Atinalı Agapius
Agapius (Grekçe: Ἀγάπιος; 5.-6. yüzyıl), Atina'da yaşamış Neoplatonist bir filozof ve filologdu. Proclus'un ölümünden sonra (y. 485) Neapolisli Marinus'un scholarch olduğu dönemde Atina'daki Neoplatonist okulda önemli bir filozoftu.[1] Öğrenme sevgisi ve zor problemleri ortaya koyması nedeniyle takdir ediliyordu.[1] Çok yönlü bir bilgin olarak büyük bir üne sahipti. Öğretilerinden hiçbir şey korunmamıştır ve eserlerinden hiçbir şey günümüze ulaşmamıştır.
John Lydus'un 511 yılında Konstantinopolis'te Aristotelesçi doktrinler üzerine çalışırken Platoncu felsefe üzerine bazı dersler dinlediği ve şair Christodorus'un Büyük Proclus'un Öğrencileri Üzerine (On the Disciples of the Great Proclus) adlı eserinde "Agapius kesinlikle sonuncudur ama hepsinin ilkidir"[2] dediği Agapius olabilir.
Kimlik sorunu
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha eski literatürde, Suda'da olduğu gibi, Agapios adlı iki bilginden söz edilmiştir: Atina'dan bir filozof ve filolog ("Atinalı Agapios") ve İskenderiye'den bir hekim ("İskenderiyeli Agapios"). Bu ayrımın hala savunucuları vardır[3], ancak daha yakın tarihli araştırmalarda, bunların aynı kişi olduğu görüşü güç kazanıyor gibi görünmektedir.[4]
Paul Tannery'nin bir hipotezine göre, Agapius, Öklid'in Elementleri üzerine bir ortaçağ Arap yorumunda Aghanis adlı bir filozof ve matematikçiyle aynı kişi olabilir. Bu eserin yazarı, 9. yüzyılın sonlarında Bağdat'ta faaliyet gösteren Pers matematikçi el-Nayrizi, geç antik bilgin Simplicius'a atfedilen ve Aghanis'in birkaç kez anıldığı, artık kaybolmuş bir Öklid yorumuna atıfta bulunmuştur.[5]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Agapius, muhtemelen 460 civarında doğmuştur. Hekimle eş tutulacaksa, İskenderiye'den gelmiş ve eğitimine orada başlamıştır. Atina'daki Neoplatonik felsefe okuluna girdiği şüphesizdir. O zamanlar, bu okul hala ünlü, yaşlı filozof Proclus'un yönetimi altındaydı. Çağdaş Mısırlı şair Christodorus buna atıfta bulunmuştur; Büyük Proclus'un Dinleyicileri Üzerine adlı kayıp şiirinde Agapius'u övmüştür; bu şiirden yalnızca tek bir mısra alıntı olarak korunmuştur. Bu mısrada Christodorus, Agapius'u Proclus'un öğrencileri arasında son (zaman açısından) ancak birinci (rütbe açısından) kişi olarak tanımlamıştır.[6]
485'te Proclus'un ölümünden sonra Agapius, halefi Marinus'un derslerine katıldı. İmparator Zenon (474-491) döneminde, aralarında kendisinin de bulunduğu pagan düşünürlere yönelik devlet zulmünün bir parçası olarak diğer filozoflarla birlikte tutuklandı.[7]
Filozof Agapius aynı isimli hekimle aynı kişiyse, daha sonra Konstantinopolis'e gitti ve orada kendi oldukça başarılı okulunu kurdu. Hekimin uzmanlığı onu ünlü yaptı ve ona önemli bir gelir sağladı.[8]
Agapius hakkında son bilgi, John Lydus'un De magistratibus adlı eserinden gelmektedir. Lydus, 511 yılında, yirmi bir yaşındayken, Platon ve Aristoteles'in öğretileri üzerine Agapius'un derslerine katıldığını bildirmektedir.[9]
Hakkındaki ana kaynak, Atina'daki Neoplatonik felsefe okulunun son lideri olan ve 517 ile 526 yılları arasında yazılmış olan, artık büyük ölçüde kaybolmuş olan Damascius'un Felsefe Tarihi'nden kalan birkaç fragmandır. Damascius, Agapius'a büyük saygı duyuyordu. Onu tanıdığı en iyi üç çağdaş edebiyat eleştirmeni arasında sayıyor ve İskenderiye ve Konstantinopolis'te de tanınmasını sağlayan bilgisini övüyordu.[10]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Suda, Agapios, (Damascius, Life of Isidore fr. 277, Zintzen)
- ^ John Lydus, De Mag. iii. 26.
- ^ Henri Dominique Saffrey, Alain-Philippe Segonds (Ed.): Marinus: Proclus ou Sur le bonheur, Paris 2001, S. XXII f. Anm. 3; Jacques Schamp: Biographie de l'écrivain. V. Agapios. In: Michel Dubuisson, Jacques Schamp (Hrsg.): Jean le Lydien: Des magistratures de l'état romain, Bd. 1, Teil 1, Paris 2006, S. XXI–XXVII, hier: S. XXII Anm. 38 und S. XXIV f. Anm. 45.
- ^ Polymnia Athanassiadi (Ed.): Damascius: The Philosophical History, Athen 1999, S. 257 Anm. 278; Elżbieta Szabat: Agapios. In: Paweł Janiszewski, Krystyna Stebnicka, Elżbieta Szabat: Prosopography of Greek Rhetors and Sophists of the Roman Empire, Oxford 2015, S. 6 f.
- ^ Siehe dazu Richard Goulet, Maroun Aouad: Aġānīs. In: Richard Goulet (Ed.): Dictionnaire des philosophes antiques, Bd. 1, Paris 1989, S. 60–62.
- ^ Jacques Schamp: Biographie de l'écrivain. V. Agapios. In: Michel Dubuisson, Jacques Schamp (Ed.): Jean le Lydien: Des magistratures de l'état romain, Bd. 1, Teil 1, Paris 2006, S. XXI–XXVII, hier: S. XXVI und Anm. 48; Polymnia Athanassiadi (Ed.): Damascius: The Philosophical History, Athen 1999, S. 257 Anm. 278.
- ^ Jacques Schamp: Biographie de l'écrivain. V. Agapios. In: Michel Dubuisson, Jacques Schamp (Ed.): Jean le Lydien: Des magistratures de l'état romain, Bd. 1, Teil 1, Paris 2006, S. XXI–XXVII, hier: XXII.
- ^ Polymnia Athanassiadi (Ed.): Damascius: The Philosophical History, Athen 1999, S. 257 und Anm. 278.
- ^ Henri Dominique Saffrey, Alain-Philippe Segonds (Ed.): Marinus: Proclus ou Sur le bonheur, Paris 2001, S. XXII f. Anm. 3.
- ^ Jacques Schamp: Biographie de l'écrivain. V. Agapios. In: Michel Dubuisson, Jacques Schamp (Ed.): Jean le Lydien: Des magistratures de l'état romain, Bd. 1, Teil 1, Paris 2006, S. XXI–XXVII, hier: XXII–XXIV.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arnold Hugh Martin Jones, John Robert Martindale, J. Morris, (1971), The Prosopography of the Later Roman Empire, pages 32–3. Cambridge University Press
- Michael Maas, (2000), Readings in Late Antiquity: A Sourcebook, page 48. Routledge
 | Bir Antik Yunan'ın biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |