Çekya - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Etimoloji
  • 2 Tarihçe
  • 3 İdari yapısı
  • 4 Ordu
  • 5 Ekonomi
  • 6 Coğrafya
  • 7 Demografi
    • 7.1 Din
  • 8 Galeri
  • 9 Ayrıca bakınız
  • 10 Kaynakça
  • 11 Dış bağlantılar

Çekya

  • Аԥсшәа
  • Acèh
  • Адыгабзэ
  • Afrikaans
  • Alemannisch
  • አማርኛ
  • Pangcah
  • Aragonés
  • Ænglisc
  • Obolo
  • अंगिका
  • العربية
  • ܐܪܡܝܐ
  • الدارجة
  • مصرى
  • অসমীয়া
  • Asturianu
  • Авар
  • Kotava
  • अवधी
  • Aymar aru
  • Azərbaycanca
  • تۆرکجه
  • Башҡортса
  • Basa Bali
  • Boarisch
  • Žemaitėška
  • Bikol Central
  • Беларуская
  • Беларуская (тарашкевіца)
  • Betawi
  • Български
  • भोजपुरी
  • Bislama
  • বাংলা
  • བོད་ཡིག
  • বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
  • Brezhoneg
  • Bosanski
  • Буряад
  • Català
  • Chavacano de Zamboanga
  • 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
  • Нохчийн
  • Cebuano
  • Chamoru
  • ᏣᎳᎩ
  • Tsetsêhestâhese
  • کوردی
  • Corsu
  • Qırımtatarca
  • Čeština
  • Kaszëbsczi
  • Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ
  • Чӑвашла
  • Cymraeg
  • Dansk
  • Deutsch
  • Zazaki
  • Dolnoserbski
  • डोटेली
  • ދިވެހިބަސް
  • ཇོང་ཁ
  • Eʋegbe
  • Ελληνικά
  • Emiliàn e rumagnòl
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • Estremeñu
  • فارسی
  • Fulfulde
  • Suomi
  • Võro
  • Føroyskt
  • Français
  • Arpetan
  • Nordfriisk
  • Furlan
  • Frysk
  • Gaeilge
  • Gagauz
  • Kriyòl gwiyannen
  • Gàidhlig
  • Galego
  • گیلکی
  • Avañe'ẽ
  • गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni
  • 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
  • ગુજરાતી
  • Gaelg
  • Hausa
  • 客家語 / Hak-kâ-ngî
  • Hawaiʻi
  • עברית
  • हिन्दी
  • Fiji Hindi
  • Hrvatski
  • Hornjoserbsce
  • Kreyòl ayisyen
  • Magyar
  • Հայերեն
  • Արեւմտահայերէն
  • İnterlingua
  • Jaku Iban
  • Bahasa Indonesia
  • Interlingue
  • Igbo
  • Iñupiatun
  • Ilokano
  • Ido
  • Íslenska
  • İtaliano
  • 日本語
  • Patois
  • La .lojban.
  • Jawa
  • ქართული
  • Qaraqalpaqsha
  • Taqbaylit
  • Адыгэбзэ
  • Kabɩyɛ
  • Tyap
  • Kongo
  • Қазақша
  • ភាសាខ្មែរ
  • ಕನ್ನಡ
  • Yerwa Kanuri
  • 한국어
  • Перем коми
  • Къарачай-малкъар
  • Kurdî
  • Коми
  • Kernowek
  • Кыргызча
  • Latina
  • Ladino
  • Lëtzebuergesch
  • Лакку
  • Лезги
  • Lingua Franca Nova
  • Luganda
  • Limburgs
  • Ligure
  • Ladin
  • Lombard
  • Lingála
  • ລາວ
  • Lietuvių
  • Latgaļu
  • Latviešu
  • Madhurâ
  • Basa Banyumasan
  • Мокшень
  • Malagasy
  • Олык марий
  • Māori
  • Minangkabau
  • Македонски
  • മലയാളം
  • Монгол
  • ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ
  • मराठी
  • Bahasa Melayu
  • Malti
  • Mirandés
  • မြန်မာဘာသာ
  • Эрзянь
  • مازِرونی
  • Napulitano
  • Plattdüütsch
  • Nedersaksies
  • नेपाली
  • नेपाल भाषा
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Novial
  • Nouormand
  • Diné bizaad
  • Chi-Chewa
  • Occitan
  • Livvinkarjala
  • Oromoo
  • ଓଡ଼ିଆ
  • Ирон
  • ਪੰਜਾਬੀ
  • Pangasinan
  • Kapampangan
  • Papiamentu
  • Picard
  • Deitsch
