Andrea Pazienza
| Andrea Pazienza | |
|---|---|
 1974 yılında Andrea Pazienza | |
| Doğum | Andrea Michele Vincenzo Ciro Pazienza 23 Mayıs 1956 San Benedetto del Tronto, İtalya |
| Ölüm | 16 Haziran 1988 (32 yaşında) Montepulciano, İtalya |
| Takma ad | Paz |
| Milliyet |  İtalya |
| Vatandaşlık | İtalya |
| Tür | Çizgi roman |
| Edebî akım | Çizgi roman |
| Önemli ödülleri | tam liste |
Etkilendikleri | |
| Resmî site | |
Andrea Michele Vincenzo Ciro Pazienza (San Benedetto del Tronto, 23 Mayıs 1956 - Montepulciano, 16 Haziran 1988), İtalyan karikatürist, çizgi romancı ve ressam.
İtalyan çizgi romanının en özgün ve yenilikçi sanatçılarından biri olarak kabul edilir. Zanardi ve Pentothal gibi karakterler etrafında şekillenen eserleri yıllar boyunca birçok kez yeniden basılmış, sergilere konu olmuş ve çeşitli ödüllerle onurlandırılmıştır.
Hayatı ve eserleri "Paz!" adlı filme konu edilmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk dönem işleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Andrea Pazienza, 23 Mayıs 1956'da San Benedetto del Tronto'da doğdu. Babası, San Severo kökenli bir resim öğretmeni olan Enrico Pazienza, annesi ise San Benedettolu teknik eğitim öğretmeni Giuliana Di Cretico idi.
Ailesi aslında San Severo'da yaşıyordu; ancak annesi Andrea'yı kendi memleketinde dünyaya getirmek istedi.
12 yaşında (yaklaşık 1968 civarında) Pazienza öğrenim amacıyla Pescara'ya taşındı ancak neredeyse her hafta sonu San Severo'ya dönerek eski arkadaşlarıyla görüşmeye devam etti ve yeteneğinin izlerini burada da bıraktı, örneğin Teatro Verdi'de sahnelenen bazı oyunların dekorlarını tasarladı.
Pescara'da Giuseppe Misticoni Güzel Sanatlar Lisesi'ne devam etti ve burada geleceğin ünlü çizgi roman sanatçısı Tanino Liberatore ile dostluk kurdu.
Bu yıllarda Andrea Pazienza, bir kısmı yayımlanmamış olan ilk çizgi romanlarını ve bir dizi tabloyu yaptı; ayrıca 1973'ten itibaren hem karma hem de kişisel sergilerde eserlerini sergileyen "Convergenze" Ortak Sanat Laboratuvarı ile işbirliği yaptı.
1974'te Bologna Üniversitesi'nde Sanat, Müzik ve Gösteri Disiplinleri (DAMS) bölümüne kaydoldu ancak mezuniyetine yalnızca iki sınav kala okulu bıraktı. Bologna'da yaşadığı yıllar, İtalya'da "1977 Hareketi" olarak bilinen öğrenci ve kültürel muhalefet dönemine denk geldi; bu atmosfer, onun ilk yayımlanan eseri olan Le Straordinarie Avventure di Pentothal (Pentothal'ın Olağanüstü Serüvenleri, Alter Alter, 1977) adlı çizgi romanına da arka plan oluşturdu. Aynı dönemde Enrico Palandri, Pier Vittorio Tondelli, Gian Ruggero Manzoni, Freak Antoni ve Francesca Alinovi gibi sanatçılar ve yazarlarla da arkadaşlık kurdu.
Frigidaire dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1977 yılında, Andrea Pazienza, karikatürist arkadaşı Filippo Scozzari ile birlikte, yetişkinlere yönelik mizahi ve hiciv türünde deneysel bir çizgi roman yayını olan Cannibale dergisini çıkaran gruba katıldı. Bu dergi, Stefano Tamburini ve Massimo Mattioli tarafından kurulmuştu; daha sonra Pazienza'nın yakın arkadaşı Tanino Liberatore da ekibe katıldı.
1979 ile 1981 yılları arasında Andrea Pazienza, hiciv dergisi Il Male ile işbirliği yaptı.
Bu dönemde, Cannibale grubundaki arkadaşlarıyla birlikte ve Vincenzo Sparagna'nın katılımıyla aylık Frigidaire dergisini kurdu. Bu dergide, Pazienza'nın en tanınmış karakterlerinden biri olan Zanardi ilk kez okurlarla buluştu.
