Âşık Veli
Âşık Veli | |
|---|---|
| Doğum | 1793 |
| Ölüm | 1853 (59-60 yaşlarında) İğdecik, Şarkışla, Sivas |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Halk ozanı |
Âşık Veli (1793 - 1853, İğdecik, Şarkışla, Sivas), halk ozanıdır.
Ustası Kemter tarafından yetiştirilmiştir. Eserlerinde Hacı Bektaş-i Veli'nin de etkisi bulunmakla beraber daha çok dünyevi aşka ilişkin temalar işlenmiştir.[1] Kul Veli, Veli abdal, Veli dede mahlaslarıyla da eserler vermiştir.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı İğdecik köyünde doğmuştur. Babasının adı Hüseyin, annesinin adı Kamer'dir. 1790'lı yıllarda doğduğu tahmin edilen Aşık Veli'nin ölüm tarihinin 1853 olduğu bilinmektedir.[3] Soyundan gelen akrabalarından edinilen bilgiye göre 60 yaşında öldüğü söylenmektedir. On yaşında iken annesini, kısa bir süre sonra da babasını kaybetmiş ve başkalarının yanında çobanlık yapmıştır. 16 - 17 yaşlarında Emlek Kale köyünde yaşayan Kemter Baba ile tanışarak onun çırağı olmuştur. Şiirlerinde sıklıkla ustası Kemter'den bahsetmiştir.[4] 1853 yılında altmışlı yaşlarında bir Yıldızeli'nin Davlıalağan (şimdiki Davulalan olmalı) köyü yakınlarında atı ile giderken eğer ile bir ağaç dalı arasına sıkışarak öldüğü rivayet edilmektedir.[5]
Bazı şiirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Olmadı mı
- Cihan derya iken âlem su iken
- Arşta yeşil kandil nar olmadı mı
- Zühre yıldızından kırk bin yıl evvel
- Kudretinden bir top nur olmadı mı
Ol nur idi üç mürşidin atası- Hakk’a âşık Muhammed’in pûtesi
- Hak Muhammet Ali bundan ötesi
- Orada üç isim bir olmadı mı [6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türkü Sitesi - Ozanlarımız: Aşık Veli". 5 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2009.
- ^ "Ozanlar - Aşık Veli". 1 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2009.
- ^ Kutlu Özen, Emlek Yöresinde Tutulmuş Bir Cönkte Geçen Halk Şairleri 30 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ("14. -madde-: Veli/Kul Veli/Veli Dede")
- ^ Âşık Kemter Baba Ve Bazı Düzeltmeler, Hayrettin İvgin, Milli Folklor Dergisi, Sayı: 43, Yıl: 11, Sayfa: 67 14 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Aşık Veli'nin ustasından bahsettiği şiir örnekleri ile birlikte)
- ^ İbrahim Aslanoğlu, Aşık Veli: Hayatı, kişiliği, deyişleri, Kültür Bakanlığı M.F.D. Yayınları, Ankara, 1984
- ^ Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "VELİ, İğdecikli". teis.yesevi.edu.tr. 19 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-11-09.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şarkışlalı Aşık Veli Hayatı ve Ozanlığı, Şahamettin Kuzucular, 2012, Edebiyat ve Sanat Akademisi[ölü/kırık bağlantı]
- Aşık Veli, Alevitischen Kulturzentrums Regio Basel (Türkçe Sürüm)[ölü/kırık bağlantı]
- Şarkışla'lı Âşık Veli, Ahmet Özdemir, Bizim Sivas Gazetesi, 2020 11 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.