Alexandre Vallaury
| Alexandre Vallaury | |
|---|---|
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 2 Nisan 1850 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Mayıs 1921 (71 yaşında) |
| Vatandaşlık | Fransa |
| Çalışma ve başarıları | |
| Ünlü yapıtları | İstanbul Arkeoloji Müzeleri Osmanlı Bankası ana binası Pera Palas Oteli |
Alexandre Vallaury (2 Nisan 1850 - 2 Mayıs 1921), İstanbullu Fransız asıllı mimar.
Sanayi-i Nefise Mektebi’nin mimarlık bölümünün kurucusu ve ilk mimarlık hocasıdır. Bu kurumda hocalığı kesintisiz 25 yıl sürdürmüştür. Osman Hamdi Bey tarafından "Mimar-ı Şehir" olarak anılan Vallaury, Osmanlı üst yönetimi ve Fransız iş çevrelerinin vazgeçilmez mimarı olmuş; İstanbul'a çok önemli yapılar kazandırmıştır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1850 yılında İstanbul'da Fransız asıllı bir Levanten ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Babası Edouard Vallaury, İstanbul'a gönderilen Fransız elçisi Horace Sébastiani'nin maiyetinde bir görevli olarak İstanbul'a geldikten sonra bu şehre yerleşen; pastacılık ve şekercilikle uğraşan bir Fransız idi. Alexandre Vallaury'nin çocukluk ve gençlik yıllarına dair fazla bilgi bulunmaz. Orta öğrenimini Saint Joseph'te yaptığı tahmin edilir.[2] Mimarlık eğitimi için Paris'e gitti ve dönemin en iyi mimarlık eğitimi veren okulu Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu (Ecoles des Beaux-Arts)'nda okudu.
1880 yılında eğitimini tamamlayarak İstanbul'a döndü.[2][3] İstanbul'da ismini önce resim sergilerinde duyurdu. 1879-1880 yıllarında kurulduğu sanılan Elifba Sanat Kulübünün 1880 Eylülünde açılan ilk sergisine katılarak işlerini sergiledi. Elifba Kulübünün 8 Nisan 1881 günü bu kere Tepebaşı Belediye bahçesinde açılan ikinci sergisine de katıldı.[2] Bu dönemde başta İstanbul olmak üzere Bursa, İznik, Konya ve Kütahya gibi kentlerdeki mimari anıtlarla ilgili araştırmalar yaptığı Elifba Sergilerindeki işlerinden anlaşılmaktadır. Yeni kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi’nin binasını bu dönemde yaptı (1882). 3 Mart 1883 günü eğitime başlayan Sanayi-i Nefise Mektebinde Fenn-i Mimari öğretmeni olarak kurucu kadroda yer aldı. Okulun mimarlık bölümü yönetmeliğini onun hazırladığı düşünülür.[2]
3 Mart 1883’ten 10 Ağustos 1908'e kadar Sanayi Nefise Mektebi’nde mimarlık öğretmeni olarak ders veren Vallaury, İstanbul’daki Osmanlı üst düzey yönetimi ve özellikle Fransız finans kuruluşları ile iş çevrelerinin gözde mimarı durumuna geldi. 1890’lara gelinceye değin İstiklal Caddesi’ndeki Emek Sineması (Cercle d'orient) (1884), Eminönü Hidayet Camii (1887) ve Paris Uluslararası Fuarı için Türk tütün pavyonu (1889) gibi binaları inşa etti.
1888’de Fransız Enstitüsü üyeliğine seçildi.
1892 yılında Galata’da yaptığı Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü binası ile ünlenmeye başladı. Başka mimarlar bu yapıyı örnek alarak Galata ve Karaköy’de büro binaları inşa ettiler. 1881’de Müze-i Hümayun müdürü olarak görevlendirilen Osman Hamdi Bey yeni bir müze binası inşa işini Vallaury’e vermişti. Böylece Vallaury, 19.yüzyıl sonlarında, dünyada müze binası olarak tasarlanıp yapılan 8-10 müzeden birinin mimarı oldu. Pera Palas (1893), Yeni Karaköy Han (1893), Tokatlıyan Oteli, Union Française (1896), Düyûn-ı Umûmiye Binası (1897) ve Büyükada Rum Yetimhanesi (1898) gibi büyük boyutlu yapılar inşa etti. Bunların yanı sıra, Tepebaşı Meşrutiyet Caddesi'nde Fransız tüccarı Decugis evi ile kendi evi gibi küçük boyutlu yapılar da inşa etti.