Il Cannibale dergisinin küllerinden doğan Frigidaire, yayınlandığı döneme göre son derece aykırı ve devrimci bir yayındı. İtalyan underground dergiciliğin babalarından sayılan Andrea Pazienza, Filippo Scozzari ve diğerleriyle birlikte Frigidaire dergisini sıfırdan yarattı.
Frigidaire yalnızca çizgi romanlarla ilgilenmiyordu: 20. yüzyılın son çeyreğindeki İtalya'nın panoramasını yetkin şekilde yansıtan, içerikçe zengin bir dergiydi; ahlakçılık ve iyi aile çocuğu tavırlarına karşı çıkıyor, birçok kültür yayınının tersine pek çok konuda derine iniyordu: savaş röportajları, dünyanın sıcak bölgelerinden haberler, AIDS üzerine makaleler (o dönemde hâlâ bilinmeyen bir hastalıktı), ünlü eleştirmenlerle (örneğin Achille Bonito Oliva) veya aktris ve porno yıldızlarla çıplak röportajlar; ayrıca uyuşturucu ve seks yolları, jigololar ve fuhuş, mafya ve yolsuzluk, peep show'lar ve siyasi tutuklular üzerine yazılar da yer alıyordu. En önemlisi, yazıların büyük bir kısmı sanat, çizgi roman, sinema ve müzikle[2] ilgiliydi.
Sandro Pertini ile dostluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Frigidaire ile işbirliği, Pazienza'nın son derece üretken yönünü ortaya koydu. Derginin yalnızca ilk aylarında bile, siyah-beyaz, renkli ve karışık tekniklerle hazırlanmış onlarca hikâyenin hem senaryosunu hem de çizimlerini gerçekleştirdi. Bu dönemde yarattığı karakterler arasında Francesco Stella, Adsız Dedektif ve Pertini yer alıyordu.
Sandro Pertini, muhtemelen İtalya tarihinin en çok sevilen cumhurbaşkanıydı ve Andrea Pazienza da bu konuda bir istisna oluşturmadı. Pazienza, ona sevgiyle "Pert" adını takmıştı. Pert böylece, sanatçının birlikte çalıştığı bütün dergilere yayılan uzun bir dizi çizim, karikatür ve kısa hikâyenin başkahramanı haline geldi.[3]
Andrea Pazienza, Sandro Pertini'ye diğer siyasetçilere davrandığından farklı, özel bir ilgi gösterdi. Pertini'nin kişiliği, o yıllarda giderek daha belirginleşen dürüstlüğü, ahlaki bütünlüğü ve II. Dünya Savaşı sırasındaki partizan/devrimci geçmişiyle Pazienza'yı büyülüyordu. Pertini bir "kazanan"dı ve onun ahlaki nitelikleri, karikatüristin gözünde derin bir hayranlık uyandırmıştı[3].
Bu sempati karşılıklıydı: Pertini, Andrea'yı Roma'daki cumhurbaşkanlığı resmi ikametgâhı olan Quirinal Sarayı'na davet etmek için Vincenzo Gallo'yu arattı. Vincenzo Gallo, bu daveti Pazienza'ya söylemedi ve Cumhurbaşkanı'nın huzuruna onun yerine Vincenzo Sparagna ile birlikte çıktı. Bu olayı Pazienza hiçbir zaman affetmedi[3].
Belki de en ilgi çekici çalışma, Pertini il Partigiano (Partizan Pertini) adlı seridir: 33 bağımsız sayfadan oluşur ve burada partizan cumhurbaşkanının yanında genç yardımcısı "Paz" yer alır. Çizim tarzı sade ve karikatüristiktir; dilsel üslup ise her zamanki gibi sürreal ve yaratıcılıkla doludur. Ayrıca, Pertini ile dönemin siyaset dünyası arasındaki ilişkiyi konu alan ayrı bir dizi daha vardır; burada Paz, Pertini aracılığıyla o dönemin birçok siyasetçisi hakkında sert yargılarda bulunur. Daha sonra bu iki dizi birlikte yayımlanacaktır.
Tüm bu hikâyelerin ötesinde, yıllar boyunca çizimlerde, karikatürlerde ve kapaklarda süren bir "sevgi bağı" vardır: her karede, Paz'ın o yılların en saygın politik figürü olan Sandro Pertini'yi samimi bir sempatiyle anlatışı hissedilir. Pertini üzerine yapılan bu hikâyeler, Primo Carnera Editore tarafından Pertini adıyla 1983'te tek bir ciltte toplanmış ve defalarca yeniden basılmıştır[3].
Afişler, albüm kapakları ve öğretmenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]1980'lerin başında, çok yönlü bir sanatçı olan Andrea Pazienza, albüm kapakları, bir takvim, çeşitli afişler ve grafik reklam çalışmaları da hazırladı.