  • Pälzisch
  • Polski
  • Piemontèis
  • پنجابی
  • Ποντιακά
  • پښتو
  • Português
  • Runa Simi
  • ရခိုင်
  • Rumantsch
  • Romani čhib
  • Română
  • Armãneashti
  • Tarandíne
  • Русский
  • Русиньскый
  • Ikinyarwanda
  • संस्कृतम्
  • Саха тыла
  • ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ
  • Sardu
  • Sicilianu
  • Scots
  • سنڌي
  • Davvisámegiella
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Taclḥit
  • တႆး
  • සිංහල
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Gagana Samoa
  • Anarâškielâ
  • ChiShona
  • Soomaaliga
  • Shqip
  • Српски / srpski
  • Sranantongo
  • SiSwati
  • Sesotho
  • Seeltersk
  • Sunda
  • Svenska
  • Kiswahili
  • Ślůnski
  • Sakizaya
  • தமிழ்
  • Tayal
  • తెలుగు
  • Tetun
  • Тоҷикӣ
  • ไทย
  • Türkmençe
  • Tagalog
  • Tolışi
  • Lea faka-Tonga
  • Toki pona
  • Tok Pisin
  • Seediq
  • Xitsonga
  • Татарча / tatarça
  • ChiTumbuka
  • Reo tahiti
  • Удмурт
  • ئۇيغۇرچە / Uyghurche
  • Українська
  • اردو
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Vèneto
  • Vepsän kel’
  • Tiếng Việt
  • West-Vlams
  • Volapük
  • Walon
  • Winaray
  • Wolof
  • 吴语
  • მარგალური
  • ייִדיש
  • Yorùbá
  • Vahcuengh
  • Zeêuws
  • 中文
  • 文言
  • 閩南語 / Bân-lâm-gí
  • 粵語
  • İsiZulu
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikihaber
  • Vikigezgin
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Çekya
Česká republika (Çekçe)
Çek Cumhuriyeti
Çekya bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Slogan
"Pravda vítězí" (Çekçe)
"Gerçek galip gelir"
Millî marş
Kde domov můj? (Çekçe)
Evim nerede?
Çekya haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Prag
50°05′K 14°28′D / 50.083°K 14.467°D / 50.083; 14.467
Resmî dil(ler)Çekçe
Resmi olarak tanınan diller[1][2]
Liste
  • Belarusça
  • Almanca
  • Yunanca
  • Macarca
  • Lehçe
  • Çingenece
  • Rusça
  • Rusince
  • Sırpça
  • Slovakça
  • Ukraynaca
  • Vietnamca
Etnik gruplar
(2011[3])
  • %64,3 Çek
  • %5,0 Moravyalı
  • %1,4 Slovak
  • %0,5 Ukraynalı
  • %3,5 Diğer
  • %25,3 Cevap yok
DemonimÇek
HükûmetÜniter parlamenter cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
Petr Pavel
• Başbakan
Andrej Babiš
Yasama organıParlamento
• Üst meclis
Senato
• Alt meclis
Temsilciler Meclisi
Tarihçe
• Bohemya Dükalığı
y. 870
• Bohemya Krallığı
1198
• Çekoslovakya
28 Ekim 1918
• Çek Cumhuriyeti
1 Ocak 1993
Yüzölçümü
• Toplam
78.866 km2 (116.)
• Su (%)
2
Nüfus
• 2024 tahminî
10,900,555[4] (85.)
• 2021 sayımı
10,524,167[5]
• Yoğunluk
133/km2 (91.)
GSYİH (SAGP)2024 tahminî
• Toplam
artış $619.881 milyar[6] (46.)
• Kişi başına
artış $56,686[6] (38.)
GSYİH (nominal)2024 tahminî
• Toplam
azalış $342.992 milyar[6] (47.)
• Kişi başına
azalış $31,365[6] (38.)
Gini (2023)▼ 24.4[7]
düşük
İGE (2023)artış 0.915[8]
çok yüksek · 29.
Para birimiÇek Korunası (CZK)
Zaman dilimiUTC+1 (OAS)
• Yaz (YSU)
UTC+2 (OAYS)
Trafik akışısağ
Telefon kodu4202
İnternet alan adı.cz1
  1. .eu diğer AB ülkeleri ile ortak kullanımdadır.
  2. 1997'ye kadar 42 kodunu Slovakya ile ortak kullandı.

