Âşık olmak
| Makale serilerinden |
 |
Âşık olmak, genellikle başka bir kişiye karşı güçlü bağlanma ve sevgi duygularının gelişmesidir.
Kör kütük âşık olmak veya aşka düşmek deyimi, âşık olma sürecinin fiziksel düşme eylemi gibi ani, kontrol edilemez olduğunu ve sevgiliyi "hasta düşmek" veya "tuzağa düşmek" gibi savunmasız bir durumda bıraktığını vurgulayan metaforik bir deyimdir.[1]
Faktörler
[değiştir | kaynağı değiştir]Zihinsel
[değiştir | kaynağı değiştir]"Âşık olmaya güçlü bir şekilde katkıda bulunduğu bilinen faktörler arasında yakınlık, benzerlik, karşılıklılık ve fiziksel çekicilik yer alır",[2] aynı zamanda süreç, eski çocukluk bağlanma kalıplarının yeniden etkinleştirilmesini içerir.[3] İki insan arasındaki derin psikolojik paralellikler, onların sadece narsisistik özdeşleşmeyle sınırlanabilecek eşleşme-bağını da destekleyebilir[4][5]
Jungcular, âşık olma sürecini, anima veya animus'u âşık olduğunu sanma ihtimali ile birlikte diğer kişiye yansıtma süreci olarak görürler.[6]
Kimyasal
[değiştir | kaynağı değiştir]
Âşık olmakla ilişkili iki kimyasal reaksiyon oksitosin ve vazopressin artışlarıdır;[7] ve Elisabeth Young-Bruehl, "âşık olduğumuzda, kendi beynimizin duygusal merkezlerinden geçen doğal olarak oluşan bir amfetamin akışına düşüyoruz" diye ileri sürdü.[5] Sosyobiyoloji ile ilgili olarak, eş seçiminin yalnızca beyne bırakılamayacağı[8] ve karmaşık nörokimyasal destek gerektirmesi gerektiğini vurgulanmaktadır.[9]
Bu tür Neo-Darwinizm'i eleştirenler, aşırı basitleştirilmiş fiziksel argümanların, cinsel tutkunun genellikle güvenli bağlanmaya değil, engellenen bağlanmalara ve ayrıca âşık olmanın tüm ürkütücü zorluklarına yol açmasının yolunu bulandırdığına dikkat çekiyor.[10]
Biyolog Jeremy Griffith, insanların kendilerini ideal bir devlet (insanlık durumundan özgür olma) rüyasına terk etmek için âşık olduklarını öne sürüyor.[kaynak belirtilmeli]
"Cinsel arzu ve aşk sadece farklılıklar göstermekle kalmaz, aynı zamanda bedensel-duyusal bütünleşmeye, ödül beklentisine ve sosyal bilişe aracılık eden çarpıcı bir ortak beyin alanları grubunu da harekete geçirir"[11] Nörogörüntüleme çalışmaları, aşk ve cinsel arzunun beyinde ortak kimyasal reaksiyonları paylaştığını göstermektedir. Hem aşk hem de şehvet, kortikal alan (örneğin, orta girus, üst temporal girus, temporo-parietal bileşke ve oksipital-temporal korteksler) ve subkortikal beyin alanları (örneğin, striatum, talamus, hipokampus, ön kısım) gibi bölgelerde nöral aktivasyon gösterir. singulat korteks ve ventral segmental alan).[12] Beynin kortikal alanı, kişinin kendini temsil etmesi, hedeflere yönelik eylemler ve alt iken vücut imajı ile ilişkilidir.[12] Nörogörüntüleme, aşk ve arzu arasındaki farkı da gösterebilir.[12] Sevgiye ya da şehvete katkıda bulunan bazı beyin bölgeleri, ön insula, arka insula ve ventral striatumdur.[12] Anterior insula, bütünleştirici temsiller gibi aşka katkıda bulunan faktörleri harekete geçirir. Arka insula, mevcut duyumlar, duygular ve tepkiler gibi arzuya katkıda bulunan faktörlerle ilgilidir.[12] Bununla birlikte ventral striatum, seks veya yemek gibi zevkli ve ödüllendirici deneyimler sırasında aktive olur.[12]