Üniversiteyi terk etmiş olmasına rağmen Pazienza öğretimle de ilgilendi. İlk olarak Dario Fo'nun Gubbio'daki, oğlu Jacopo Fo tarafından yönetilen Libera Università di Alcatraz (Alcatraz Özgür Üniversitesi) adlı özgür üniversitede ders verdi[1].
1983'te Bologna'da karikatürist Daniele Brolli ve Igort tarafından yerel ARCI işbirliğiyle kurulan Scuola di Fumetto e Arti Grafiche Zio Feininger (Zio Feininger Çizgi Roman ve Grafik Sanatlar Okulu) okuluna katıldı ve burada Magnus, Lorenzo Mattotti, Silvio Cadelo ve diğer sanatçılarla birlikte ders verdi. Burada 1984 yılının Haziran ayına kadar ders verdi, (öğrencileri arasında Francesca Ghermandi, Alberto Rapisarda, Enrico Fornaroli ve Sauro Turroni vardı) ve birkaç yıl sonra bu öğretmenlik deneyimini Pompeo adlı çizgi romanında anlattı[4].
Çizgi romanla yetinmeyen Pazienza, bu yıllarda sinema afişleri de tasarladı. Bunlar arasında Fellini'nin La Città delle Donne (Kadınlar Şehri) filmi ve Stefania Casini ile Francesca Marciano'nun yönettiği Lontano da Dove (1983) filminin afişleri yer alır. Pazienza müzik videoları da yaptı (Alberto Fortis'in Milano e Vincenzo'su ve Beatles'ın Michelle parçası için Rai 1 kanalındaki Mister Fantasy programı kapsamında), albüm kapakları çizdi (örneğin Roberto Vecchioni'nin Robinson'ı, Enzo Avitabile'nin S.O.S Brothers'ı ve Premiata Forneria Marconi'nin Passpartù albümü) ve reklam kampanyaları hazırladı.
1986'dan itibaren, aylık linus dergisi, L'Unità gazetesinin haftalık eki Tango, Vincenzo Gallo'nun yönettiği hiciv dergisi Zut ve Comic Art ile de çalıştı. 1987'de, koreograf Giorgio Rossi'nin Dai Colli adlı dans gösterisinin sahne tasarımını üstlendi ve Roberto Benigni'nin Il Piccolo Diavolo filminin senaryosuna katkıda bulundu. Benigni, katkısını resmi olarak belirtmedi ancak filmin tamamını ona adadı. Bu film, Pazienza'nın ölümünden sonra sinemalarda gösterime girdi.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]16 Haziran 1988 gecesi, Pazienza Montepulciano'daki evinde aniden hayatını kaybetti[5]; eşi, bir önceki gece onu banyoya girdikten yaklaşık 20 dakika sonra ölü bulduğunu bildirdi. O dönem Tango dergisinin yayın yönetmeni olan ünlü karikatürist Sergio Staino'nun anlattığına göre; madde bağımlılığından kurtulmak için Brezilya'da kaldıktan sonra, Pazienza görünüşte temizlenmiş olarak İtalya'ya dönmüş, acilen ödemesi gereken büyük bir borcu olduğu yalanını söyleyerek Staino'dan kendisine büyük bir miktar para vermesini istemiş ve bu parayla eroin satın almıştı, ertesi gün ise aşırı dozdan ölmüştü.[6]
Andrea Pazienza, San Severo mezarlığında defnedildi.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1970: Premio Grottammare
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cose Da Paz Festival Andrea Pazienza Çizgi Roman Festivali
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Pacinotti, Gianni (16 Mayıs 2016). "Gipi Ricorda Pazienza". FumettoLogica (İtalyanca). Erişim tarihi: 13 Kasım 2025.
- ^ Benz, Leon (20 Kasım 2015). "Quello Che Resta di Frigidaire" (İtalyanca). Vice. Erişim tarihi: 14 Kasım 2025.
- ^ a b c d Graziadio, F. "Pertini" (İtalyanca). AndreaPazienza.it. Erişim tarihi: 6 Kasım 2025.
- ^ Barbieri, Daniele (16 Mayıs 2016). "Lo Straniamento e Il DAMS, Pompeo e Andrea". FumettoLogica (İtalyanca). 9 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2025.
- ^ "Andrea Pazienza, il 16 Giugno 1988 La Morte" (İtalyanca). AnSA. 16 Haziran 2015. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ Giubilei, Franco (15 Haziran 2008). "L'ultima Bugia del Paz" (İtalyanca). La Stampa Gazetesi. 2 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2025.