Çekya (Çekçe: Česko), resmî adıyla Çek Cumhuriyeti (Çekçe: Česká republika dinleⓘ), Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur.

Tarihî Prag kenti, ülkenin başkenti ve en büyük kenti olmasının yanı sıra, çok ilgi çeken bir turizm merkezidir. Ülke; Bohemya, Moravya ve Silezya bölgelerinden oluşur. Çek Cumhuriyeti, 1 Mayıs 2004'te Avrupa Birliği'nin üyesi olmuştur.

Ülkenin dünya çapında tanınan ürünleri; kristal, cam işlemeleri ve garnet taşıdır. Bunun yanında bira, gerek üretim gerek kültür olarak ülkenin en önemli sembollerindendir. Pek çok ülkede yerel bira üreticileri isim haklarını başta Bohemya bölgesine bağlı Pilsen şehri olmak üzere bu ülkeden almıştır. Para birimi Çek korunasıdır.

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
[icon]
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.

Ülkenin kısa adı, 3 Temmuz 2016'da alınan bir kararla resmen "Çekya" oldu.[9] Prag yönetimi ülkenin yeni adının İngilizce, Fransızca, Almanca, Rusça, Arapça ve Çince karşılıklarını başta Birleşmiş Milletler olmak üzere tüm uluslararası kuruluşlara bildirdi.[10] "Çek Cumhuriyeti" ise devletin resmî adı olarak hâlâ kullanılmaktadır.[11]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Çekya tarihi

Günümüzdeki Çeklerin ataları 5. yüzyılda Karadeniz ve Karpat dağlarından kalkarak Orta Avrupa'ya göç etmiş Slavlardır. 8. yüzyılda bölgede Büyük Moravya Prensliği kurulmuştu. 874 yılında Çek kökenli I. Bořivoj, Hristiyanlığı kabul ederek Büyük Moravya Prensliği'nden bağımsızlığını ilân etti ve böylece ilk Bohemya devleti ortaya çıktı. I. Bořivoj'un kurduğu Přemysl Hanedanı, Bohemya'yı Orta Çağ'ın sonuna kadar yönetti. 1002'de resmen Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı bir devlet olarak tanındı ve 1198'de I. Otakar'a kral unvanı verilmesiyle bir krallık haline geldi.[12] Orta Avrupa'nın en güçlü devletlerinden biri olan Bohemya, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.

Mezhep kavgalarından dolayı çıkan 15. yüzyıldaki Hussit Savaşları ve 17. yüzyıldaki Otuz Yıl Savaşları Bohemya halkına büyük zararlar verdi. 16. yüzyıldan itibaren bölge Habsburglar'ın yönetimi altına girdi. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu zayıfladıkça Bohemya, önce Avusturya İmparatorluğu sonra da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası haline geldi.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 1918 yılında; Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya ve Karpat Rutenya birleşerek Çekoslovakya adında bir ülke haline geldi.

II. Dünya Savaşı başladıktan sonra Slovakya, Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. 9 Mayıs 1945 tarihinde, Sovyetler Birliği ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek ülkedeki Alman işgaline son verdiler. Çekoslovakya tekrar birleşti. 1948 yılında yönetim, komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra Çekoslovakya, 41 yıl boyunca Doğu Bloku'nda yer aldı.

Kadife Devrimi (1989)

5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubček, siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem, aynı yılın 20 Ağustos'unda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi. Kasım 1989'da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle kapitalizme dönüş yaptı. Çekoslovakya, 1 Ocak 1993 tarihinde barışçı bir biçimde Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı. Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı. Çek Cumhuriyeti; 12 Mart 1999 tarihinde NATO'ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği'ne katıldı. Çek Cumhuriyeti, 21 Aralık 2007 tarihi itibarıyla Avrupa vize birliğine dahil edilmiştir.

İdari yapısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

2000 yılından beri Çek Cumhuriyeti, 13 vilâyet (Çekçe: kraje, tekil kraj) ve başkent Prag'dan oluşmaktadır. Her vilâyet, kendi meclisine (krajské zastupitelstvo) ve vâlisine (hejtman) sahiptir. Prag'da ise meclis ve başkanlık güçleri, şehir konseyi ve belediye başkanı tarafından yürütülür.

Çek Cumhuriyeti'nin geleneksel illerini ve günümüzdeki idari illerini gösteren harita
İlçelerle beraber harita
Plaka
kodu
İl adı
Türkçe
İl adı
Çekçe
İdari
yer
Nüfus
(2004 tahmini)
Nüfus
(2011 tahmini)[13]
A Prag a Hlavní město Praha n/a 1,170,571 1,268,796
S Merkez Bohemya ili Středočeský kraj Pragb 1,144,071 1,289,211
C Güney Bohemya Jihočeský kraj České Budějovice 625,712 628,336
P Plzeň Plzeňský kraj Pilsen 549,618 570,401
K Karlovy Vary ili Karlovarský kraj Karlovy Vary 304,588 808,961
U Ústí nad Labem Ústecký kraj Ústí nad Labem 822,133 835,814
L Liberec ili Liberecký kraj Liberec 427,563 432,439
H Hradec Králové ili Královéhradecký kraj Hradec Králové 547,296 547,916
E Pardubice ili Pardubický kraj Pardubice 505,285 511,627
M Olomouc ili Olomoucký kraj Olomouc 635,126 628,427
T Moravya-Silezya ili Moravskoslezský kraj Ostrava 1,257,554 1,205,834
B Güney Moravya ili Jihomoravský kraj Brno 1,123,201 1,163,508
Z Zlín Zlínský kraj Zlín 590,706 579,944
J Vysočina Kraj Vysočina Jihlava 517,153 505,565

a Başkent.
b Devlet dairesi yeri.

