Aşapatman

Aşapatman (Çuvaşça: Аш апат ман, Rusça:  Ашапатман); Çuvaş ve Türk mitolojisinde tıp tanrıçası.

Özellikleri

Yaşlı ve bilge görünümlü bir kadındır. Sahip olduğu güç yardımıyla derdi hastanın vücudundan kovar. Kızıl saçlı, inci dişli, gelecekten haberler verebilen, insanları beladan koruyan bir varlıktır. Çevresi sık ormanlarla kaplı bir gölün içinde yaşar. Görünüşü bazen gümüş renkli akan saçları olan, tek gözü, tek bir altın dişi bulunan bir kadın olarak da betimlenir. Çok uzakta, denizler, ormanlar ve dağlar arasında bir ülkede oturur. Su ve ateş ona yardım eder.

Aşapatman dünya çapında denge, refah, adalet ve düzeni destekleyen bir varlık olarak kabul görür. Aynı zamanda, bazı canlıların veya nesnelerin dönüşmesini gerçekleştiren, negatif bir karakter olarak da hareket eder. Belâdan kurtulmak için okunan efsun metinlerinde Aşapatman'ın da adının geçtiği bilinir. Bazı durumlarda şamanlar ve baksılar onu yardıma çağırırlar. Hayırsever ruhlardan biridir ve falcılarla şamanların koruyucusudur. Sahip olduğu sihirli güç yardımıyla, sayrılığı (hastalığı) hastanın vücudundan kovar. Bazı açıklamalarda bu ad, Zerdüştlük ile bağlantılı olarak yer almaktadır.

Etimoloji

(Aş) kökünden türemiştir. Aşmak anlamı içerir. Aşa/Aça kızkardeş abla anlamlarına gelir. Ayşe-Fatma isimlerinin kaynaşmış biçimi olduğu görüşü pek makul değildir. Hint Tanrı isimlerine benzediği yönünde görüşler de vardır. Denlsev ve Skvorsov, bu adı, Hazerlerdeki mutluluk anlamını içeren "şad" köküne bağlamışlardır. Aşmarin ise Muhammed Peygamber in eşi Ayşe'nin ve kızı Fatıma'nın adlarıyla bağlantılı olarak açıklama yoluna gitmiştir. Bu adlar Tatarcaya da "Ayşe-Fatma" olarak geçmiştir. Yani iki tarihî varlığın adı, Çuvaşların dini ve geleneksel görüşlerinde birbirine karışarak, tek bir varlık ve isim şeklini almıştır.