Afşin Bey
| Afşin Bey | |
|---|---|
| Doğum | ? |
| Ölüm | 1078 |
| Bağlılığı | Büyük Selçuklu İmparatorluğu |
| Rütbesi | Komutan |
| Komutası | Selçuklu Türkmen Akıncıları[1] |
| Çatışma/savaşları | |
Afşin Bey ya da Emir Afşin, 11. yüzyılın tanınmış Selçuklu beylerindendir. Horasanlı Türkmen bir aileden geldiği bilinir. Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesi, adını Afşin Bey'den almaktadır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]11. yüzyıl başlarında Horasan'dan Selçuklu'nun Bizans serhaddine bazı Türkmen aileleri yerleştirildi. Afşin Bey de bölgeye bu vesileyle gelen önemli akıncı beylerindendir.
1066'da Murat ve Dicle civarlarında akınlarda bulunmuş ve yapılan muharebelerde Urfa tekfuru Aruandanos'u mağlup etmiştir.
1069'da Halep civarında cereyan eden Bizans - Selçuklu savaşı sırasında Anadolu içlerine sızıp Sakarya kıyılarına kadar gelmiştir. Amorium şehrini kuşatıp yağmalamıştır. Dönüş yolunda Antakya’yı da kuşatmış fakat istediği ganimeti alınca kuşatmayı sonlandırmıştır.
1070’te Sultan Alp Arslan'ın eniştesi Erbasgan, Bizans’a iltica etti. Sultan Alparslan bu durum üzerine Afşin Bey’e, Erbasgan’ı yakalamasını emretti. Erbasgan da emri altındaki “Nâvekiyye" Türkmenleri ile Bizans'a kaçtı ve ivedilikle İstanbul’a sığındı. Afşin Bey, Marmara kıyıları boyunca ilerleyerek Üsküdar'a geldi ve imparatora elçi göndererek “Aramızda barış olduğu için ülkenizde hiç kimseye dokunmadım. Size sığınan Erbasgan ve Nâvekiyyeler, sultanın düşmanlarıdır. Bizans topraklarını da yağma ve tahrip etmişlerdir. Bu sebepten onları bize teslim etmeniz gerekir” dedi. Fakat imparator, Erbasgan ve maiyetindekileri teslim etmedi. Ağır kış şartlarının da yaklaşması üzerine Afşin Bey, Ahlat 'a döndü ve durumu Sultan Alparslan'a anlattı. Erbasgan'ın Bizans'a sığınması üzerine bazı Nâvekiyye Türkmenleri, başka beylerin komutaları altında Anadolu'da Bizans akınlarını sürdürdüler.[2]
1071'de Malazgirt Muharebesi'ne katıldı ve zaferin kazanılmasında etkin rol aldı. Muharebeden sonra da Anadolu'ya akınlar gerçekleştirdi. Anadolu gazalarında ün kazanıp buraların Türk yurdu olmasına ve İslamlaşmasına hizmet etti. Sultan Alparslan'ın vefatından sonra Melikşah'ın emrine girdi. Melikşah, 1077'de Suriye topraklarını Afşin Bey gibi birçok Türkmen beyi ile birlikte kardeşi Tutuş'un emrine verdi. Tutuş ve beyleri, Fâtımî kuşatması altındaki Şam vilayetinin valisi Atsız Bey'in yardım çağrısı üzerine Şam'a gittiler. Fâtımîler'i geri çekilmek zorunda bırakıp şehre girdiler. Tutuş burada bir bahane ile Atsız'ı yay kirişiyle boğdurdu ve buraya Selçuklu emiri olarak tayin edildi. Afşin Bey duruma tepki gösterdi ve askerleriyle Tutuş'un hizmetinden ayrıldı. Bundan sonraki yaşamı ve ölümü hakkında fazla bilgi bulunmaz. Ailesinden tanınan tek kişi yine kendisidir.[3][4]
Kültürel etkileri ve mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Afşin, adını Afşin Bey'den alır. 2021 yılında başlayan ve devam eden Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Emre Bulut tarafından canlandırılmaktadır. Malazgirt 1071 filminde Haluk Piyes tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sevim, Ali; Merçil, Erdoğan (1995). Selçuklu devletleri tarihi: siyaset, teşkilât ve kültür. Türk Tarih Kurumu yayınları XXIV. dizi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. s. 53-54. ISBN 978-975-16-0690-7.
- ^ "NÂVEKİYYE TÜRKMENLERİ SORUNU". 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.
- ^ "Afşin Bey". 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.
- ^ "alparslanin-yildirim-komutani-afsin-bey". 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.