Çek Cumhuriyeti, çok partili parlamenter sistem ile idâre edilmektedir. Temsilciler meclisinde 200, senatoda 81 vekil bulunmaktadır.

1993'ten 2012'ye kadar cumhurbaşkanı 5 yıllığına meclis tarafından seçiliyor ve en fazla iki dönem görev yapabiliyordu. 2013 yılında ise cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilmiştir. Miloš Zeman doğrudan seçilen ilk cumhurbaşkanı oldu.

Hükûmet, temsilciler meclisine karşı sorumludur. Ülkede %5 seçim barajı uygulanmaktadır. Temsilciler meclisi üyeleri dört yıllık bir dönem için seçilmektedir. 14 idari seçim bölgesi bulunmaktadır.

Ordu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Çekya Silahlı Kuvvetleri

Çek Silahlı Kuvvetleri, Çek Kara Kuvvetleri, Çek Hava Kuvvetleri ve özel destek birimlerinden oluşur. Silahlı kuvvetler, Savunma Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Çek Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. 2004 yılında ordu tamamen profesyonel bir kuruma dönüştü ve zorunlu askerlik kaldırıldı. Çek Cumhuriyeti, 12 Mart 1999 tarihinden beri NATO üyesidir. Ülke GSYİH'sinin %1,8'ini askerî harcamalara ayırmaktadır.

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Çekya ekonomisi

2017 yılı itibarıyla, Çekya'da kişi başına düşen SAGP bakımından GSYİH, 35.223 ABD doları (İsrail, İtalya veya Slovenya'ya benzer şekilde) ve nominal değerde 20.152 ABD dolarıdır. Kasım 2018 itibarıyla Çekya'daki işsizlik oranı Avrupa Birliği içinde %1,9 oranıyla en düşüktü ve Çekya, yoksulluk bakımından OECD üyeleri arasında Danimarka'dan sonra ikinci en düşük orana sahipti. Çekya; hem Ekonomik Özgürlük Endeksi'nde (Norveç'in ardından) hem de Küresel Yenilikçilik Endeksi'nde (Avustralya'nın ardından) 24. sırada, Küresel Rekabet Raporu'nda 29. sırada, İş Yapılma Kolaylığı Endeksi'nde 30. ve Küresel Ticaret Etkinleştirme Raporu'nda (Kanada'nın ardından) 25. sırada yer almaktadır. Hem dış satımda hem de dış alımda, en büyük ticaret ortağı Almanya başta olmak üzere genel olarak ticaret ortakları Avrupa Birliği'nin üyeleridir.

Çekya, çeşitlendirilmiş bir ekonomi görünümü sergileyerek 2016 'Ekonomik Bileşim Endeksi'nde 10. sırada yer almıştır. Ülkede ekonominin %60'lık dilimini hizmetler, %37,5'lik dilimini endüstri ve %2,5'lik dilimini de tarım iş kolu oluşturmaktadır. Başlıca endüstri girdisi; yüksek teknoloji mühendisliği, elektronik, otomotiv ve makine yapımı, çelik üretimi, ulaşım ekipmanları üretimi, kimyasal ürün üretimi ve ilaç üretiminden sağlanmaktadır. Başlıca servisler; Araştırma ve Geliştirme, ICT ve Yazılım Geliştirme, Nanoteknoloji ve diğerleri arasında da Biyoteknoloji gibi Yaşam Bilimleri dallarından oluşmaktadır. Başlıca tarım ürünleri tahıllar, bitkisel yağlar ve şerbetçi otudur. En büyük Çek şirketleri; Skoda Auto, RWE Supply Trading ve Unipetrol'dur.

Çekya'da şirketler için kurumlar vergisi oranı %19 ve kişisel gelir vergisi oranı %15-23 arasında değişmektedir.[14]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Çekya coğrafyası

Çek Cumhuriyeti 51°'nin kuzeyinde bulunan küçük bir bölge dışında 48° ile 51° K enlemlerinde ve 12° ile 19° D boylamlarında yer almaktadır.

