Sosyobiyoloji - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Tarih
  • 2 Eleştiriler
  • 3 Ayrıca bakınız
  • 4 Kaynakça
    • 4.1 Biyografi
  • 5 Dış bağlantılar

Sosyobiyoloji

  • العربية
  • Asturianu
  • Беларуская
  • বাংলা
  • Català
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • Ido
  • İtaliano
  • 日本語
  • Қазақша
  • 한국어
  • Latina
  • Lingua Franca Nova
  • Lietuvių
  • Bahasa Melayu
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • Polski
  • Piemontèis
  • پښتو
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • Українська
  • اردو
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Tiếng Việt
  • Winaray
  • 吴语
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sosyobiyoloji, davranışların sahip olmuş olabileceği evrimsel avantajları göz önüne alarak türlerin sosyal davranışlarını açıklamaya çalışan bilimsel disiplinlerin neo-Darwinci bir sentezidir. Başka bir ifadeyle, sosyal davranışın biyoloji, daha spesifik olarak evrimsel biyoloji temelli olarak ele alındığı disiplinlerarası bir çalışmadır. Sosyobiyolojinin konuları etoloji, antropoloji, evrim, zooloji, arkeoloji, popülasyon genetiği, davranışsal ekoloji, evrimsel psikoloji, felsefe gibi birçok disiplinin konuları arasındadır.

Sosyobiyoloji tartışmalı bir disiplindir. Özellikle insan davranışı konusu sosyobiyolojinin en tartışmalı konusudur.[kaynak belirtilmeli] Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould öne çıkan sosyobiyoloji eleştirmenleri arasındadır ve bu eleştiriler, genlerin insan davranışını oluşturmada merkezi bir rol oynadığı kabulünün yeterli olmadığı üzerine kuruludur. Buna cevap olarak antropolog John Tooby ve psikolog Leda Cosmides, sosyobiyolojinin bir dalı olarak evrimsel psikoloji kavramını önermişler ve böylece konuyu biyolojik çeşitlilik sorunlarından uzak durarak ele almışlardır.

Sosyobiyoloji şu iki ön kabule dayanır:

  • Bazı davranışsal karakterler kalıtsaldır.
    • Davranışsal karakterler doğal seçilim ile gelişmiştir.
    • Bu sebeple, bu davranışlar muhtemelen türlerin doğal ortamlarında adaptasyona uğramıştır.
  • İnsanlar hayvanlar alemindendir.
    • Dolayısıyla, davranışları doğal seçilim ile değişmiştir.
    • Yani, insan davranışlarının kökeni kalıtsaldır.[1] ve onları değiştirme yeteneğimiz kısıtlıdır.[2]

Bu, en çok tartışmaya neden olan kısımdır.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
E. O. Wilson, sosyobiyolojinin en önemli isimlerinden. Sociobiology: The New Synthesis

Biyoloji filozofu Daniel Dennett, Thomas Hobbes'ın 1651'deki Leviathan kitabına dayanarak ilk sosyobiyolog olduğunu iddia etti. Hoobes, insan topluluğunda manevi değerleri sosyobiyolojik perspektifte inceledi.[3]

Hayvan davranışları genetikçisi John Paul Scott, 1948'deki bir genetik ve sosyal davranışlar konferansında bilimsel bir alanın gelişimi ve hayvan davranışları araştırmalarında laboratuvar çalışmalarında kullandı.[4][5]

John Paul Scott'un yoğun çabaları sonucu, ESA'nın "Hayvan Davranışları ve Sosyobiyoloji Bölümü" 1956'da kuruldu.

Eleştiriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wilson, 700 sayfalık kitabını bütünüyle hayvanların sosyal davranışlarına adamıştı. İnsan davranışlarının evrimi hakkındaki görüşlerine, kitabın sonundaki 30 sayfalık kısa bir bölümde yer verdi. Yine de bu bölüm, biyolojinin yeni sosyobiyoloji alanını çok tartışmalı hâle getirdi. Eleştirilerden günün siyasi etkinliklerinden bahsedildi.[6]

"Üniversitelerde siyasi faaliyetlerin arttığı 1970'li yılların ortalarında, sol görüşlü öğretim üyeleri ve Vietnam Savaşı karşıtı öğrencileri tarafından dile getirildi. Marksist felsefe, ideolojik yöntemlerle insan kurumlarının mükemmelleştirilebileceği öncülüne dayanır. Dolayısıyla Marksist görüşlü kişiler, Evrimleşmiş bir insan doğası fikrine kapalılardır."[6]

Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould tarafından yapılan eleştiriler[7][8] ve Sosyobiyolojik Çalışma Grubu, bu tarz.fikirlerle tarihteki kötü olayların ilişkisine parmak bastılar.[6] Eleştirilerin temel kaygısı, sosyobiyolojinin adaletsizlik ve eşitsizliğe neden olabileceği fikriydi.[9][10]

Aslında, Wilson'un kitabından bölümünde siyasi bir içerik yoktu ve Wilson liberal görüşlü birisiydi. Kitabının 25. baskısında tartışmalar hakkında kendi açıklamasını yaptı.

