Ağ Göl
| Ağ Göl | |
|---|---|
 | |
| Havza | |
| Konum | Ağcabedi, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 40°0′20″K 47°39′58″D / 40.00556°K 47.66611°D |
| Ada(lar) | Sazlıklarla kaplı 10 ha (0,10 km2) büyüklüğünde iki ada |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (giden) | Aras nehri |
| Göl türü | Ötrofikasyon, taşkın yatağı, sulak alan |
| Yüzölçümü | 56,2 km2 (21,7 sq mi) |
| Ortalama derinlik | 0,8 m (2,6 ft) |
| En derin noktası | 2,5 m (8,2 ft) |
| Su hacmi | 447×106 m3 (15,8×109 cu ft) |
  Ağ Göl (Azerbaycan)  Ağ Göl (Kafkaslar) | |
| Belirleme | 21 Mayıs 2001 |
| Referans no. | 1075[1] |
Ağ Göl ya da Ağgöl, Azerbaycan'ın güneydoğu kesiminin Kur-Araz Ovası, Ağcabedi ve İmişli rayonlarında yer alan büyük bir tuz göldür. Azerbaycan'ın en büyük ikinci gölü ve ülkenin yaklaşık 450 gölünden biridir.[2] Akgöl, Kafkasya'nın yanı sıra Azerbaycan'ın da en önemli habitatlarından biri olarak kabul edilir. Ağ Göl Milli Parkı içerisinde yer alan sulak alan sisteminin bir parçası olup, özellikle Ağ Göl'de mola veren ve üreyen tüm dünyada nesli tükenmekte olan türler için göçmen kuşlar için önemli bir konumdadır.[3][4]
Genel bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağ Göl 25 Eylül 1139 yılında Kapaz Dağı'nın çökerek Göygöl Gölü ve daha küçük yedi diğer göller: Maral Gölü, Ceylan Gölü, Ördek Gölü, Zalu Gölü, Ağ Göl, Kara Göl ve Şamlı Göl'ü oluşturan büyük bir Gence depreminden sonra oluştu.[5][6] Gölün gelişmesi de heyelanlardan kaynaklanıyordu.[7] Gölün kökenleri Aras ve Kura nehirleri ile Karabağ Yaylasından çıkan nehirlere bağlıdır. Aras'tan gelen su, gölü klorürlerle zenginleştirmektedir ve gölün mineralizasyonu yüksektir. Çağlar boyunca nehirlerin bölgeyi çöküntüler yaratarak sular altında bıraktığı ve daha sonra su ile doldurduğu iddia edilmektedir.[kim?] 20. yüzyıldan önce Ağ Göl kısmen sulanan tarlalardan gelen drenaj sularıyla besleniyordu. Göldeki su hacmi, geçmişte birkaç yılda kurumaya başladığında, diğer yıllarda çok yüksek hacimlere ulaştığında dalgalanmıştır. Mingeçevir Barajı 20. yüzyılın ortalarında inşa edildiğinde Mil bozkırında ve Kura-Araz ovalarında su rejimi değişti. 1960'tan itibaren göle su sadece bölgede inşa edilen tuzlu su toplayıcılarından sulama sularını boşaltmak için giriyordu. Günümüzde göl "K-2" ve "K-3" toplayıcıları tarafından beslenmektedir. Göl çevresindeki bazı alanlar mera alanı olarak kullanılmıştır. Diğer alanlar pamuk, buğday, yonca, sebze ve şarap yetiştirmek için kullanılan sulu tarım alanlarına dönüştürüldü.
Koruma alanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağgöl genellikle ötrofik göl olarak tanımlanır. Toplam alanı yaklaşık 56,2 kilometrekare (21,7 sq mi) ve göl suyu hacmi 44.700.000m3'tür.[8] Ortalama su derinliği 0,8 m, maksimum derinlik 2,5 m'dir. Su seviyeleri Ağustos ayında en düşük olma eğilimindedir. Sonbaharın gelişiyle birlikte seviye yükselir ve ilkbaharda yağmur mevsiminde maksimuma ulaşır. Adada sazlık kaplı iki ada (10 hektar) vardır. 1978'de göl alanı zapovednik olarak ilan edildi ve böylece yalnızca bilimsel araştırmalara izin verilen en yüksek koruma kategorisi elde etti. 2001 yılında, uluslararası öneme sahip Ramsar sulak alanları listesine konulduğunda, bölge Önemli Kuş Alanı (ÖKA) olarak ilan edildiğinde uluslararası alanda tanınmıştır. 2003 yılında cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle korunan alan 18.000 hektar (180 km2) büyüklüğe genişletildi. Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Bakanlık, koruma alanındaki flora ve faunanın korunmasına yönelik faaliyetleri denetler ve yasadışı avlanma ve balıkçılığa karşı gölü korur.[9]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Göl, seyrek görülen şiddetli don nedeniyle birkaç istisna dışında genellikle donmaz. Göldeki toplam yıllık yağış miktarı 332 mm'ye kadar, Ağustos ayında en az 13 mm ve Mart ayında en fazla 37 mm'dir.[3]
Karabağ sorununun etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağlık Karabağ ihtilafı nedeniyle Azerbaycan'da ülke içinde yerinden edilmiş kişiler Karabağ ve Ermenistan'dan Azerbaycan'ın birçok bölgesine yerleştirildi ve bunun büyük bir kısmı Ağcebedi Rayonu'nun 84 yerleşim yerinde yoğunlaştı. Bazıları Ağgöl civarındaki köylere yerleştirildi. Yiyecek eksikliğinden dolayı bu da kaçak avcılığın artmasına neden olarak göl faunasını etkilemiştir.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Azerbaycan'da nehirler ve göller
- Ağgöl Milli Parkı
- Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
- Sarısu Gölü
- Türkiye'deki göller
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Agh-Ghol". Ramsar Sites Information Service. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.
- ^ Azerbaijan - download georeferenced map set 5 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ a b c "Socio-economic Situation and Land Use Conflicts in the Ag-Göl National Park Region, Azerbaijan" (PDF). 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ Parks, Reserves, and Other Protected Areas in Azerbaijan 30 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ History of Ganja 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ Ministry of Youth: History of Ganja 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ Ministry of Taxes of the Republic of Azerbaijan: GENERAL INFORMATION ON NATURE OF AZERBAIJAN: Inland waters 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ Azərbaycanın çayları, gölləri və su anbarları 17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
- ^ Azerbaijan Ecology Standards Monitoring Fund 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on October 8, 2010
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- GeoNames'ten Sarysu'nun uydu görüntüsü 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.