Ülkedeki yeryüzü şekilleri bölgesine göre değişmektedir. Batıdaki Bohemya'da genelde yüksek olmayan dağlar tarafından çevrelenen nehir havzaları, tepeler ve platolar bulunur. Ülkenin doğusundaki Moravya ise dağlıktır.[15][16]

Demografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çek Cumhuriyeti Nüfusu[17]
Yıl Toplam Artış Yıl Toplam Artış
1857 7.016.531 - 1950 8.896.133 %-16.7
1869 7.617.230 %8,6 1961 9.571.531 %7,6
1880 8.222.013 %7,9 1970 9.807.697 %2,5
1890 8.665.421 %5,4 1980 10.291.927 %4,9
1900 9.372.214 %8,2 1991 10.302.215 %0,1
1910 10.078.637 %7,5 2001 10.230.060 %-0,7
1921 10.009.587 %-0,7 2011 10.436.560 %2,0
1930 10.674.386 %6,6 2016 10.572.427 %1,3

Çek Cumhuriyeti nüfusunun %94,2'si Çekler'den oluşur. Küçük azınlık olarak Slovaklar (%1,9) ve Almanlar (%0,4) vardır. Ayrıca ülkede bir miktar Polonyalı da yaşar. Nüfusun büyük çoğunluğu şehirlerde yaşar. Nüfusun en yoğun olduğu yerler başkent Prag ile Pilsen, Brno ve Ostrava'dır. Çek İstatistik Ofisi'ne göre, 2021 yılı itibarıyla ülke genelinde toplam 4000 kişiden fazla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşamaktadır.[18]


  • g
  • t
  • d
Çekya büyük şehir ve merkezleri
Çek İstatistik Ofisi[19]
Sıra Şehir adı İl Nüfus Sıra Şehir ismi İl Nüfus
Prag
Prag

Brno
Brno

1 Prag Prag 1.313.508 11 Zlín Zlín 75.112 Ostrava
Ostrava

Pilsen
Pilsen

2 Brno Güney Moravya 377.440 12 Havířov Moravya-Silezya 75.049
3 Ostrava Moravya-Silezya 294.200 13 Kladno Merkez Bohemya 68.552
4 Pilsen Plzeň 169.033 14 Most Ústí nad Labem 67.089
5 Liberec Liberec 102.562 15 Opava Moravya-Silezya 57.772
6 Olomouc Olomouc 100.378 16 Frýdek-Místek Moravya-Silezya 56.945
7 Ústí nad Labem Ústí nad Labem 93.409 17 Karvina Moravya-Silezya 55.985
8 České Budějovice Güney Bohemya 93.285 18 Jihlava Vysočina 50.521
9 Hradec Králové Hradec Králové 92.808 19 Teplice Ústí nad Labem 50.079
10 Pardubice Pardubice 89.693 20 Děčín Ústí nad Labem 49.833

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çek Cumhuriyeti AB'de Estonya'dan sonra en büyük ateist nüfusu barındıran ülkedir. Nüfusun %60'ının dinî inancı yoktur. Günümüzde kullanılmayan bazı kilise ve manastırlar konser salonu, müze olarak hizmet vermektedir.

2021 nüfus sayımına göre nüfusun % 9.3'ü Katoliktir.[20] Bu oran 1921'de % 82.1 Katolik, % 9 Protestan şeklindeydi.[20] Ülkede Ortodoks bir azınlık da yaşar.

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Prag, Çek Cumhuriyeti başkenti
    Prag, Çek Cumhuriyeti başkenti
  • Prag Kalesi
    Prag Kalesi
  • "Merkezi Bohemya Bölgesi"nde 1348'de V. Charles tarafından kurulan
    "Merkezi Bohemya Bölgesi"nde 1348'de V. Charles tarafından kurulan
  • Tábor, "Güney Bohemya Bölgesi"'nde bir kasaba, 1420'de "Hussite"lar tarafından kurulmuş Karlštejn Şatosu
    Tábor, "Güney Bohemya Bölgesi"'nde bir kasaba, 1420'de "Hussite"lar tarafından kurulmuş Karlštejn Şatosu
  • Český Krumlov
    Český Krumlov
  • Děvičky Şatosu harabeleri Nové Mlýny Baraj gölü yakınlarında
    Děvičky Şatosu harabeleri Nové Mlýny Baraj gölü yakınlarında
  • Sněžka, Çek Cumhuriyeti'nin en yüksek dağı
    Sněžka, Çek Cumhuriyeti'nin en yüksek dağı
  • Kutná Hora'da St. Barbara Kilisesi
    Kutná Hora'da St. Barbara Kilisesi
  • Çek Cumhuriyeti'nin eski Moravya bölgesinde Vlčnov'da folklorik halk giysileri
    Çek Cumhuriyeti'nin eski Moravya bölgesinde Vlčnov'da folklorik halk giysileri
  • Telč, güney Moravya'da bir kasaba
    Telč, güney Moravya'da bir kasaba
  • Český Šternberk Kalesi
    Český Šternberk Kalesi
  • Třeboň - Masaryk Meydanı
    Třeboň - Masaryk Meydanı
  • Červená Lhota şatosu
    Červená Lhota şatosu
  • Çek askerleri
    Çek askerleri