Cinsiyet farklılıkları
[değiştir | kaynağı değiştir]Birçok çalışma, romantik popülerlik ile fiziksel çekicilik arasında kadınlarda erkeklerden daha fazla pozitif doğrusal bir ilişki olduğunu göstermektedir.[13] Bazı araştırmalar erkeklerin aşk konusunda bilinçaltılarında incelik ve seksilik aradığını, kadınların ise fiziksel çekicilik aramadan önce statü, sadakat ve zenginlik aradığını gösteriyor.[13]
Zamanlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Stendhal, âşık olmanın zamanlamasını, kristalleşme olarak adlandırdığı şeye göre çizdi - ilk kristalleşme dönemi (yaklaşık altı haftalık),[14] bu genellikle saplantılı düşüncelere dalmayı ve bir arzu kaplaması yoluyla ötekinin mükemmelleştirilmesini içerir;[15] bir şüphe dönemi gerçekleşir; ve sonra aşkın nihai kristalleşmesi meydana gelir.[16]
Ampirik araştırmalar erkeklerin kadınlardan daha erken âşık olduğunu ve kadınların ise erkeklerden daha hızlı âşık olduğunu gösteriyor.[17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ayala Malach (27 Ekim 2000). Falling in Love. doi:10.4324/9780203902608. ISBN 9780203902608.
- ^ R. Crooks/K. Baur, Our Sexuality (2010) p. 223
- ^ Robert M. Gordon, An Expert Looks at Love, Intimacy and Personal Growth (2008) p. xiv-v
- ^ Robin Skynner/John Cleese, Families and how to survive them (London 1994) p. 14
- ^ a b Elizabeth Young-Bruehl, Where Do We Fall When We Fall in Love? (2003) p. 20
- ^ Carl Jung, Man and his Symbols (1964) p. 191
- ^ S. Kuchinskas, The Chemistry of Connection (2009) p. 88-9
- ^ Daniel Goleman, Emotional Intelligence (London 1996) p. 4
- ^ R. Crooks/K. Baur, Our Sexuality (2010) p. 186
- ^ Elizabeth Young-Bruehl, Where Do We Fall When We Fall in Love? (2003) p. 5
- ^ Cacioppo (April 2012). "The Common Neural Bases Between Sexual Desire and Love: A Multilevel Kernel Density fMRI Analysis". The Journal of Sexual Medicine. 9 (4): 1048-1054. doi:10.1111/j.1743-6109.2012.02651.x. ISSN 1743-6095. PMID 22353205. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi10 Ağustos 2022.
- ^ a b c d e f Bolmont (September 2014). "Love Is in the Gaze: An Eye-Tracking Study of Love and Sexual Desire". Psychological Science (İngilizce). 25 (9): 1748-1756. doi:10.1177/0956797614539706. ISSN 0956-7976. PMC 4273641
. PMID 25031302.
- ^ a b Ambwani (1 Şubat 2007). "Love Thyself Before Loving Others? A Qualitative and Quantitative Analysis of Gender Differences in Body Image and Romantic Love". Sex Roles (İngilizce). 56 (1–2): 13-21. doi:10.1007/s11199-006-9143-7. ISSN 0360-0025.
- ^ Eric Berne, Transactional Analysis in Psychotherapy (1961) p. 245
- ^ R. J. Sternberg/K. Weiss, A New Psychology of Love (2013) p. 125-8
- ^ I. A. Mabergoj, Reality and Truth in Literature (2013) p. 174
- ^ E. R. Smith/D. M. Mackie, Social Psychology (2007) p. 420
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Robert J Sternberg ve Karen Sternberg, editörler. Aşkın Yeni Psikolojisi. Yale Üniversitesi Yayınları, 2008.
- Denis de Rougemont, Batı Dünyasında Aşk. Panteon Kitapları, 1956.
- Eric Fromm, Sevme Sanatı (1956)
- Francesco Alberoni, Âşık Olmak (New York, Random House, 1983)
- Roland Barthes, Bir Aşığın Söylemi (1990)