Fransa'da siyaset

Fransa'nın siyasi sistemini gösteren bir şema.

Fransa'da siyaset, Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasası tarafından belirlenen yarı başkanlık sistemi çerçevesinde şekillenmektedir. Bu kapsamda devlet kendisini "bölünmez, laik, demokratik ve sosyal bir Cumhuriyet" olarak tanımlar. Anayasa, kuvvetler ayrılığı ilkelerini esas almakta ve Fransa'nın 1789 Bildirisi ile tanımlanan İnsan Haklarına ve Ulusal Egemenlik ilkelerine bağlılığını beyan etmektedir.

Fransa'nın siyasi sistemi bir yürütme organı, bir yasama organı ve bir yargı organından oluşur. Yürütme yetkisi, cumhurbaşkanı ve hükümet tarafından kullanılır. Hükûmet, başbakan ve bakanlardan oluşur. Başbakan, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve parlamentoya karşı sorumludur. Başbakan da dahil olmak üzere hükûmet, parlamentonun alt kanadı olan Ulusal Meclis tarafından bir "gensoru önergesi" ile görevden alınabilir. Bu, başbakanın her zaman Ulusal Meclisin çoğunluğu tarafından desteklenmesini sağlar ve çoğu konuda parlamentonun üst kanadı olan Senato'dan daha fazla öneme sahiptir.

Parlamento, Ulusal Meclis ve Senatodan oluşur. Kanunlar parlamento'dan geçer ve hükûmetin bütçesi de burada onaylanır. Parlamento, hükûmetin uygulamalarını denetleyerek ve gerektiğinde araştırma komisyonları kurarak yürütme organını kontrol eder. Parlamentodan geçen kanunların anayasaya uygunluğu, üyeleri cumhurbaşkanı, ulusal meclis başkanı ve senato başkanı tarafından atanan Anayasa Konseyi tarafından kontrol edilir. Eski cumhurbaşkanları da konseyin doğal üyesidir.

Bağımsız yargı, Napolyon Yasalarından evrilen medeni hukuk sistemine dayanmaktadır. Adli yargı (medeni hukuk ve ceza hukuku ile ilgilenen) ve idari yargı (yürütme kararlarına karşı temyizlerle ilgilenen) olarak ikiye bölünmüştür ve her birinin kendi bağımsız yüksek temyiz mahkemesi vardır. Bunlar, adli mahkemeler için Yargıtay ve idare mahkemeleri için Devlet Konseyi (Fransızca: Conseil d'État) ismi verilen bir nevi danıştay makamıdır. Bunun yanında, Fransız hükûmeti, yetkinin kötüye kullanımını ve bağımsız kurumları kontrol eden çeşitli organları da içermektedir.

Fransa üniter bir devlettir. İdari alt bölümlerin (bölge, il ve ilçeler) yetkileri yasalarla belirlenmiştir ve yasama-yürütme otonomileri yoktur.

Fransa, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun, daha sonra Avrupa Birliği'nin kurucu üyesiydi. Bu nedenle Fransa, egemenliğinin bir kısmını anayasasında belirtildiği üzere Avrupa kurumlarına devretmiştir. Bu nedenle Fransız hükûmeti, Avrupa anlaşmalarına, direktiflerine ve düzenlemelerine uymak zorundadır.

Fransa, The Economist dergisinin derlediği demokrasi endeksine göre "kusurlu demokrasiler" arasında nitelendirilmektedir.