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Çekya tarihi
  • Çekya'da LGBT hakları

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Geleneksel olarak ve uzun süreli olarak Çek Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan azınlıklara mensup vatandaşlar, yetkililerle iletişimde ve mahkemelerde dillerini kullanma hakkından yararlanırlar (tanınan azınlıkların listesi için bkz. National Minorities Policy of the Government of the Czech Republic 7 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 4 Temmuz 2013'ten beri Belarusça ve Vietnamca, bkz. Česko má nové oficiální národnostní menšiny. Vietnamce a Bělorusy 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.). Çek Temel Haklar ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi'nin 25. Maddesi, ulusal ve etnik azınlıkların eğitim ve yetkililerle kendi dillerinde iletişim kurma hakkını güvence altına almaktadır. 500/2004 Sayılı Kanun (İdari Kural) 16 (4) paragrafına göre ("Usul Dili") ulusal veya etnik bir azınlığa mensup olan Çek Cumhuriyeti vatandaşı - geleneksel olarak ve uzun vadeli olarak Çek Cumhuriyeti sınırları içinde yaşıyorsa - bir idari kuruma başvurma ve azınlığın dilinde dava açma hakkına sahiptir. İdari ajansın dil bilgisi olan bir çalışanı yoksa, ajans masrafları ajansa ait olmak üzere bir tercüman temin etmek zorundadır. 273/2001 Sayılı Kanun (Azınlık Mensuplarının Haklarına Dair) 9. paragrafa (Yetkililerle ilişkilerde ve mahkemeler önünde ulusal bir azınlığın dilini kullanma hakkı) göre aynı durum, mahkemelerdeki ulusal azınlık mensupları için de geçerlidir.
  2. ^ Slovak dili, birkaç kanunla tanımlandığı gibi, belirli koşullar altında Çekya'da resmi bir dil olarak kabul edilebilir – örn. yasa 500/2004, 337/1992. Kaynak:http://portal.gov.cz 10 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Alıntı: "Například Správní řád (zákon č. 500/2004 Sb.) stanovuje: "V řízení se jedná a písemnosti se vyhotovují v českém jazyce. Účastníci řízení mohou jednat a písemnosti mohou být předkládány i v jazyce slovenském ..." (§ 16, odstavec 1). Zákon o správě daní a poplatků (337/1992 Sb.) "Úřední jazyk: Před správcem daně se jedná v jazyce českém nebo slovenském. Veškerá písemná podání se předkládají v češtině nebo slovenštině ..." (§ 3, odstavec 1). http://portal.gov.cz 10 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Public database: Census 2011". Çek İstatistik Ofisi. 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2021. 
  4. ^ "Population of cohesion regions, regions and districts of the Czech Republic, 1 January 2024". Czech Statistical Office. 17 May 2024. 17 May 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 May 2024. 
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; census2021 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Czechia)". www.imf.org. International Monetary Fund. 22 October 2024. 9 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 November 2024. 
  7. ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 May 2024. 
  8. ^ "Human Development Report 2025" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 6 May 2025. 6 May 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 May 2025. 
  9. ^ "Çek Cumhuriyeti'nin ismi artık resmen Çekya oldu". Hürriyet. 3 Temmuz 2016. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2016. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  11. ^ "Czech Republic or Czechia? The debate goes on". The National (İngilizce). 28 Nisan 2016. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2016. 
  12. ^ Mustafa Kadir Atasoy, Kiril'den Kadife Devrim'e Bohemya, Çekoslovakya, Çekya, Biyografi Net, 2017, s. 16
  13. ^ "Základní výsledky". Czech Statistical Office. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2015. 
  14. ^ "Çek Cumhuriyeti – Ticaret ve İş Fırsatları – cekcumhuriyeti.eu" (İngilizce). 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023. 
  15. ^ "CIA World Factbook- Czech Republic". 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2012. 
