Dadaloğlu

Dadaloğlu (gerçek adı: Veli), Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskân etme politikasına karşı koymuş bir halk ozanıdır. 18. yüzyılın son çeyreğinde Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğup 19. yüzyılın ortalarında öldüğü bilinmektedir. Çukurova ve Binboğa Dağları arasında yarı göçebe bir hayat sürmüştür. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında kesin bilgi yoktur.

Dönemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda iki ayrı edebiyat çeşidi vardı. Halk edebiyatı ve divan edebiyatı. Divan Edebiyatı Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Arapça kelimelerin harmanlanmış hali ile yazılıyordu. Bu dil, günlük konuşmada kullanılmıyordu ve nüfusun çoğu için anlaşılabilir değildi. Öte yandan Halk Edebiyatı, halkın kullandığı günlük konuşma dili ile oluşturuluyor ve çoğunlukla sözlü edebiyat eserleri üretiliyordu. Halk edebiyatının bilinen en yaygın türü koşma adlı şiir türüdür.^[1] Koşma şiir türünün özel bir ezgiyle söylenenine ise varsağı denirdi.

Biyografi

Dadaloğlu Güney Anadolu'da (Nur Dağları ve muhtemelen Toros Dağları) dağlık bölgelerde yaşıyordu. Diğer adı Veli idi. Bu isim şairlerin kullandığı mahlas (takma ismi) ismiydi. Oğuzların Avşar boyundandı. Osmanlı Devleti'nin konar-göçer Avşar, Karsantı (Aladağ), Sırkıntı, Bozdoğan, Kırıntı, Berber, Menemenci gibi Türkmen aşiretlerini yerleşik hayata geçirmek için verdiği uğraş, yer yer başkaldırılara ve çatışmalara neden olmuştur. Dadaloğlu'nun şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi sayılabilir. Bu itirazlardan dolayı Osmanlı, Avşarlara tarım arazileri verdi. Ama o yine de kabile üyelerinin en geleneksel göçebe yaşam tarzını tercih etti ve Osmanlı'ya karşı mücadele etti.

Dadaloğlu mücadelesini şiirlerine de yansıtmış, halkının duygularını ve tepkilerini konu almıştı. Bunun için şu sözleri söylemiştir:^[2]

Ferman padişahınsa, dağlar bizimdir!

Mücadelenin sonunda, Dadaloğlu ile maiyetindeki Avşar ve Cerit Türkmenleri çoğunlukla İç Anadolu Bölgesi'ne yerleşti. Dadaloğu Kırşehir'in Kaman ilçesinde ölmüştür. Mezarı Kaman'ın Ziyaret Tepe Mahallesinde ilçeye hakim bir noktada bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

MEB 100 Türk Edebiyatçısı

Kaynakça

^ "Koşma Nedir? (Türkçe)". 17 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2014.
^ İlyas Örskaya: Edebiyat Bilgileri, Final yayınları ISBN 978-605-374-046-9 p 197

[1] "Koşma Nedir? (Türkçe)". 17 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2014.

[2] İlyas Örskaya: Edebiyat Bilgileri, Final yayınları ISBN 978-605-374-046-9 p 197

[1]

[2]

g t d Âşık edebiyatı
16. yüzyıl	Bahşi Çırpanlı Geda Musli Hayali Köroğlu Kul Mehmed Öksüz Dede
17. yüzyıl	Âşık Ömer Ercişli Emrah Gevherî Karacaoğlan Kayıkçı Kul Mustafa Kuloğlu Öksüz Dede
18. yüzyıl	Aşık Abdi Aşık Bağdadi Aşık Halil Agahi Levni
19. yüzyıl	Âşık Esrari Âşık Mesleki Âşık Seyrani Âşık Veli Âşık Şenlik Bayburtlu Zihni Dadaloğlu Dertli Erzurumlu Emrah Hüseyin Tenecioğlu Ruhsati Sümmânî
20. yüzyıl	Ahmet Çelik Ali Rıza Ezgi Âşık Alesker Âşık Feymani Âşık Reyhani Âşık Ummani Âşık Veysel Dertli Divani Dursun Kılıç (âşık) Mahzuni Şerif Murat Çobanoğlu Neşet Ertaş Şeref Taşlıova
Önemli kavramlar	Âşık Ağırlama Atışma Bâde Bağlama Cönk Destan Doğaçlama Koşma Lebdeğmez Mani Türk halk edebiyatı