Bazı tartışmalardan kaçınmak için, fikirleri Wilson ile oldukça benzer olmasına rağmen, birtakım psikolog ve antropolog evrimsel psikoloji adında yeni bir alan kurdu. Sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji, düşünce kalıplarının evrimsel kökeni düşüncesini paylaşıyorlar. Bununla birlikte, sosyobiyoloji hayvan davranışları ve etoloji etrafında şekillenirken davranışsal psikoloji daha çok insan davranışlarını amaç edinir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Evrimsel psikoloji
  • Evrimsel biyoloji
  • Evrimsel antropoloji
  • Memelilerin evrimi
  • Sinirbilim

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Alexander R.D. 1979. Darwinism and human affairs. University of Wisconsin Press, p65. 978-0-295-95901-6
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Pinker isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ Dennett, Daniel (1995). Darwin's Dangerous Idea. Simon and Schuster. ss. 453-454. ISBN 978-0140167344. 
  4. ^ "The Life of J.P. Scott". Bowling Green State University. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016. 
  5. ^ Levallois, Clement (2018). "The Development of Sociobiology in Relation to Animal Behavior Studies, 1946–1975". Journal of the History of Biology. 51 (3). ss. 419-444. doi:10.1007/s10739-017-9491-x. PMID 28986758. 
  6. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Triumph isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ Gould S.J. 1978. Sociobiology: the art of storytelling. New Scientist 80, 530-533.
  8. ^ Lewontin, Richard; Leon Kamin & Steven Rose 1984. Not in our genes: biology, ideology, and human nature. Pantheon Books. 978-0-394-50817-7
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Alcock isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ Allen G.E. et al 1976. Sociobiology - another biological determinism. BioScience 26, 183-186.

