Yukarı Mısır

Yukarı Mısır Mısır' da, (Arapça: صعيد مصر Sa'id Mısır) adı ile de bilinen Nil Irmağı vadisinin iki yanı boyunca uzanan, güney ucunda Nübye ve kuzey yönüne doğru akan Nil' in Akdeniz' e ulaşmasından önce başlayan Aşağı Mısır bölgesine kadar uzanan bölgeye verilen isimdir.

Coğrafya

Yukarı Mısır, günümüzdeki Mısır Arap Cumhuriyeti başkenti Kahire' nin güneyinde kalan parçasıdır. Güneyden Asuvan yerleşiminin yukarısındaki Nil Şelaleleri ile başlayıp ırmağın akış yönü olan kuzeyde, Kahire' nin güneyi olan, Zavyeh Dehşur (دهشور) ve El-'Aiyet arasında bulunmaktadır. Mısır' ın güneyinde kalan, Yukarı Mısır' ın kuzey kısmında bulunan Sohag ve El-Aiyet arasında kalan bölümü Orta Mısır olarak da adlandırılmaktadır. Arapça da, Arapça' nın Saidi Lehçesi 'ni konuşmakta olan Yukarı Mısır sakinlerine Saidi ismi verilmektedir.

Antik Mısır döneminde Yukarı Mısır, Sazlar Ülkesi anlamına gelen Ta Şemau olarak bilinirdi.^[1]^[2] ve yirmiiki adet Nome adı verilen idari bölgelere ayrılmıştı.^[3] İlk nome kabaca bugünkü Asuvan' ın bulunduğu yerde ve yirmiikinci ise Kahire' nin hemen güneyindeki günümüz Aphroditopolis yerleşiminin bulunduğu alanda idi.

Tarihçe

Hanedanlık öncesi dönemde Mısır

Hanedanlık öncesi Yukarı Mısır' ın ana kenti ise baştanrısı akbaba tanrıçası Nekhbet^[4] olan Nekhen (Yunanca:Hierakonpolis) yerleşimi idi.^[5]

Hanedanlık döneminde Mısır

Antik Mısır tarihinin büyük bir kısmı boyunca, Teb (Thebes) kenti Yukarı Mısır' ın idari merkezi oldu. Teb' in önemi azaldı. Asurlar tarafından yıkılmasından sonra Teb' in önemi azaldı. Teb, Helenistik Dönem' de Yukarı Mısır' ın başkenti yapıldı.^[6] Yukarı Mısır uzun Beyaz Taç Hedjet ile tanındı ve simgesi ise çiçeklenen nilüfer ve kamış oldu.

Ortaçağ' da Mısır

11. yy' da Hilaliler olarak bilinen çobanlar sürüleri ile birlikte Yukarı Mısır' ı geçerek Libya' ya ve oradan Tunus' a kadar ulaştılar.^[7] Yukarı Mısır' da azalan otlak koşullarının göçün temel nedeni olan Ortaçağ Ilıman İklimi ile ilgili olduğu düşünülmektedir.^[8]

20. yüzyılda Mısır

20. yüzyılın Mısır'ında Said Prensi (anlamı Yukarı Mısır Prensi) terimi ünvan olarak ilk defa Kral I. Fuat'ın oğlu ve vârisi Prens Faruk tarafından kullanıldı. Prens Faruk'a 12 Aralık 1933'te resmi olarak Said Prensi adı verildi.^[9]

Mısır Monarşisi 1953 yılında 1952 devrimi ile kaldırılmış olsa da ünvan Said Prensi Muhammed Ali ve Şeyh Beja Khawr al' Allaqi tarafından kullanılmaya devam etti.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Ermann & Grapow, op.cit. Wb 5, 227.4-14
^ Ermann & Grapow, op.cit. Wb 4, 477.9-11
^ The Encyclopedia Americana Grolier Incorporated, 1988, p.34
^ David, op.cit., p.149
^ Bard, op. cit., p.371
^ Chauveau, op.cit., p.68
^ Ballais, Jean-Louis (2000) "Chapter 7: Conquests and land degradation in the eastern Maghreb" p. 133 In Barker, Graeme and Gilbertson, David (2000) The Archaeology of Drylands: Living at the Margin Routledge, London, Volume 1, Part III - Sahara and Sahel, pp. 125-136, ISBN 978-0-415-23001-8
^ Ballais, Jean-Louis (2000) "Chapter 7: Conquests and land degradation in the eastern Maghreb" p. 134 In Barker, Graeme and Gilbertson, David (2000) The Archaeology of Drylands: Living at the Margin Routledge, London, Volume 1, Part III - Sahara and Sahel, pp. 125-136, ISBN 978-0-415-23001-8
^ Brice, William Charles (1981). An Historical Atlas of Islam. Leiden: Brill Publishers. s. 299. ISBN 90-04-06116-9. OCLC 9194288.

Konuyla ilgili diğer yazılı kaynaklar

Bard, Katheryn A. and Shubert, Steven Blake (1999) Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt Routledge, London, ISBN 0-415-18589-0
Chauveau, Michel (2000) Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies Cornell University Press, Ithaca, New York, ISBN 0-8014-3597-8
David, Ann Rosalie (1975) The Egyptian Kingdoms Elsevier Phaidon, London, OCLC 2122106
Edel, Elmar (1961) Zu den Inschriften auf den Jahreszeitenreliefs der "Weltkammer" aus dem Sonnenheiligtum des Niuserre Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, OCLC 309958651, in German
Ermann, Johann Peter Adolf and Grapow, Hermann (1982) Wörterbuch der Ägyptischen Sprache Akademie, Berlin, ISBN 3-05-002263-9, in German

[1] Ermann & Grapow, op.cit. Wb 5, 227.4-14

[2] Ermann & Grapow, op.cit. Wb 4, 477.9-11

[3] The Encyclopedia Americana Grolier Incorporated, 1988, p.34

[4] David, op.cit., p.149

[5] Bard, op. cit., p.371

[6] Chauveau, op.cit., p.68

[7] Ballais, Jean-Louis (2000) "Chapter 7: Conquests and land degradation in the eastern Maghreb" p. 133 In Barker, Graeme and Gilbertson, David (2000) The Archaeology of Drylands: Living at the Margin Routledge, London, Volume 1, Part III - Sahara and Sahel, pp. 125-136, ISBN 978-0-415-23001-8

[8] Ballais, Jean-Louis (2000) "Chapter 7: Conquests and land degradation in the eastern Maghreb" p. 134 In Barker, Graeme and Gilbertson, David (2000) The Archaeology of Drylands: Living at the Margin Routledge, London, Volume 1, Part III - Sahara and Sahel, pp. 125-136, ISBN 978-0-415-23001-8

[9] Brice, William Charles (1981). An Historical Atlas of Islam. Leiden: Brill Publishers. s. 299. ISBN 90-04-06116-9. OCLC 9194288.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]