Abdülvehhâb Havmad
| Abdülvehhâb Havmad Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد | |
|---|---|
| |
| Havmad, 1957 | |
| Suriye Eğitim Bakanı | |
| Görev süresi Eylül 1955 - Haziran 1956 | |
| Başbakan | Said el-Gazi |
| Görev süresi Ağustos 1951 - Kasım 1951 | |
| Başbakan | Hasan el-Hekim |
| Suriye Maliye Bakanı | |
| Görev süresi 9 Mart 1963 - 11 Mayıs 1963 | |
| Başbakan | Selahaddin el-Bitar |
| Yerine gelen | Mustafa eş-Şemma |
| Görev süresi Haziran 1956 - Aralık 1956 | |
| Başbakan | Sabri el-Aseli |
| Planlamadan Sorumlu Devlet Bakanı | |
| Görev süresi 16 Ağustos 1958 - 20 Eylül 1961 | |
| Başbakan | Nureddin Kahala Abdülhamid es-Serrac |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1915 Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | Şubat 2002 (86-87 yaşlarında) Suriye |
| Milliyeti | Suriyeli |
| Partisi | Halk Partisi (1947-1958) Ulusal Birlik (1958-1961) Birleşik Arap Cephesi (1962-1963) |
Abdülvehhâb Havmad (Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد) (1915 - Şubat 2002) Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Havmad, 1915 yılında Halep'te babası Mahmud Havmad'ın oğlu olarak dünyaya geldi.[1][2] Havmad siyasete atılmadan önce avukat olarak çalıştı[3] ve kriminoloji alanında uzmanlaştı. Paris Üniversitesinden hukuk doktorası ve ceza adaleti diploması ile mezun oldu.[1] Ayrıca üniversitede Arap edebiyatı okudu. Suriye'ye döndüğünde Havmad Şam Üniversitesinde profesör olarak da çalıştı.[1]
Siyasi kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Halk Partisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye'nin Fransız Mandası'ndan bağımsızlığını kazanmasından bir yıl sonra Havmad, 1947'de Halk Partisinin sol kanadının kurucu üyesi oldu. Partinin platformu Suriye demokrasisini güçlendirmek, büyük ölçüde Şam merkezli politikacıların elinde toplanan siyasi gücü ülke geneline yaymak ve komşu Irak ile birleşmek üzerine kuruluydu. Hem Irak hem de Ürdün'de iktidarda olan Haşimiler tarafından destekleniyor ve finanse ediliyordu. Aynı yıl Havmad, Suriye Parlamentosunda Halep'i temsil eden bir sandalye kazandı ve 1951'e kadar bu koltuğu korudu. Anayasa Meclisinde bir sandalye kazandı ve Suriye'nin 1949 anayasasının yazımında yer aldı. Devlet Başkanı Haşim el-Etasi daha sonra Havmad'ı çabalarından dolayı Suriye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirdi.[2]
Parlamentodan ayrıldıktan sonra Başbakan Hasan el-Hekim'in hükûmetinde eğitim bakanı olarak görev aldı. Havmad, eğitim bakanı olarak Suriye tarihindeki en büyük yabancı burs programını başlatarak 300 öğrenciyi Amerika ve Avrupa üniversitelerine gönderdi.[2] Askeri darbeyle iktidara gelen Devlet Başkanı Edib Çiçekli, ülkedeki muhalefeti durdurmaya yönelik daha büyük bir kampanyanın parçası olarak Havmad'ı partisinin görüşleri nedeniyle tutuklattı. Çiçekli Şubat 1954'te ülkeden kaçınca Havmad da serbest bırakıldı.[4]
Eylül 1955 ve Haziran 1956 arasında Başbakan Said el-Gazi'nin kabinesinde maliye bakanı olarak görev yapan Havmad, Haziran ve Aralık 1956 arasında Başbakan Sabri el-Aseli'nin kabinesinde ise eğitim bakanı olarak görev yaptı. Maaruf el-Devalibi, Faydi el-Etasi ve Ahmed Kanber ile birlikte Havmad, Suriye'nin Sovyetler Birliği ile ilişkilerini tehlikeye atmamak için sözde Batı yanlısı partinin Soğuk Savaş'ta tarafsızlığı benimsemesini savundu. Birlikte, iktidardaki Halk Partisinin Batı yanlısı kampla aynı çizgiye gelmesini engellemeyi başardılar.[5]
