Adolf Henryk Silberschein
Adolf Henryk Silberschein | |
|---|---|
 Adolf Henryk Silberschein | |
| Doğum | 30 Mart 1882 Lviv, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 30 Aralık 1951 (69 yaşında) Cenevre, İsviçre |
| Eğitim | Polonya  |
| Meslek | avukat, siyonist, politikacı |
| Evlilik | Fanny Hirsch |
| Ödüller |  |
Adolf Henryk Silberschein (30 Mart 1882, Lviv – 30 Aralık 1951, Cenevre) – Abraham Silberschein olarak da bilinir – Polonyalı-Yahudi avukat, Dünya Yahudi Kongresi aktivisti, siyonist, Ulusal Azınlıklar Bloğu'ndan ilk dönem Sejm (Polonya Meclisi) üyesi (1922–1927),[1] yasadışı Latin Amerika pasaportları düzenleyip işgal altındaki Polonya'ya kaçırarak pasaport sahipleri ve ailelerini derhal imha kamplarına götürülmekten kurtaran Yahudi örgütler ve Polonyalı diplomatlar arasında gayri resmi bir işbirliği olan aynı zamanda "Bern Grubu" olarak da bilinen "Ładoś Grubu" üyesi.[2][3]
Özgeçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Diş hekimi Jakub Silberschein ve Polturak'ların kızı Anna'nın oğlu olarak Lviv'de dünyaya geldi. Hukuktan mezun oldu ve Lviv'de avukatlık yapmaya başladı. Siyonist örgütlerde aktif olarak yer aldı, Doğu Małopolska Siyonist Örgütü'nde başkan yardımcısı, "Hitachduth" Siyonist İşçi Partisi'nde ise yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptı. 1922'de, Polonya Cumhuriyeti Sejm'inde ilk dönem vekili oldu. 9 Ağustos 1939'da Lviv'den ayrılarak Cenevre'ye gitti.
Holokost sırasında Silberschein, Latin Amerika pasaportları düzenleyerek Yahudileri kurtarma girişimine aktif olarak katıldı. Bunu Cenevre'de kurulan Yardım Komitesi „RELICO” çatısı altında yaptı.
Başlangıçta, bu faaliyetler organize değildi, ancak 1942–43 yıllarında büyük çapta yapılmaya başlandı. Silberschein, Polonyalı diplomatlar olan Juliusz Kühl, Stefan Ryniewicz ve Konstanty Rokicki ile yakın temas halindeydi. Onlara kaçak olarak gettolardan insanların fotoğrafları ile birlikte listelerini iletti ve onlar da bu listelere göre, Paraguay'ın rüşvetçi Fahri Konsolosu Bern'li Noter Rudolf Hüggli'den satın aldıkları sahte pasaportları doldurdular. Silberschein Hüggli'ye verilen rüşveti de kısmen finanse etti. Ayrıca, daha sonra Uluslararası Dürüstler Unvanına layık görülen Peru Konsolosu José María Barreto ile ve yine muhtemelen –kendi inisiyatifiyle – diğer Latin Amerika ülkelerinin konsolosları ile de işbirliği yapmıştır.
1943 sonbaharında kısa bir süre İsviçre polisi tarafından tutuklandı. Verdiği ifadede pasaport mekanizmasının işleyişini kendilerinden öğrendiği ve ondan faaliyetleri koordine etmesini isteyen Ryniewicz ve Rokicki adına hareket ettiğini belirtti. Bu şekilde, pasaportlar toplu olarak satın alınabiliyor, bu da fiyatlarını düşürüyordu. "Gerçek bir pasaport “karaborsası" ile uğraşıyorduk. Elçilikten Beyefendiler, aynı zamanda "RELICO" adına yürüttüğüm bu konuda, sorumluluğu benim üstlenmemi arzu ettiler” – diye ifade verdi. Hüggli'den pasaport almak için gereken para – onun deyimiyle "Kudüs'teki Filistin Komitesi’nden, New York'taki Dünya Yahudi Kongresi’nden, New York ve İstanbul'daki diğer Yahudi örgütlerinden gelen ve de ABD ve İsviçre'den gelen münferit destekler olmak üzere çeşitli kaynaklardan” geliyordu.[4]
Silberschein'ın tutuklanmasının ardından Müsteşar Stefan Ryniewicz savunmasına başarıyla müdahale etti.[5]
Ładoś grubunun operasyonlarının 2.000–3.000 kişinin hayatını kurtardığı tahmin ediliyor – onlar Paraguay, Honduras, Peru ve Haiti pasaportuna haiz oldukları için hayatta kalan Yahudilerdi.[6]
Savaştan sonra Silberschein, kurtarma operasyonuna bizzat katılan sekreteri Fanny Hirsch ile evlendiği Cenevre'de kaldı. Aralık 1951'de öldü ve oradaki Yahudi mezarlığına defnedildi.
Nişanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha fazlası
[değiştir | kaynağı değiştir]- Szymon Rudnicki, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004, s. 411–419, ISBN 83-70596-39-8.
- Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz, Tak polska ambasada ratowała Żydów. System berneński działał jak zegarek. Gazeta Prawna, 2018. Erişim tarihi: 2020-06-15.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Adolf Henryk Silberschein ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Silberschein Adolf Henryk 1882-1951" (Lehçe). bs.sejm.gov.pl. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
- ^ Potocki, Michał (23 Ağustos 2018). "Grupa Ładosia ratująca Żydów, to był sprawny mechanizm. "Badacze ustalają nazwiska ocalonych i ich potomków"" (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Końcowe prace nad listą ocalałych z tzw. Grupy Ładosia" (Lehçe). thenews.pl. 5 Aralık 2018. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Protokół z przesłuchania Fanny Hirsch i Adolfa Silberscheina, 1 września 1943 r., Bundesarchiv, Bern.
- ^ "Notice du Chef du Département politique, M. Pilet-Golaz" (Fransızca). dodis.ch. 13 Ekim 1943. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz (7 Ağustos 2017). "Polak na polecenie rządu ratował Żydów od Holokaustu. Świat się o tym nie dowiedział [TYLKO U NAS]" (Lehçe). gazetaprawna.pl. 8 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ "Prezydent wręczył Medale Virtus et Fraternitas" (Lehçe). prezydent.pl. 19 Temmuz 2019. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
