Aslan balığı
| Aslan balığı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Volitan aslan balığı (Pterois volitans) | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tip cins | |||||||||||||
| Scorpaena volitans Bloch, 1787 | |||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||
| Macrochirus [[William John Swainson
|Swainson]], 1839 Pseudomonopterus [[Pieter Bleeker |Bleeker]], 1863 Pteroleptus Swainson, 1839 Pteropterus Swainson, 1839 | |||||||||||||
Aslan balığı (Pterois), Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus'un batı kısımlarında, Kızıldenizde, mercan kayalıklarda yaşayan zehirli deniz balıklarından oluşan bir cinstir. Aslan balığı, kırmızı veya siyah çizgilerle belirgin uyarıcı renkleri ve zehirli dikenlerle biten gösterişli sırt yüzgeçleri ile karakterize edilir.[1] İnsanlar için tehlike teşkil ederler. Kıyıya yakın yerler ile 50 metre derinlik arasındaki kısımlarda yaşarlar. Pterois akvaryumda beslenen popüler bir cinstir. P. volitans ve P. miles kuzey Atlantik, Karayip Denizi ve Akdenizde son zamanlarda dikkate alınması gereken istilacı türlerdendir.[2][3][4]
.jpg)
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Pterois, 1817 yılında Alman doğa bilimci, botanikçi, biyolog ve ornitolog Lorenz Oken[5] tarafından bir cins olarak tanımlanmıştır. 1856 yılında Fransız doğa bilimci Eugéne Anselme Sébastien Léon Desmarest Scorpaena volitans tanımlanmıştır, sonrasında Bloch tarafından 1878 yılında isimlendirilmiştir ve Linnaeus'un 1758'de tanımladığı Gasterosteus volitans ile aynı olan bu türü, cinsin tip türü olarak belirlemiştir.[5][6][6][7] Bu cins, Scropaenidae ailesi içinde Scropaeninae alt familyasında Pteroini oymağına sınıflandırılmıştır. Pterois cinsinin adı, Georges Cuvier'in 1816'da koyduğu Fransızca "Les Pterois" isminden türetilmiştir ve "yüzgeçler" anlamına gelir; bu isim, yüksek sırt yüzgeçleri ile uzun göğüs yüzgeçlerine bir göndermedir.[8]
Tanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası Okyanus ve Atmosfer Dairesi'ne göre, "Aslan balıkları, baş ve vücutlarında belirgin kahverengi veya bordo ve beyaz çizgilere veya çizgilere sahiptir. Gözlerinin üzerinde ve ağızlarının altında etli dokunaçlar; yelpaze şeklinde göğüs yüzgeçleri; uzun, ayrık dorsal dikenler; 13 dorsal diken; 10-11 yumuşak dorsal kanat kılçığı; 3 anal diken; ve 6-7 yumuşak anal kanat kılçığına sahiptir. Yetişkin bir aslan balığı 45 cm uzunluğa kadar büyüyebilir.[9]
Genç aslan balıklarının türler arasında fenotipe göre değişiklik gösteren, göz yuvalarının üzerinde bulunan benzersiz bir dokunaçları vardır.[10] Bu dokunacın evrimsel olarak yeni avları sürekli cezbetmeye hizmet ettiği düşünülmektedir; ayrıca çalışmalar bunun cinsel seçilimde de rol oynadığını öne sürmektedir.[10]
Doğal yayılış alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Aslan balığı'nın doğal yaşam alanı Hint okyanusu ve Kuzey Pasifik Okyanusu'dur. Sığ mercan resiflerinin açık denize bakan kenarlarında, lagünlerde, kayalık alanlarda ve mezofotik resiflerde bulunabilirler ve farklı tuzluluk, sıcaklık ve derinlik seviyelerinde yaşayabilirler, bu özellikleri sayesinde Karayip denizi ve Akdeniz gibi farklı denizlerde yaşayabilir. Ayrıca bulanık kıyı bölgelerinde ve limanlarda sıkça bulunurlar, genellike düşmanca bir tavır sergileyerek diğer resif balıklarına karşı bögleci tavır sergilerler.
Türkiye sularına 2014 yılı civarında girdiği düşünülüyor. Türkiye sularına Süveyş Kanalı vasıtası ile giriş yapmıştır. Dolayısıyla lesepsiyon türdür.