Nasırcılık
[değiştir | kaynağı değiştir]1950'lerin sonlarında Havmad, Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın pan-Arap liderliğini destekleyen sadık bir Nasırcı oldu. Havmad için bu durum, Nasır'ın o dönemdeki başlıca Arap rakipleri olan Haşimilere verdiği önceki desteğinden bir değişimdi. Suriye ve Mısır'ın 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) olarak birleşmesini destekledi[4] ve BAC'nin Kuzey Bölgesi (Suriye) kabinesinde görev alan tek Halk Partisi üyesi oldu (birliğin kurulmasının ardından tüm partiler feshedildi).[6] 16 Ağustos'ta planlamadan sorumlu devlet bakanı olarak atandı ve merkezi Kahire'deydi.[7]
BAC'nin feshedilmesinin ardından 23 Ekim 1961'de Şam'a döndü.[8] Eski çalışma arkadaşı Nazım el-Kudsi, Suriye'de BAC'yi sona erdiren darbenin ardından devlet başkanı oldu. Havmad Halk Partisine katılmadı ve ayrılıkçı hükûmete karşı çıkarak açıkça BAC'nin yeniden kurulması çağrısında bulundu.[4] Halk Partisinden eski bir meslektaşı olan ve BAC hükûmetinde de görev yapan Nahid el-Kasım ile birlikte, ayrılıktan sonra ortaya çıkan bir dizi Nasırcı partiden biri olan Birleşik Arap Cephesini kurdu.[9] 1962'de kimliği belirsiz suikastçılar Havmad'ın otomobiline patlayıcılar yerleştirerek başarısız bir öldürme girişiminde bulundular.[4]
8 Mart 1963'te Baasçı, Nasırcı ve bağımsız Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon, Kudsi hükûmetini deviren bir darbe gerçekleştirdi. Baasçı olan yeni başbakan Selahaddin el-Bitar, Havmad ve Kasım'i kabinesine atadı. Havmad maliye bakanı olarak görev yaptı.[4] Ancak Baasçıların hâkim olduğu Askeri Komite - Suriye'yi fiilen kontrol eden gizli cunta - Nisan ve Mayıs aylarında düzinelerce Nasırcıyı subay kadrosundan tasfiye edince, Havmad ve diğer dört Nasırcı bakan görevlerinden istifa ettiler.[10]
Sonraki yaşam ve ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]İstifasının ardından Suriye'de kalan Havmad, avukatlık mesleğini ve Şam Üniversitesindeki profesörlüğünü sürdürdü. Sami Moubayed'e göre "Arap dili ve edebiyatı alanında en yüksek uluslararası bilimsel otorite" olan Arap Dili Asamblesine 1991 yılında seçildi. Suriye'den gelen akademik araştırmaları denetledi ve Şubat 2002'de ölene kadar kuruluşun aktif bir üyesi oldu.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ginat, Rami (2010), Syria and the Doctrine of Arab Neutralism: From Independence to Dependence, Sussex Academic Press, ISBN 9781845193966
- Mufti, Malik (1996), Sovereign Creations: Pan-Arabism and Political Order in Syria and Iraq, Cornell University Press, ISBN 0801431689
- Moubayed, Sami M. (2006), Steel & Silk: Men & Women Who Shaped Syria 1900–2000, Cune Press, ISBN 1-885942-41-9
- Podeh, Elie (1999), The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arabic Republic, Sussex Academic Press, ISBN 1-902210-20-4
- Rabinovich, Itamar (1972), Syria Under the Baʻth, 1963-66: The Army Party Symbiosis, Transaction Publishers
- Simon, Reeva S.; Mattar, Phillip; Bulliet, Richard W. (1996), The encyclopedia of the modern Middle East, 1, A-C, Macmillan Publishing Company, Incorporated, ISBN 9780028970615