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Alcock, John (2001). The triumph of sociobiology. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-514383-6. 
  • Barkow, Jerome, (Ed.) (2006). Missing the Revolution: Darwinism for Social Scientists. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513002-7. 
  • Cronin, Helena (1993). The ant and the peacock: Altruism and sexual selection from Darwin to today. Press Syndicate of the University of Cambridge. ISBN 978-0-521-45765-1. 
  • Etcoff, Nancy (1999). Survival of the Prettiest: The Science of Beauty. Anchor Books. ISBN 978-0-385-47942-4. 
  • Kaplan, Gisela; Rogers, Lesley J. (2003). Gene Worship: Moving Beyond the Nature/Nurture Debate over Genes, Brain, and Gender. Other Press. ISBN 978-1-59051-034-6. 
  • Richard M. Lerner (1992). Final Solutions: Biology, Prejudice, and Genocide. Pennsylvania State University Press. ISBN 978-0-271-00793-9. 
  • Levallois, Clement (2017). "The Development of Sociobiology in Relation to Animal Behavior Studies, 1946–1975". Journal of the History of Biology. 51 (3). ss. 419-444. doi:10.1007/s10739-017-9491-x. ISSN 0022-5010. PMID 28986758. 
  • Richards, Janet Radcliffe (2000). Human Nature After Darwin: A Philosophical Introduction. London: Routledge.
  • Segerstråle, Ullica (2000). Defenders of the truth: The sociobiology debate. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-286215-0. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Sociobiology30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Stanford Encyclopedia for Philosophy) Harmon Holcomb25 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. & Jason Byron 9 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • The Sociobiology of Sociopathy, Mealey, 1995
  • Speak, Darwinists!7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Race and Creation21 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Richard Dawkins
  • Genetic Similarity and Ethnic Nationalism
  • Scientist at Work | Edward O. Wilson | Taking a Cue From Ants on Evolution of Humans by Nicholas Wade 17 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • g
  • t
  • d
Biyoloji dalları
  • Abiyogenez
  • Aerobiyoloji
  • Agronomi
  • Agrostoloji
  • Anatomi
  • Astrobiyoloji
  • Bakteriyoloji
  • Beslenme
  • Bilişsel biyoloji
  • Biyocoğrafya
  • Biyofizik
  • Biyoenformatik
  • Biyoistatistik
  • Biyojeoloji
  • Biyokimya
  • Biyomekanik
  • Biyomühendislik
  • Biyosemiyotik
  • Biyoteknoloji
  • Botanik
  • Dendroloji
  • Deniz biyolojisi
  • Ekolojik genetik
  • Ekoloji
  • Embriyoloji
  • Entomoloji
  • Epidemiyoloji
  • Epigenetik
  • Etoloji
  • Evrimsel biyoloji
  • Farmakoloji
  • Fikoloji
  • Filogenetik
  • Fizyoloji
  • Fotobiyoloji
  • Gelişim biyolojisi
  • Genetik
  • Genomik
  • Gerontoloji
  • Gelişimsel plastisite
  • Herpetoloji
  • Hesaplamalı biyoloji
  • Histoloji
  • Hücresel mikrobiyoloji
  • İhtiyoloji
  • İmmünoloji
  • İnsan biyolojisi
  • Jeobiyoloji
  • Kimyasal biyoloji
  • Koruma biyolojisi
  • Kriyobiyoloji
  • Kronobiyoloji
  • Kuantum biyolojisi
  • Lipidoloji
  • Matematiksel biyoloji
  • Mammaloji
  • Mikoloji
  • Mikrobiyoloji
  • Moleküler biyoloji
  • Morfoloji
  • Neontoloji
  • Nörobilim
  • Ornitoloji
  • Ontojeni
  • Osteoloji
  • Paleontoloji
  • Parazitoloji
  • Patoloji
  • Pomoloji
  • Primatoloji
  • Proteomik
  • Protistoloji
  • Radyobiyoloji
  • Sentetik biyoloji
  • Sistematik
  • Sistem biyolojisi
  • Sitogenetik
  • Sitoloji
  • Sosyobiyoloji
  • Taksonomi
  • Tarım bilimi
  • Tatlı su biyolojisi
  • Teratoloji
  • Toksikoloji
  • Üreme biyolojisi
  • Virofizik
  • Viroloji
  • Yapısal biyoloji
  • Zenobiyoloji
  • Zooloji
Ayrıca bakınız
  • Biyoloji tarihi
  • Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü
  • Biyoloji ve organik kimyanın zaman çizelgesi
  • g
  • t
  • d
Biyoloji
  • Giriş (Genetik, Evrim)
  • Ana hatlar
  • Tarih
    • Zaman çizelgesi
  • Dizin
Biyoloji
Genel Bakış
  • Bilim
  • Yaşam
  • Özellikler (Adaptasyon, Metabolizma, Büyüme, Düzen, Düzenleme, Üreme, Çevreye verilen tepki)
  • Yaşam hiyerarşisi (Atom > Molekül > Organel > Hücre > Doku > Organ > Organ sistemi > Canlı > Popülasyon > Topluluk > Ekosistem > Biyosfer)
  • İndirgemeci
  • Belirme
  • Mekanistik
  • Bilimsel yöntem
  • Teori
  • Kanun
  • Akran denetimi
  • Biyoloji dergileri
  • Biyolog
Kimyasal temel
  • Atomlar
  • Karbon temelli yaşam
  • Amino asitler
  • Karbonhidratlar
