTube'da 2nd mvt., YouTube'da 3rd mvt., YouTube'da 4th mvt., Nicholas McGegan conducting the Philharmonia Baroque Orchestra, graphical score

Diğer materyal

Official EU page15 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. about the anthem
Program note15 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from the Kennedy Center with information about the finale as it is and might have been
Following the Ninth 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kerry Candaele's film about The Ninth Symphony

[:1-1] Eğecioğlu, Ömer (19 Aralık 2020). "Dokuzuncu Senfoninin Türkiye'de İlk Seslendirilişi" (PDF). 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[2] Keller, James M. "Notes on the Program" (PDF). New York Philharmonic. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[PhilBeet-3] Philips. "Beethoven's Ninth Symphony of greater importance than technology". 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:0-4] AES. "AES Oral History Project: Kees A.Schouhamer Immink". 15 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.

[10] "Avrupa Birliği milli marşının gayri resmi geleneksel sözleri". 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FOOTNOTEMakell200298-11] Makell 2002, s. 98.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]