Kaya kartalı

Kaya kartalı
Korunma durumu
	; Asgari endişe altında (IUCN 2.3)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia;
Şube:	Chordata;
Sınıf:	Aves;
Takım:	Falconiformes; (Gündüz yırtıcı kuşları);
Familya:	Accipitridae; (Atmacagiller);
Cins:	Aquila;
Tür:	A. chrysaetos;
İkili adlandırma
	Aquila chrysaetos; Linnaeus, 1758
	; Açık yeşil = Sadece üreme için; Mavi = Sadece kışı geçirmek için ; Koyu yeşil= Bütün-yıl
Sinonimler
	Falco chrysaëtos Linnaeus, 1758

Kaya kartalı (Aquila chrysaetos), atmacagiller (Accipitridae) familyasından büyük ve kahverengi bir kartal türü.

Özellikleri

Gencinin gövdesi siyaha yakındır, uçuşta beyaz kanat içi ve kuyruk dibiyle rahatça ayrılır. Başını ve boynunu ileri uzatır, kanadı gövdesine doğru daralır, kuyruğu diğer kartallardan uzun ve deniz kartalları gibi kamalı değil, küttür.

Yaşam şekli

Tüm yaşamları boyunca bir tek eşleri olur ve genellikle her yıl aynı yuvayı tercih ederler, genellikle zor erişilen yerlerdedir. Ötüşü şahin gibi bir 'tuii-u'. Diğer bir ötüşü havlamaya benzer. Kayalık dağlarda ve dağlık ormanlarda yaşar.

Uçuşta görkemli ve zariftir, gerektiğinde avına ilerlerken pike yaparak saatte 320 km hıza ulaşabilir, bu da onu gökdoğandan sonra en hızlı kuş yapar. Diğer kartallardan farklı olarak süzülürken ve dönerek yükselirken kanatlarını yukarı kaldırır.

İnsan kültüründe

Kuşçuluk

Kaya kartalı avcılar tarafından eğitilebilir.^[1] Kazakistan, Kırgızistan, Batı Moğolistan ve Çin'de, Kaya kartalları Kazak ve Kırgız göçerleri tarafından kurt avlamada hala kullanılır. Kaya kartalı Türk Halklarınca 'bürgüt' veya 'berkut' olarak bilinir.^[2] Tilkiler kartallar tarafından doğrudan doğruya öldürülür fakat kurtlar büyüklük ve güçleri nedeniyle genellikle öldürme işini avcı kendisi yapar.^[3]

Armacılık

Kaya kartalı Roma Lejyon standartları için bir modeldi. Bu sembol Mısır, Romanya ve pek çok diğer ülkelerde arma olarak kullanıldı.

Din

Kartal bazı kültürlerde kutsal bir kuştur ve kartal tüyleri özellikle Orta Amerika halkaları içinde olduğu kadar, Kızılderili ve Kanada'daki ilk uluslar pek çok dinin ve ruhsal geleneklerin merkezidir. Bazı yerli Amerikan halkları kartalı kutsal olarak kabul eder. Kartalın tüyleri ve çıplak kafası baş giysisi olarak kullanılır. incil ve İsa sembolü ile karşılaştırılır. Kartal tüyleri çoğu zaman yerli seremonilerde olağanüstü liderlik ve kahramanlıklar gibi başarıları şereflendirmek için kullanılır.

Potavatomi şefi Kack-Kack kartal tüyü savaş başlığıyla y. 1925
1870'li yıllarda doğu Türkistan'da kartalla avlanan avcılar canlandırması

Günlük hayatta kullanımı

Hak ve Eşitlik Partisi / Osman Pamukoğlu HEPAR amblemi
Orta Asya'da Türklerin simgesi olan hayvan

Kaynakça

^ Gates (1990)
^ Azerice:Berqut Kazakça: Бүркіт (Bürqit)Türkmence:Bürgüt
^ Gordon (1955)

[1] Gates (1990)

[2] Azerice:Berqut Kazakça: Бүркіт (Bürqit)Türkmence:Bürgüt

[3] Gordon (1955)

[1]

[2]

[3]