  • Kimyasal bağ
  • Element
  • Lipitler
  • Madde
    • Kuantum
  • Moleküller
  • Monomer
  • Nükleik asitler
  • Organik bileşikler
  • pH
  • Polimer
  • Proteinler
  • Su
Hücreler
  • ATP
  • Hücre döngüsü
  • Hücre teorisi
  • Hücre sinyalizasyonu
  • Hücresel solunum
  • Enerji dönüşümü
  • Enzim
  • Ökaryot
  • Fermantasyon
  • Metabolizma
  • Mayoz
  • Mitoz
  • Fotosentez
  • Prokaryot
Genetik
  • DNA
  • Epigenetik
  • Evrimsel gelişim biyolojisi
  • Gen ifadesi
  • Gen düzenlenmesi
  • Genomlar
  • Mendel genetiği
  • Transkripsiyon sonrası modifikasyon
Evrim
  • Adaptasyon
  • Yeryüzündeki ilk yaşam
  • İşlev
  • Genetik sürüklenme
  • Gen akışı
  • Yaşamın evrimsel tarihi
  • Makro evrim
  • Mikro evrim
  • Mutasyon
  • Doğal seçilim
  • Filogenetik
  • Türleşme
  • Taksonomi
  • Varoluş mücadelesi
Çeşitlilik
  • Arkea
  • Hayvanlar
  • Bakteri
  • Mantarlar
  • Omurgasızlar
  • Bitkiler
  • Protistler
  • Omurgalılar
  • Virüsler
Bitki formu
ve işlevi
  • Epidermis
  • Çiçek
  • Temel doku
  • Yaprak
  • Floem
  • İnternod
  • Kök
  • Sürgün
  • Damarlı bitki
  • Damar dokusu
  • Ksilem
Hayvan formu
ve işlevi
  • Soluma
  • Dolaşım sistemi
  • Endokrin sistem
  • Sindirim sistemi
  • Homeostaz
  • Bağışıklık sistemi
  • İç çevre
  • Kas sistemi
  • Sinir sistemi
  • Üreme sistemi
  • Solunum sistemi
Ekoloji
  • Gıda döngüsü
  • Biyolojik etkileşim
  • Biyokütle
  • Biyomlar
  • Biyosfer
  • İklim
  • İklim değişikliği
  • Komünite
  • Koruma
  • Ekosistem
  • Habitat
    • Niş
  • Mikrobiyom
  • Nüfus dinamikleri
  • Kaynaklar
Araştırma
yöntemleri
Laboratuvar
teknikleri
  • Genetik mühendisliği
  • Transformasyon
  • Jel elektroforezi
  • Kromatografi
  • Santrifüjleme
  • Hücre kültürü
  • DNA dizileme
  • DNA mikroçip
  • Yeşil floresan protein
  • Vektör
  • Enzim ölçümü
  • Protein saflaştırması
  • Western blot
  • Northern blot
  • Southern blot
  • Restriksiyon enzimi
  • Polimeraz zincir reaksiyonu
  • İki hibritli tarama
  • In vivo
  • In vitro
  • In silico
Saha teknikleri
  • Kuşak transekti
  • Etiketleme ve tekrar yakalama
  • Tür keşif eğrisi
Dallar
  • Abiyogenez
  • Aerobiyoloji
  • Agronomi
  • Agrostoloji
  • Anatomi
  • Astrobiyoloji
  • Bakteriyoloji
  • Beslenme
  • Bilişsel biyoloji
  • Biyocoğrafya
  • Biyofizik
  • Biyoenformatik
  • Biyoistatistik
  • Biyojeoloji
  • Biyokimya
  • Biyomekanik
  • Biyomühendislik
  • Biyosemiyotik
  • Biyoteknoloji
  • Botanik
  • Dendroloji
  • Deniz biyolojisi
  • Ekolojik genetik
  • Ekoloji
  • Embriyoloji
  • Entomoloji
  • Epidemiyoloji
  • Epigenetik
  • Etoloji
  • Evrimsel biyoloji
  • Farmakoloji
  • Fikoloji
  • Filogenetik
  • Fizyoloji
  • Fotobiyoloji
  • Gelişim biyolojisi
  • Genetik
  • Genomik
  • Gerontoloji
  • Gelişimsel plastisite
  • Herpetoloji
  • Hesaplamalı biyoloji
  • Histoloji
  • Hücresel mikrobiyoloji
  • İhtiyoloji
  • İmmünoloji
  • İnsan biyolojisi
  • Jeobiyoloji
  • Kimyasal biyoloji
  • Koruma biyolojisi
  • Kriyobiyoloji
  • Kronobiyoloji
  • Kuantum biyolojisi
  • Lipidoloji
  • Matematiksel biyoloji
  • Mammaloji
  • Mikoloji
  • Mikrobiyoloji
  • Moleküler biyoloji
  • Morfoloji
  • Neontoloji
  • Nörobilim
  • Ornitoloji
  • Ontojeni
  • Osteoloji
  • Paleontoloji
  • Parazitoloji
  • Patoloji
  • Pomoloji
  • Primatoloji
  • Proteomik
  • Protistoloji
  • Radyobiyoloji
  • Sentetik biyoloji
  • Sistematik
  • Sistem biyolojisi
  • Sitogenetik
  • Sitoloji
  • Sosyobiyoloji
  • Taksonomi
  • Tarım bilimi
  • Tatlı su biyolojisi
  • Teratoloji
  • Toksikoloji
  • Üreme biyolojisi
  • Virofizik
  • Viroloji
  • Yapısal biyoloji
  • Zenobiyoloji
  • Zooloji
Sözlükler
  • Biyoloji
  • Botanik terimler
  • Ekoloji terimler
  • Bitki morfolojisi terimleri
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
  • VikiProje Vikiproje
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • GND: 4069490-2
  • LCCN: sh85124192
  • NDL: 00575496
  • NKC: ph125748
  • NLI: 987007553564405171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sosyobiyoloji&oldid=32863783" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Sosyobiyoloji
  • Biyoloji
  • Psikoloji
Gizli kategoriler:
  • Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler
  • Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • Pasaj içeren maddeler
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 13.10, 21 Mayıs 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Sosyobiyoloji
Konu ekle