1896 yılında Legion d'Honneur madalyasıyla onurlandırıldı.
1900-1904 yılları arasında Alexander Vallaury’nin yaptığı yapıların bir bölümü Osmanlı Saray çevresi ve üst yönetimi için konutlardı.[2] Bunlar arasında Afif Paşa Yalısı, Abdülmecid Efendi Köşkü, Rıdvan Paşa Köşkü ve Vahdettin Köşkü sayılabilir. Bu yıllarda gerçekleştirdiği diğer büyük yapılar arasında Haydarpaşa Tıbbiye Mektebi, Osman Reis Camii vardır.
Sanayi-i Nefise Mektebi’ndeki görevinden 10 Ağustos 1908’de istifa ederek ayrıldı. Meslek yaşamındaki bilinen son çalışması 1909 yılında düzenlenen “Abide-i Hürriyet” yarışması için hazırladığı proje oldu.
Hayatının geri kalan dönemine dair fazla bir bilgi yoktur. Eşi Constantia’nın 3 Kasım 1917 tarihinde, 65 yaşında öldüğü bilinir. Alexander Vallaury 1921 tarihinde İstanbul’da ölmüştür. Büyük bir olasılıkla Pangaltı Latin Katolik Mezarlığındaki aile mezarına defnedilmiştir.[2]
Mezarının Fransa'da olduğuna dair bilgiler bulunmaktadır.[4][5]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdülmecid Efendi Köşkü (1901)
- Alexandre Vallaury Evi (Meşrutiyet Caddesi No: 231)
- Ahmed Afif Paşa Yalısı (1901)
- Bank de Change (Demirbank Karaköy Şubesi) (1880'ler)
- Büyükada Fransız Oteli (sonradan Büyükada Rum Yetimhanesi) (1890-1900)
- Decugis Evi, Beyoğlu (1895)
- Cercle d’Orient (1884)
- Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane (1903)
- Hezaren Han, Karaköy (1902)
- Hidayet Camii (1887)
- Düyûn-ı Umûmiye Binası (1897)
- Müze-i Hümayun (1891-1907)
- Osman Reis Camii (1903)
- Osmanlı Bankası Genel Müdürlük Binası (1892)
- Osmanlı Bankası Eminönü Şubesi
- Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü Lojmanı (bugünkü The Marmara Otelinin bulunduğu yerdeydi)
- Ömer Abed Han (1902)
- Paris Fuarı Türk Tütün Pavyonu (1889)
- Pera Palas Oteli (1892-1895)[6]
- Rıdvan Paşa Köşkü.
- Sanayi-i Nefise Mektebi (1882)
- Vahdettin Köşkü
- Union Française Binası (Meşrutiyet Caddesi) (1896)
- Tophane Müşiri Zeki Paşa Yalısı
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Osmanlı Bankası merkez binası -
-
Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane binası -
Düyûn-ı Umûmiye Binası -
İstanbul Arkeoloji Müzeleri ana binası -
_-_Mart_2013.JPG)
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Alexandre Vallaury, Mimarlıkmuzesi.org sitesi, Erişim tarihi: 16.06.2015". 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
- ^ a b c d e f "Mehmet Bedri Muharrem, İstanbul'da Yaşayan Bir Mimarın Anısına – Alexandre VAllaury, 11.03.2013". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2015.
- ^ Mehmet Çağlayan ÖZKURT . 2021 . Ölümünün Yüzüncü Yıldönümünde İlk Kez Yayımlanan Fotoğraflarla Mimar Alexandre Vallaury’nin Mezarı ve Bu Konudaki Düşünceler . Journal of Turkish Studies. 16(7) 273-283 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.52809
- ^ Say, S. K. (2014). Beaux Arts kökenli bir mimar olarak Alexandre Vallaury’nin meslek pratiği ve eğitimciliği açısından kariyerinin irdelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- ^ Samanoğlu, Rose Mary (2012). İstanbul'un 100 Binası (2012 bas.). İstanbul: İBB Kültür AŞ. s. 128. ISBN 978-605-4595-17-4.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mustafa Servet Akpolat, "Levanten Kökenli Fransız Mimar Aléxandre Vallaury", Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1991.
- Mehmet Çağlayan Özkurt, "Düyun-u Umumiye İstanbul Merkez Binası'nın Tanzimat Sonrası Osmanlı Mimarlığı Bağlamında Değerlendirilmesi" Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2005.
