Ahmed bin Abdülvehhâb Nüveyrî
Ahmed bin Abdülvehhâb Nüveyrî | |
|---|---|
| أحمد بن عبد الوهاب النويري | |
| Doğum | 5 Nisan 1279 Ahmim, Memlûk Devleti |
| Ölüm | 05 Haziran 1333 (54 yaşında) Kahire, Mamluk Sultanate |
| Meslek | Devlet adamı, tarihçi |
Nüveyrî, tam adı Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî en-Nüveyrî (Arapça: شهاب الدين أحمد بن عبد الوهاب النويري 5 Nisan 1279 - 5 Haziran 1333), Bahri Memlük hanedanının Mısırlı Müslüman tarihçisi ve memurlarındandır. Memlûk dönemine ait Bilgelik Sanatlarında Nihai Hırsı (نهاية الأرب في فنون الأدب, Nihāyat al-arab fī funūn al-adab ) isimli ve zooloji, anatomi, tarih, kronoloji ve diğerleriyle ilgili 9.000 sayfalık ansiklopedi derlemesi ile en çok dikkat çekmiştir.[1] Moğolların Suriye'yi fethi konusunda yaptığı kapsamlı çalışmalarıyla da bilinmektedir. Nuveyrî ansiklopedisine 1314 yılı civarında başladı ve 1333 yılında tamamladı.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Nüveyrî adı, günümüz Beni Suef Valiliği'ndeki Al-Nuwayra köyüne atıfta bulunan bir nisbadır. El-Nuveyri 5 Nisan 1279'da Mısır'ın Ahmim kentinde doğdu.[3] Çocukluğunun büyük bir kısmını Yukarı Mısır'daki Qus'ta geçirdi ve burada İbn Dakik el-İd'den ders aldı.[4] Daha sonra Kahire'deki El-Ezher Üniversitesi'nde tarih tahsilinin yanı sıra hadis ve siyer ilimleri alanında da eğitim gördü. Hat sanatında yetenekli olan bu kişinin, Sahih-i Buhari'nin bir nüshasını çıkararak 1000 dinara sattığı rivayet edilmektedir. 23 yaşında Sultan Muhammed'in idaresinde memur olarak çalışmaya başladı ve Sultan'ın emlak yöneticisi ve Trablus'taki ordu maliye müfettişi gibi çeşitli görevlerde bulundu.[5] 1312'den sonra bir ara devlet hizmetinden emekli oldu ve ansiklopedisini derlerken geçimini sağlamak amacıyla el yazması eserleri kopyalama işine başladı. 5 Haziran 1333'te Kahire'de öldü.[6]
Ansiklopedi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nüveyrî'nin ansiklopedisi, Erudition Sanatlarında Nihai Hırs, beş bölüme (kitaba) ayrılmıştır:[7]
- Coğrafya ve astronomi
- İnsan ve onunla ilgili olan
- Hayvanlar
- Bitkiler
- Tarih
İlk dört konu 10 ciltten oluşurken, son konu 21 ciltten oluşmaktadır.
ِEn-Nuveyri ansiklopedisini daha önceki birkaç esere dayandırmıştır. Aslında, tamamen orijinal olan tek kısımlar, ikinci kitaptaki mali sekreterlik tartışması ve beşinci kitaptaki bazı tarihi materyallerdir.[8] Çalışmanın geri kalanı, Cemaleddin el-Vetvat'ın Hoş Kavramlar ve Talimatlara Giden Yol (Mabahij al-fikar wa manahij al-'ibar) ve İbn Sina'nın Tıp Kanunu'nu da içeren bir dizi metnin derlemesidir.[9]
Sürümler ve çeviriler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Al-Nuwayri, Shihab Al-Din (2016). The Ultimate Ambition in the Arts of Erudition. Penguin Books. ISBN 978-0-14-310748-4.
- Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʿAbd al-Wahhāb al-Nuwayrī, Nihāyat al-arab fī funūn al-adab (Cairo: al-Muʿassasa al-Miṣriyya al-ʿĀmma lil-Taʾlīf wa-l-Tarjama wa-l-Ṭibāʿa wa-l-Nashr, 1923–97)
- Shihāb al-Dīn Aḥmad ibn ʿAbd al-Wahhāb al-Nuwayrī, Nihāyat al-arab fī funūn al-adab (Beyrut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 2004)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Collison, Robert L. "The Arab World". Encyclopædia Britannica. 24 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.
- ^ Armstrong, Lyall (2017). "The Making of a Sufi: al-Nuwayri's Account of the Origin of Genghis Khan" (PDF). Mamlūk Studies Review. University of Chicago. doi:10.6082/M1VD6WKC. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)10 Haziran 2015.
- ^ Al-Nuwayri, Shihab Al-Din (2016). The Ultimate Ambition in the Arts of Erudition. Penguin Books. ss. XV. ISBN 978-0-14-310748-4.
- ^ Muhanna 2017, s. 13.
- ^ Muhanna 2017, ss. 13-14.
- ^ Muhanna 2017, s. 14.
- ^ Muhanna 2017, s. 32.
- ^ Muhanna 2017, s. 65.
- ^ Muhanna 2017, ss. 43 ve 69.
- Genl
- Muhanna, Elias (2017). The World in a Book: Al-Nuwayri and the Islamic Encyclopedic Tradition. Princeton University Press. ISBN 9780691175560.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Historiography of Islamic Egypt (c. 950–1800), "Al-Nuwayrī as a historian of the Mongols", p. 23 and seq. Reuven Amitai. Online