Ekolojik ve ekonomik zararları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yüzgeç pektoral (Göğüs) dikenleri zehirli bir türdür, doğal düşmanı pek yoktur ve küçük balıkları ustalıkla avlarlar bu sebeple ekosisteme fazlasıyla zararları vardır. Dolayısıyla ekonomik değeri olan balıkları da avlamasından ötürü ekonomiyi de etkiler. Türkiye ve diğer Akdeniz ülkelerinde İstilacı tür olarak tanımlanır ve avcılığı teşvik edilir. Bazı ülkelerde balığın ekonomiye kazandırılması(örneğin aslan balıklı yenebilir yemeklerin hazırlanması) için çalışmalar yapılmaktadır. Küresel ısınmayla deniz suyu sıcaklığının artmasına bağlı olarak Akdeniz ve Ege'nin Aslan balığının yaşamasına uygun yerler haline gelmesiyle balığın ilerleyen zamanlarda Kuzey Ege'ye, hatta Marmara'ya, oradan da Karadeniz'e geçme riski vardır.
Zehir etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşırı ağrı, kusma, baş dönmesi, etkilenen bölgede kızarık, nefes darlığı, terleme gibi patolojilere neden olduğu saptanmıştır.[11] Alerjisi olanlarda ölüme bile yol açabilir.
Türler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu cinste şu an 11 tanımlanmış tür vardır:
- Pterois andover G. R. Allen & Erdmann, 2008
- Antenli aslan balığı Bloch, 1787 (Pterois antennata)
- Pterois brevipectoralis Mandritsa, 2002
- Pterois lunulata Temminck & Schlegel, 1843
- Pterois miles J. W. Bennett, 1828 (Şeytan aslan balığı)
- Pterois mombasae J. L. B. Smith, 1957 (Mombasa aslan balığı)
- Pterois paucispinula Matsunuma & Motomura, 2014 [12]
- Pterois radiata G. Cuvier, 1829 (Radiata aslan balığı)
- Pterois russelii E. T. Bennett, 1831
- Pterois sphex D. S. Jordan & Evermann, 1903
- Pterois volitans Linnaeus, 1758 (Volitan aslan balığı)
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
.JPG)
.JPG)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". web.archive.org. 13 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ "Lionfish invading the Mediterranean Sea". University of Plymouth (İngilizce). 28 Haziran 2016. 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ LiveScience, Mindy Weisberger. "Invasive Lionfish Arrive in the Mediterranean". Scientific American (İngilizce). 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ Kletou, Demetris; Hall-Spencer, Jason M.; Kleitou, Periklis (30 Haziran 2016). "A lionfish (Pterois miles) invasion has begun in the Mediterranean Sea". Marine Biodiversity Records. 9 (1): 46. doi:10.1186/s41200-016-0065-y. ISSN 1755-2672. 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Kasım 2024.
- ^ a b "CAS - Eschmeyer's Catalog of Fishes". researcharchive.calacademy.org. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ a b Royal Zoological Society of New South Wales.; Wales, Royal Zoological Society of New South (1914). The Australian zoologist. v.9 (1937-1940). Sidney: Royal Zoological Society of New South Wales. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ "CAS - Eschmeyer's Catalog of Fishes". researcharchive.calacademy.org. 21 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ "Order PERCIFORMES (part 9): Suborder SCORPAENOIDEI: Family SCORPAENIDAE". The ETYFish Project (İngilizce). 22 Mayıs 2021. 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "What is a lionfish?". oceanservice.noaa.gov (İngilizce). 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024.
- ^ a b Morris, James A.; Freshwater, D. Wilson (1 Ekim 2008). "Phenotypic variation of lionfish supraocular tentacles". Environmental Biology of Fishes (İngilizce). 83 (2): 237-241. doi:10.1007/s10641-007-9326-2. ISSN 1573-5133. 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Kasım 2024.
- ^ "Youtuber Çağdaş Özsarı'yı, aslan balığı zehirledi". Haberler.com. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ Matsunuma, M. & Motomura, H. (2014): Pterois paucispinula, a new species of lionfish (Scorpaenidae: Pteroinae) from the western Pacific Ocean. Ichthyological Research, Published online: 24 Dec 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir] Wikimedia Commons'ta Aslan balığı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
|
 Wikispecies'te Aslan balığı ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.
|