  16. ^ "ABD Kongre Kütüphanesi, A Country Study: Czechoslovakia (Former)". 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020. 
  17. ^ "Czech Statistic Office". 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2007. 
  18. ^ "Data on number of foreigners". Data on number of foreigners (İngilizce). 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023. 
  19. ^ "2011 census" (Çekçe). Çek İstatistik Ofisi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  20. ^ a b Official census data from the Czech Statistical Office:
    • "Obyvatelstvo podle náboženského vyznání a pohlaví podle výsledků sčítání lidu v letech 1921, 1930, 1950, 1991 a 2001" [Population by denomination and sex: as measured by 1921, 1930, 1950, 1991 and 2001 censuses] (PDF). 21 Şubat 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
    • "Obyvatelstvo podle náboženské víry a pohlaví podle výsledků sčítání lidu v letech 1921, 1930, 1950, 1991, 2001 a 2011" [Population by religious belief and sex by 1921, 1930, 1950, 1991, 2001 and 2011 censuses]. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
      • "2011 Census: Population by religious belief and by regions" (PDF). 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
      • "2011 Census: Population by religious belief and by municipality size groups" (PDF). 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
    • "Obyvatelstvo podle náboženské víry v letech 1991 až 2021" [Population by religious beliefs from 1991 to 2021]. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
      • "2021 Census: Population by religious belief and by regions". 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Social values, Science and Technology13 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  • g
  • t
  • d
Avrupa ülkeleri
Egemen devletler
  • Almanya
  • Andorra
  • Arnavutluk
  • Avusturya
  • Azerbaycan
  • Belarus
  • Belçika
  • Birleşik Krallık
  • Bosna-Hersek
  • Bulgaristan
  • Çekya
  • Danimarka
  • Ermenistan
  • Estonya
  • Finlandiya
  • Fransa
  • Gürcistan
  • Hırvatistan
  • Hollanda
  • İrlanda
  • İspanya
  • İsveç
  • İsviçre
  • İtalya
  • İzlanda
  • Karadağ
  • Kazakistan
  • Kıbrıs Cumhuriyeti
  • Kuzey Makedonya
  • Letonya
  • Lihtenştayn
  • Litvanya
  • Lüksemburg
  • Macaristan
  • Malta
  • Moldova
  • Monako
  • Norveç
  • Polonya
  • Portekiz
  • Romanya
  • Rusya
  • San Marino
  • Sırbistan
  • Slovakya
  • Slovenya
  • Türkiye
  • Ukrayna
  • Vatikan
  • Yunanistan
Sınırlı tanınmış
olan devletler
  • Abhazya
  • Güney Osetya
  • Kosova
  • Kuzey Kıbrıs
  • Transdinyester
Bağımlı ve
diğer bölgeler
Birleşik Krallık
  • Ağrotur ve Dikelya
  • Cebelitarık
  • Guernsey
  • Man Adası
  • Jersey
Danimarka Krallığı
  • Faroe Adaları
Finlandiya
  • Åland
  • g
  • t
  • d
Avrupa Birliği Avrupa Birliği üyesi ülkeler
  • Almanya
  • Avusturya
  • Belçika
  • Bulgaristan
  • Çekya
  • Danimarka
  • Estonya
  • Finlandiya
  • Fransa
  • Hırvatistan
  • Hollanda
  • İrlanda
  • İspanya
  • İsveç
  • İtalya
  • Kıbrıs Cumhuriyeti
  • Letonya
  • Litvanya
  • Lüksemburg
  • Macaristan
  • Malta
  • Polonya
  • Portekiz
  • Romanya
  • Slovakya
  • Slovenya
  • Yunanistan
Ayrıca bakınız: Potansiyel genişleme ve Eski üyeler
  • g
  • t
  • d
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)
Tarihçe
  • Kuzey Atlantik Antlaşması
  • Zirve
  • Harekâtlar
  • Genişleme
Yapı
  • Kuzey Atlantik Konseyi (NAC)
    • Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Karargâhı (SHAPE)
    • Müttefik Deniz Komutanlığı
    • Müttefik Hava Komutanlığı
    • Müttefik Kara Komutanlığı
    • Müttefik Dönüşüm Komutanlığı (ACT)
Kişiler
  • Genel Sekreter
  • NATO Askerî Komite Başkanı (CMC)
  • Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Komutanı (SACEUR)
  • Yüksek Müttefik Dönüşüm Komutanı (SACT)
Üyeler
  • ABD
  • Almanya
  • Arnavutluk
  • Belçika
  • Birleşik Krallık
  • Bulgaristan
  • Çek Cumhuriyeti
  • Danimarka
  • Estonya
  • Finlandiya
  • Fransa
  • Hırvatistan
  • Hollanda
  • İspanya
  • İsveç
