Aardonyx
| Aardonyx | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| †Aardonyx celestae Yates ve diğerleri, 2010 | |||||||||||||||||
Aardonyx (Afrikaanca aard, "toprak" + Yunanca onux, "tırnak, pençe") prosauropod dinozorların bir cinsi olup Güney Afrika'daki alt Jura dönemine ait Elliot Formasyonu'ndaki tiptürü olan Aardonyx celestae fosiliyle bilinmektedir. A. celestae, bu türün bilinen ilk fosil malzemelerini düzenlemiş kişi olan Celeste Yates'in ismiyle anılır. Kol özellikleri prosauropodlar ile sauropodlar arasındaki ara özelliklere sahiptir.[1]
Aardonyx-un arka bacak ile pelvis kemerinin sahip olduğu yapı özelliklerinin incelenmesine göre, bu dinozor genelde iki ayak üzerinde yol almakla birlikte İguanodon'a benzer şekilde dört ayak üzerinde de hareket edebiliyordu. Bunun yanında Apatosaurus gibi dev boyutlardaki sauropod (kertenkele ayaklı) dinozorlar ile de bazı ortak özelliklere sahipti.[2] Avustralyalı paleontolog[3] Bu dinozor cinsini keşfeden Adam Yates ve ekibi Ekim 2009'da bilimsel bir dergi olan Kraliyet Derneği Tutanaklarında çalışmalarını basılı olarak yayınlamadan önce internette paylaşmış ve derginin Mart 2010 sayısı için ön görmüşlerdi.[2] Bu araştırmalara dahil olmayan Londra Doğal Tarihi Müzesi'nden Britanyalı paleontolog Paul Barrett'e göre Aardonyx'in keşfi, aslında iki ayaklı olan bir hayvanın dört ayak üzerinde bir yaşam sürdürmek için gerekli olan özel nitelikler kazanması açısından şimdiye kadar bildiğimiz kadarıyla sauropod dinozorların evrimindeki bir boşluğu doldurmaktadır.[2]
Bu araştırmaların eş yazarı olan Dr. Matthew Bonnan'a anlatımına göre; "Daha önce sauropodlar ile sauropodlara yakın olan dinozorların iki ayak üzerinde yol almış olmaları gerektiğini biliyorduk. Aardonyx'un bize gösterdiği şey ise dört ayak üzerinde yürümenin ve ağırlığı ayak içleri üzerinde taşımanın bu dinozorlarda tahmin edilenden daha önce başlamış olması". Bonnan'a göre, bilimsel düzeyde bu bilgiler gerçekten dinozorların nasıl devleştiğine dair hipotezleri tamamladığı ve test edilebilmelerini sağladığı gibi yeni dinozora dair bu tür veriler bazı anatomik eksiklikleri de doldurmaktadır.
Tanımlama
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu dinozor cinsi henüz tam olarak yetişkin yaşa erişmemiş ve olgun olmayan iki genç dinozora ait disartikülasyon kemiklerinden biliniyor. Elde edilen malzemeler arasında kraniyal kafatası parçaları, omurga, boyun ve sırt bölgelerine ait olan dorsal ve servikal kaburga kemikleri, gastral karın kemikleri, kuyruk başlangıcındaki şevron kıvrım kemiği, göğse ait pektoral ve pelvis kalça çıkıntıları, arka ve ön ayak kemikleri, manus el kemiği, distal ayak kemikleri bulunmuştur. Sınırlı lokal bağlantılarda tek yoğun birikimler halinde görülen bu kemiklerin varlığı bunların oldukça tamamlanmış bir karkas bina iskeletinden geldiğini göstermektedir.[4] Kemik gelişimden elde edilen bulgulara göre her iki bireyin ölüm anlarında, toplanılan kemiklerin dış zarında yer alması gereken periferik çizgilerin veya buna dair kalıntıların olmayışı yüzünden en az 10 yaşında oldukları tahmin edilmektedir. Ölüm anında henüz yetişkin bir yaşa giremediklerinin diğer bir kanıtı da skapula kürek kemiğinin artiküler eklem uçlarında kireçlenmiş kıkırdak oluşumudur.[1]
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Western Illinois Üniversitesi: Toprak Pençe
- Aardonyx celestae'nın ayrıntılı bir canlandırması.9 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. paleo sanatçısı Julius T. Csotonyi
Wikimedia Commons'ta Aardonyx ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Aardonyx ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Yates, A. M.; Bonnan, M. F.; Neveling, J.; Chinsamy, A.; Blackbeard, M. G. (2010). "A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism". Proceedings of the Royal Society B. 277 (1682). ss. 787-794. doi:10.1098/rspb.2009.1440. PMC 2842739
. PMID 19906674.
- ^ a b c Associated Press (11 Kasım 2009). Scientists: New dinosaur species found in South Africa. NPR.
- ^ Dixon, Robyn (12 Kasım 2009). "New dinosaur a kind of missing link". Los Angeles Times. s. A24. 14 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Kasım 2009. Also published in the Australian newspaper The Age as:
- Dixon, Robyn (13 Kasım 2009). "Missing link African dinosaur discovery excites scientists". The Age. s. 11. 14 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Kasım 2009.
- ^ Yates, A. M.; Bonnan, M. F.; Neveling, J.; Chinsamy, A.; Blackbeard, M. G. (2009). "A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism". Proceedings of the Royal Society B. 277 (1682). ss. 787-794. doi:10.1098/rspb.2009.1440. PMC 2842739 . PMID 19906674. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi21 Mart 2012.
