Abhazya'daki Yahudilerin târihi
Abhazya Yahudilerinin nüfusu, Aşkenaz, Gurjim ve diğer Yahudilerden oluşmaktaydı. Abhazya'nın 19.yy'ın ortasında Rus İmparatorluğu'na katılmasıyla bölgedeki Yahudi nüfusu arttı. 1992-1993 Gürcistan-Abhazya çatışması sebebiyle çoğu Yahudi bölgeyi terk etti veya çıkarıldı.
| Sohum'daki Yahudilerin sayısı[1] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Gurjim | ||
| 1897 | 134 | |||
| 1915 | 356 | 80 | ||
| 1922 | 1,012 | |||
| 1926 | 916 | 201 | ||
| 1939 | 1,545 | |||
| 1959 | 1,281 | |||
1840'larda Sohum'a Rus garnizonu yerleştirildi, bu garnizonun kalesi Karadeniz savunma hattının bir parçasıydı; bu dönemde başta Kulaşi olmak üzere Gürcistan'ın diğer bölgelerinden Yahudiler bu şehre yerleşti. 1897 nüfus sayımı verilerine göre Sohumda birçok Aşkenaz bulunmaktaydı. 20.yy'ın başlarında bir sinagog inşa edildi.
Sovyet zamanında Abhazya'daki Yahudi nüfusunda önemli derecede artış oldu, Sohum Yahudi cemaati Abhazya'daki en büyük Yahudi cemaatini oluşturuyordu. 1926 nüfus sayımına göre Abhazya'daki 1.100 Yahudiden 702'si Aşkenaz ve 215'i Gurjim'di.[2] Sohum'daki Yahudi cemaati, II.Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, 1945'te, Sovyet yetkililerce resmen tanındı. 1940'ların sonu 1950'lerin başında, Sovyetler Birliğinde Yahudilere karşı yapılan kampanyalardan Abhazya Yahudileri de nasibini aldı. Ekim 1951'de Sohum sinagogu yıkıldı (yetkililerce bunun sebebi şehir planlamasının bir gereğiydi.)[3] 1959'da Yahudi nüfusu 3500'e kadar çıktı,[4] fakat bunların çoğu 1970'lerde başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç ettiler.
1980'lerde Sovyetler Birliği'nin dağılmaya başlamasıyla Abhazya'da etnik gerginlik baş gösterdi ve Yahudilerin dış göçünde artma başladı. Ağustos 1992'de patlak veren Gürcistan ile olan çatışmada dahi Abhazya'da epeyce Yahudi bulunmaktaydı. Bu çatışma döneminde, İsrail Yahudi Ajansı, ülkeden kaçmak isteyen Yahudilere yardımcı oldu.[5][6][7] Ülkede kalmak isteyenler ise Abhaz ayrılıkçıları ve onların müttefiklerinin Sohum'u ele geçirmelerine tanıklık etti.[7] Yahudilerin çoğu, binlerce Gürcü'nün yanı sıra, birleşik Gürcistan'ın bağımsızlığını desteklediği için öldürüldü.
2009 itibarıyla Abhazya'da, çoğu Aşkenaz olan, 150 Yahudi kalmıştır. Cemaatin Sohum'da bir sinagogu bulunmakta ve hâlen hizmet vermektedir.[7]
İsrail'in Gürcistan elçisi Rivka Cohen, Abhazya'yı Temmuz 2004'te ziyaret etti.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Altshuler, Mordechai (2007). יהדות במכבש הסובייטי : בין דת לזהות יהודית בברית-המועצות, 1964–1941. Merkaz Zalman Shazar le-toldot Yiśraʼel. s. 480. ISBN 9789652272256. (İbranice)
- ^ 1926 Census results, breakdown by ethnicities 31 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- ^ Ro'i, Yaacov (1995). Jews and Jewish Life in Russia and the Soviet Union. Routledge. s. 291. ISBN 0714646199. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2011.
- ^ 1959, 1970, 1979 census results for Abkhazia, breakdown by mother tongues 18 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- ^ Jewish Agency for Israel, Interview with Lev Shchegolyov 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (Rusça)
- ^ Memorial (society), Положение беженцев из Абхазии в Краснодарском крае 31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Situation with the refugees from Abkhazia in Krasnodar Krai), December, 2000 (Rusça)
- ^ a b c d Leonid Landa, Еврейская община Абхазии в круговороте кавказских событий 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (Jewish community of Abkhazia in the Caucasian whirl of events), 28.09.2004 (Rusça)
