Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi
| Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi | |
|---|---|
 Kurucu üyeler (2022) 2023 ve 2024'te katılan üyeler | |
| Kısaltma | ESSI |
| Kuruluş | 13 Ekim 2022) |
| Tür | Bölgesel askerî girişim, askerî ittifak |
| Üyeler | |
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi (İngilizce: European Sky Shield Initiative) kısaca ESSI, anti-balistik füze kabiliyeti içeren, karaya konuşlu entegre bir Avrupa hava savunma sistemi inşa etmeyi amaçlayan bölgesel bir askerî girişim. 2025 itibarıyla projeye, 23 Avrupa ülkesi üyedir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi fikri ilk olarak Ağustos 2022'de Almanya Şansölyesi Olaf Scholz tarafından önerildi.[1] Teklif, Rusya'nın Ukrayna altyapısına yönelik 2022-2023 saldırıları sırasında ve Kaliningrad'da konuşlandırılan Rus 9K720 İskender balistik füze sistemleri gibi tehditlere karşı Avrupa kıtasının sınırlı savunma kabiliyetine ilişkin artan endişelere yanıt olarak ortaya çıktı.[2][3]
Misyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Girişim, ülkelerin hava ve füze savunma sistemlerini ortaklaşa tedarik ederek maliyetleri düşürmek ve operasyonel esnekliği sağlamak için tasarlandı.[4] Almanya Savunma Bakanlığı, ESSI girişiminin amacını "NATO'nun ortak hava savunmasının Avrupa ayağını güçlendirmek" olarak tanımladı.[4] Girişim aynı zamanda NATO Entegre Hava Savunma Sistemi'nin güçlendirilmesini de amaçlamaktadır.[5] ESSI'ye üye ülkelerin füze, roket veya uçak saldırılarına karşı kendilerini daha iyi silahlandırma misyonları bulunmaktadır.[4]
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi farklı menzilli füzelere karşı çok katmanlı savunma sistemleri kullanacak şekilde planlandı. Orta menzilli (35 km) Alman IRIS-T SLM, uzun menzilli (100 km) Amerika Birleşik Devletleri üretimi MIM-104 Patriot ve çok uzun menzilli (100+ km/ekzosfer) ABD-İsrail yapımı Arrow-3 gibi anti balistik sistemleri içermektedir.[6] Aralık 2022'de Almanya Başbakanı Olaf Scholz, sistemin önümüzdeki beş yıl içinde geliştirileceğine dair umudunu dile getirdi.[7]
Katılımcı ülkeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 2022'de on beş Avrupa ülkesi (Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Finlandiya, Almanya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Slovakya, Slovenya ve Romanya) bir bildiri imzalayarak girişimi kurdular.[8] Tüm kurucu devletler NATO üyesi iken, Finlandiya 2023 yılında ittifaka dahil oldu. Şubat 2023'te Danimarka ve İsveç projeye katıldı.[9] Temmuz 2023'te ise tarafsız devletler olan Avusturya ve İsviçre, girişime katılma bildirgesini imzalayarak tarafsızlık politikalarının geleceği ve uygulanabilirliği hakkında kamuoyunda tartışmalara yol açtılar.[10][11] 16 Şubat 2024'te Türkiye ve Yunanistan, Brüksel'de Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimine katılım belgesini imzalarak resmi olarak girişime dahi oldu.[12][13]
Fransa, Avrupa dışında ABD ve İsrail'de geliştirilen sistemlere çok fazla dayandığını ve İtalya ile ortak geliştirdiği SAMP-T füze savunma sisteminin girişime dahil edilmemesi konusunda itirazlarını dile getirerek organizasyonda yer almadı.[14][15] Haziran 2023'te ise karşı bir teklifte bulundu ve diğer ülkeleri alternatifleri incelemeye çağırdı.[16][17] Nisan 2024'te Polonya Başbakanı Donald Tusk, ESSI'ye katılma konusunda olumlu açıklamalarda bulunurken, cumhurbaşkanı Andrej Duda aksi yönde olumsuz görüş bildirdi.[18] Şubat 2025'te Almanya Savunma Bakanlığı, Portekiz ve Arnavutluk'un Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimine katıldığını duyurdu.[19][20]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Diehl IRIS-T SLM-Fırlatıcı -
IRIS-T SLM için Hensoldt Radar TRML-4D -
PAC-3 MSE-Roketleri ile birlikte MIM-104 Patriot-Fırlatıcı -
MIM-104 Patriot için Raytheon LTAMDS-Radar -
Israel Aerospace Industries (IAI) Arrow 3 balistik füze fırlatıcı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sprenger, Sebastian (29 Ağustos 2022). "Scholz revives vision for German-led air defense network in Europe". Defense News (İngilizce). 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "We Have Reached a Defining Moment in Our Support for Ukraine" (İngilizce). Avrupa Savunma Ajansı. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Koçakoğlu, Sibel Düz, Muhammed Sefa (20 Şubat 2025). "European Sky Shield Initiative | Capacities, Criticisms, and Türkiye's Contribution". Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Nisan 2025.
- ^ a b c "Türkiye, Avrupa'nın ortak hava savunma programına dahil oldu: Gökyüzü Kalkanı Girişimi ne hedefliyor?". BBC Türkçe. 15 Şubat 2024. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "14 NATO Allies and Finland agree to boost European air defence capabilities". NATO. 13 Ekim 2022. 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Imogen Foulkes (7 Temmuz 2023). "Neutral Swiss and Austrians join Europe's Sky Shield defence" (İngilizce). BBC News. 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "Germany's Scholz wants air defence shield in next five years - Funke". Reuters. 8 Aralık 2022. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Vincent, Elise (15 Ekim 2022). "Germany unites 14 NATO countries to buy missile defense shield, much to the annoyance of France" (İngilizce). Le Monde. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "European Sky Shield Initiative gains two more participants". NATO.int. 15 Şubat 2023. 24 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Timo Kirez (7 Temmuz 2023). "Austria, Switzerland sign declaration of intent to join European Sky Shield". Anadolu Ajansı (İngilizce). 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Cumming-Bruce, Nick (7 Temmuz 2023). "Switzerland and Austria, Both Traditionally Neutral, Join a German-Led Air Defense Initiative". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "Ortak füze savunma projesi: Türkiye, Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi'ni imzaladı". NTV. 16 Şubat 2024. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Akin, Ezgi (15 Şubat 2024). "Turkey, Greece formally join German-led defense shield project". Al-Monitor (İngilizce). 15 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ John Irish, Michel Rose (19 Haziran 2023). "France makes headway in alternatives to German-led air defence plan" (İngilizce). Paris: Reuters. 2 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "Türkiye ve Yunanistan Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi'ne katılacak". Euronews. 15 Şubat 2024. 15 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ "Safer skies - France and Germany disagree on air defence strategy". Euronews (İngilizce). 29 Haziran 2023. 16 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Elise Vincent, Philippe Ricard (19 Haziran 2023). "France outlines counter-offer to Germany's anti-missile defense project". Le Monde.fr (İngilizce). 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Muhammet Nazım Taşcı (17 Nisan 2024). "Polonya'da Cumhurbaşkanı ve Başbakan, Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi'ne katılımı tartışıyor". Anadolu Ajansı. 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ Drecas (13 Şubat 2025). "Portugal joins ESSI". Defense Archives (İngilizce). 7 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2025.
- ^ Petrushevska, Dragana (17 Şubat 2025). "Albania joins NATO's European Sky Shield Initiative | Albania Politics News | SeeNews". seenews.com (İngilizce). 1 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2025.