  • İtalya
  • İzlanda
  • Kanada
  • Karadağ
  • Kuzey Makedonya
  • Letonya
  • Litvanya
  • Lüksemburg
  • Macaristan
  • Norveç
  • Polonya
  • Portekiz
  • Romanya
  • Slovakya
  • Slovenya
  • Türkiye
  • Yunanistan
  • g
  • t
  • d
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD)
Üyeler
  •  ABD
  •  Almanya
  •  Avustralya
  •  Avusturya
  •  Belçika
  •  Birleşik Krallık
  •  Çekya
  •  Danimarka
  •  Estonya
  •  Finlandiya
  •  Fransa
  •  Güney Kore
  •  Hollanda
  •  İrlanda
  •  İspanya
  •  İsveç
  •   İsviçre
  •  İsrail
  •  İtalya
  •  İzlanda
  •  Japonya
  •  Kanada
  •  Kolombiya
  •  Kosta Rika
  •  Letonya
  •  Litvanya
  •  Lüksemburg
  •  Macaristan
  •  Meksika
  •  Norveç
  •  Polonya
  •  Portekiz
  •  Slovakya
  •  Slovenya
  •  Şili
  •  Türkiye
  •  Yunanistan
  •  Yeni Zelanda
OECD
  • g
  • t
  • d
Uluslararası Frankofoni Örgütü'ne üye ve gözlemci ülkeler
Üyeler
  • Arnavutluk
  • Andorra
  • Belçika
    • Fransız Topluluğu
  • Benin
  • Bulgaristan
  • Burkina Faso
  • Burundi
  • Cibuti
  • Çad
  • Kongo Demokratik Cumhuriyeti
  • Dominika
  • Ekvator Ginesi
  • Ermenistan
  • Fas
  • Fildişi Sahili
  • Fransa
    • Fransız Guyanası
    • Guadeloupe
    • Martinik
    • St. Pierre ve Miquelon
  • Gabon
  • Gana1
  • Gine
  • Gine-Bissau
  • Haiti
  • İsviçre
  • Kanada
    • New Brunswick
    • Québec
  • Kamboçya
  • Kamerun
  • Kıbrıs Cumhuriyeti1
  • Komorlar
  • Kongo Cumhuriyeti
  • Kuzey Makedonya
  • Laos
  • Lüksemburg
  • Lübnan
  • Madagaskar
  • Mali
  • Mauritius
  • Mısır
  • Moritanya
  • Moldova
  • Monako
  • Nijer
  • Orta Afrika Cumhuriyeti
  • Romanya
  • Ruanda
  • St. Lucia
  • São Tomé ve Príncipe
  • Senegal
  • Seyşeller
  • Togo
  • Tunus
  • Vanuatu
  • Vietnam
  • Yeşil Burun Adaları
  • Yunanistan
Gözlemciler
  • Avusturya
  • Çekya
  • Gürcistan
  • Hırvatistan
  • Letonya
  • Litvanya
  • Macaristan
  • Mozambik
  • Polonya
  • Sırbistan
  • Slovakya
  • Slovenya
  • Tayland
  • Ukrayna
1 Ortak üye.
  • g
  • t
  • d
Çekya'nın bölgeleri
  • Güney Bohemya
  • Güney Moravya
  • Hradec Králové
  • Karlovy Vary
  • Liberec
  • Moravya-Silezya
  • Olomouc
  • Orta Bohemya
  • Pardubice
  • Pilsen
  • Prag
  • Ústí nad Labem
  • Vysočina
  • Zlín
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BNE: XX453741
  • BNF: cb12004532d (data)
  • CANTIC: a10844016
  • CiNii: DA10193443
  • GND: 4303381-7
  • HDS: 028763
  • ISNI: 0000 0001 2290 990X
  • kulturenvanteri.com: 1702
  • KulturNav: ba5be14c-b599-41a3-b83b-2e3bcccd26b8
  • LCCN: n90718759
  • MusicBrainz: 51d34c28-61bf-3d21-849f-7492672a9d44
  • NARA: 10036710
  • NDL: 00577401
  • NKC: ge128065
  • NLI: 987007565251505171
  • NSK: 000104455
  • RERO: A000195534
  • SUDOC: 073704040
  • VIAF: 137159957
  • WorldCat (LCCN): n90-718759
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çekya&oldid=36505318" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Çekya
  • 1993'te kurulan bölgeler ve ülkeler
Gizli kategoriler:
  • Phonos uzantısını kullanan sayfalar
  • Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler
  • Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar
  • Bilgi eksiği olan maddeler
  • Bazı başlıkları geliştirilmeye ihtiyaç duyulan maddeler
  • BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • CANTIC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • CINII tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • HDS tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ISNI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Kulturenvanteri taksonomi tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • KULTURNAV tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • MusicBrainz area tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NARA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NSK tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • RERO tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 06.09, 11 Aralık 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Çekya
Konu ekle