Havadan karaya füze

Havadan karaya füze tabiri (İngilizce air-to-surface missile ayrıca, air-to-ground missile, AGM, ASM ya da ATGM) askeri uçaklar tarafından (bombardıman, avcı veya saldırı türünden herhangi biri) fırlatılan, kara ve deniz hedeflerine karşı kullanılan füzelere verilen genel addır. Süzülen bombalara çok benzeseler de bu bombaların sahip oldukları itiş sistemleri vardır. Bu sistemler içerisinde en çok kullanılan türleri roket ve jet motorlarıdır. Bu motorlar silaha kısa ve uzun menzil sağlamaktadır. Bunun yanında Sovyetler tarafından geliştirilen bazı füzelerde kullanılan ramjet sistemi, füzeye hem uzun hem de yüksek uçuş hızı sağlamaktadır.

Havadan karaya füzeler; yön bulabilmek için lazer, infrared ve GPS sinyallerinden faydalanırlar. Güdüm sistemi hedefin türüne göre değişmektedir. Örneğin bir gemiyi bulmak için kullanılan aktif veya pasif radar sistemi karada bulunan herhangi bir hedef için işe yaramaz.

Bazen havadan karaya güdümlü füzeler ile karada karaya güdümlü füzeler özellikleri bakımından benzerlik gösterebilir. Havadan karaya güdümlü bir füze olan Tomahawk ile AGM-86 ALCM aynı özellikleri taşımaktadır. Diğer füzelerde örneğin Penguen füzesi ve AGM-84 Harpoon gemisavar füzeleri olarak kullanılmaktadır. Birçok havadan karaya güdümlü füze, deniz ve kara hedeflerine karşı ufak değişikliklerle kullanılabilir. Örneğin Standoff Land Attack Missile, Harpoon füzesinin kara hedefleri için üretilen modelidir.

Havadan karaya güdümlü füzelerin en önemli artısı yer hedeflerine karşı çok uzak mesafeden ateşlenebilme kabiliyetleridir. Bu sayede uçak, düşmana ait uçaksavar sistemlerine yakalanmadan füzesini ateşleyip geri dönebilir. Bu sebepten bu tür füzelere Ateşle ve unut füzeler denir. Bazı füzeler ise hedefe atış menziline dahi girmeden ateşlenir. Bu füzeler daha sonra kendi kendini sevk ve idare ederek hedefini bulur ve imha ederler.

Havadan karaya füzelerin alt kategorileri şunlardır:

Havadan ateşlenen güdümlü tanksavar füzeler (genellikle helikopterden ateşlenir)
Havadan ateşlenen kruz füzesiler
Havadan ateşlenen gemisavar güdümlü füzeler
Radyasyon takipli füzeler

Bazen havadan karaya füzeler ‘’taktiksel’’ ve ‘’stratejik’' olmak üzere iki türe ayrılabilir. Taktiksel olanlar; geleneksel patlayıcı veya küçük nükleer başlık taşıyanlara denir. Stratejik olanlar ise büyük savaş başlıkları taşıyanlara verilmektedir. Bunlara örnek olarak pek sık rastlamasak da havadan karaya balistik füzeleri verebiliriz.

Havadan Karaya Füzeler

Arjantin

Avustralya

See USA (below)

Türkiye

TRG-230-iHA

Fransa

Fransa-İngiltere

Almanya

Taurus KEPD 350
AGM Armiger
PARS-3
Euromissile HOT
AS.34 Kormoran
RBS 15 (İsveç ile ortak kullanılıyor)

Hindistan

Norveç

Pakistan

ABD

SSCB-Rusya

AS-1 'Kennel' (KS-1 Kometa)
AS-2 'Kipper' (K-10S Yen)
AS-3 'Kangaroo' (H-20)
AS-4 'Kitchen' (H-22 Burya)
AS-5 'Kelt' (H-11/KSR-2)
AS-6 'Kingfish' (H-26/KSR-5)
AS-7 'Kerry' (H-66, H-23 Grom)
AS-8 (9M114V Sturm-V)
AS-9 'Kyle' (H-28)
AS-10 'Karen' (H-25)
AS-11 'Kilter' (H-58 Izdeliye)
AS-12 'Kegler' (H-25MP, H-27PS)
AS-13 'Kingbolt' (H-59 Ovod)
AS-14 'Kedge' (H-29)
AS-15 'Kent' (H-55/H-65S Izdeliye)
AS-16 'Kickback' (H-15)
AS-17 'Krypton' (H-31)
AS-18 Kazoo (H-59M Ovod-M)
AS-19 'Koala' (P-750 Grom)
AS-X-19 'Koala' (3M25A Meteorit-A)
AS-20 'Kayak' (H-35/H-37 Uran)
AS-X-21 (Kh-90 Gela)

Füze sınıfları

Havadan havaya füze (AAM) • Havadan karaya füze (ASM) • Karadan havaya füze (SAM) • Karadan karaya füze (SSM) • Balistik füze • Kıtalararası balistik füze (ICBM) • Denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM) • Balistiksavar füze (ABM) • Seyir füzesi • Gemisavar füze (AShM) • Denizaltısavar füze (ASROC) • Güdümlü tanksavar füzesi (ATGM) • Uydusavar füze (ASAT) • Havadan fırlatılan balistik füze

Güdüm sistemlerine göre
Radyasyon takipli füze • Kablo güdümlü füze • Kızılötesi güdümlü füze • Radyo sinyalli füze • Lazer güdümlü füze • Etkin radar güdümlü füze • Yarı etkin radar güdümlü füze