Afgan Sosyal Demokrat Partisi
Afgan Sosyal Demokrat Partisi فغان ملت | |
|---|---|
| Kısaltma | ASDP |
| Genel başkan | Stanagul Sherzad |
| Kurucu | Ghulam Mohammad Farhad |
| Kuruluş tarihi | 8 Mart 1966 |
| Merkez | Kâbil, Afganistan |
| Gazete(ler) | Afgan Mellat Dergisi |
| İdeoloji | Peştun milliyetçiliği (Etnik milliyetçilik) Sosyal demokrasi Sosyal faşizm Antikomünizm |
| Siyasi pozisyon | Üçüncü görüş |
| Resmî renkler | Mavi |
| İnternet sitesi | |
| http://www.afghanmillat.org | |
Afgan Sosyal Demokrat Partisi, daha çok Afgan Mellat adıyla bilinir, (Peştuca: افغان ملت - Afğān Mellat; "Afgan Ulusu") Afganistan'da Peştun milliyetçisi bir partidir. Parti yönetimi kendilerini sosyal demokrat olarak tanımlar ancak parti Sosyalist Enternasyonal tarafından tanınmamıştır. Partinin şu anki lideri 3 Ekim 2012'de gerçekleştirilen 6. parti kongresinde başkan seçilen Stanagul Şerzad'dır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Afgan Sosyal Demokrat Partisi 8 Mart 1966'da yönetici elit tabaka ile ilişkiler içerisinde olan bir grup bürokrat tarafından kuruldu ancak resmi olarak kurulma tarihi 27 Mart 1966'dır.
Afgan aydını Gulam Muhammed Ferhad partinin ilk başkanı olarak görev yaptı. Parti Peştun etnik grubunun çıkarlarını gözetir ve destekçilerinin büyük çoğunluğu yine Peştunlardır. Parti Peştunizasyon ve Büyük Afganistan fikrini benimsemiştir. (Parti Peştunların çoğunlukta olduğu Pakistan bölgelerinin aslında Afganistan toprağı olduğunu iddia eder.)
1969 Parlamento seçimlerinde Ferhad meclise seçildi. 1978'deki Sevr Devrimi'nden sonra parti yasaklandı. Ferhad tutuklandı ancak 1980 yılında serbest bırakıldı. Pakistan'daki sürgünde, Afganistan Ulusal İslami Cephesi çatısı altında faaliyet gösterdi. 1886-87'de parti, hükûmet ve hapisten çıkan bazı parti liderleri arasında diyaloglar gerçekleşti. Ancak parti iktidar koalisyonunun dışında kalmayı tercih etti. Hükûmetle parti arasındaki ilişkiler partinin 3 fraksiyona bölünmesine neden oldu; biri Şems-ül-Hüda Şems liderliğindeki, biri Kudretullah Hadad liderliğindeki ve diğeri Muhammed Emin Vakman liderliğinde fraksiyondu.
Vakman cephesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1995'te Vakman cephesinin liderliğini Şems-ül-Hüda Şems üstlendi. Onun liderliğinde parti, Peştun milliyetçisi profilini yumuşattı ve bu sayede diğer etnik gruplardan oy aradı. Partinin Vakman cephesi Afgan hükûmeti tarafından "Afgan Mellat Partisi" olarak tanındı.
Taliban hükûmetinin düşüşünden sonra parti lideri Ahadi yeni hükûmette Maliye Bakanı olarak yer aldı. Parti Hamid Karzai'yi başkanlık seçimlerinde destekledi ve Karzai'nin desteğini elde etti. Partinin 10 civarında belediyesi vardır. Parti Afganistan'da kendini resmi olarak 16 Mayıs 2004'te kayıt ettirdi.
Şems cephesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Şems-ül-Hüda Şems 2004'te partisini kayıt ettirmek için başvurdu ancak bunu başarabilen kişi Mayıs 2007'de partiyi Afgan Mellat Milli Müterakki Gwand - افغان ملت ملي مترقي ګوند" (Afgan Milli Halk İlerici Partisi) adıyla resmi olarak tanıtan oğlu Ecmel Şems oldu.
Liderler
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | Resim | Lider | Başlangıç | Bitiş |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Gulam Muhammed Ferhad | 8 Mart 1966 | 1984 | |
| 2 | 
|
Muhammed Emin Vakman | 1987 | 1995 |
| 3 | 
|
Enver-ül-Hak Ahadi | 1995 | |
| 4 | Şems-ül-Hüda Şems | 1987 | 2005 | |
