Azak Baskını (1646)
 | Bu maddenin şu gerekçe ile silinmesi önerilmiştir: Konu kayda değerliği konusunda doğrulanabilir kaynaklarla desteklenmeli. (öneren: Zafer)
Bu sayfayı değiştirebilir ve maddenin gelişmesi için aşağıdakileri yapabilirsiniz: Belirtilen bu sorunu, maddeyi geliştirerek, yazım hatalarını düzelterek, kaynak vererek ve gerekirse maddenin adını değiştirerek çözebilirsiniz. Maddeyi iyileştirebilirseniz bu mesajı kaldırabilirsiniz. Bu silinmeye neden karşı olduğunuzu, maddenin tartışma sayfasında veya yapacağınız değişikliğin özet kutusunda açıklayınız. Bu şablon: 10 Haziran 2025 tarihinde konmuştur. Bu tarihten beş gün sonra bu şablon hâlâ buradaysa bu madde silinebilir. Eğer bu maddeyi siz başlattıysanız silme politikası açısından kabul edilebilir bir seviyeye gelmesini sağlayınız.
|
Azak Baskını (1646), Don Kazakları tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na karşı 1646 yılında gerçekleştirilen askerî harekâttır. Bu baskın, Azak Kalesi'ni hedef almış, ancak kalıcı bir sonuç elde edilemeden sonlanmıştır. Don Kazaklarının Azak üzerindeki uzun süreli ilgisinin bir parçası olarak değerlendirilir ve Rusya Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki gerginliklerin erken habercisi olarak görülür.
| Azak Baskını (1646) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Kazak çatışmaları ve Osmanlı-Rus ilişkileri | |||||||
| |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Bilinmiyor (muhtemelen yerel ataman) | Bilinmiyor (Azak Osmanlı garnizon komutanı) | ||||||
| Güçler | |||||||
| ~3.000 Kazak | ~1.500 Osmanlı askeri (tahmini) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Yüzlerce ölü ve yaralı; çok sayıda tekne kaybedildi | Bilinmiyor (düşük tahminler) | ||||||
Tarihsel Arka Plan
[değiştir | kaynağı değiştir]16. yüzyıldan itibaren Kazaklar, Karadeniz'in kuzeyinde, Don ve Dinyeper nehirleri çevresinde yarı özerk topluluklar halinde varlık göstermekteydi. Don Kazakları, Don Nehri boyunca yerleşmiş ve çoğunlukla Rusya Çarlığı tarafından desteklenmekteydi.[1] Kazakların Azak bölgesine ilgisi, stratejik ve ekonomik nedenlere dayanıyordu. Azak Kalesi, Azak Denizi'ne açılan bir kapı görevi görmesiyle önemli bir ticaret ve askerî merkeziydi. 1637 yılında Don Kazakları, Azak Kalesi'ni Osmanlılardan almış, ancak 1642 yılında Rusya Çarı I. Mihail'in baskılar sonucu Kazaklara desteğini kesmesiyle kale tekrar Osmanlılara bırakılmıştı.[2]
Baskının Nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Don Kazaklarının 1646 yılındaki baskını, 1637-1642 arasındaki işgalin başarısından alınan cesaretle yeniden Osmanlıya karşı hareket etme düşüncesinden kaynaklanıyordu. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu'nun bu dönemde hem doğuda Safevîlerle hem de batıda Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile meşgul olması, Kazaklara fırsat tanımıştı.[3]
Hazırlıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Don Kazakları, baskın için yaklaşık 3.000 kişilik bir kuvvet hazırladı. Bu kuvvetin çoğu nehir ve deniz seferlerine alışkın, küçük hafif teknelerle hareket eden süvarilerden oluşuyordu. Don Nehri'nden yola çıkan Kazaklar, Osmanlı kontrolündeki kıyılarda çeşitli keşif faaliyetleri yürüttü ve Azak Kalesi’ne yakın mevzilenmeye başladılar.[4]
Baskının Gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]1646 yılının yaz aylarında gerçekleşen baskında Don Kazakları, Azak Kalesi'ne saldırdı. Ancak bu saldırı, 1637'deki gibi başarılı olamadı. Osmanlı garnizonu kalede daha güçlü savunma önlemleri almıştı ve kalenin tahkimatı önemli ölçüde güçlendirilmişti. Ayrıca, Osmanlı donanmasının varlığı, Kazakların deniz yoluyla kaleyi kuşatmasını engelledi.[5] Yaklaşık iki hafta süren kuşatma sırasında Don Kazakları birkaç kez kaleye taarruz düzenledi ancak başarılı olamadı. Direnişin yoğunlaşması ve takviye Osmanlı birliklerinin bölgeye ulaşma ihtimali üzerine Kazaklar geri çekilmek zorunda kaldı.
Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Azak Baskını, Don Kazakları için başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak bu saldırı, bölgedeki Osmanlı-Kazak gerginliğini daha da artırdı. Aynı zamanda, Rusya Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki ilişkileri de etkiledi. Rus Çarı I. Mihail'in halefi olan Aleksey Mihayloviç döneminde Azak yeniden bir dış politika meselesi hâline geldi ve 18. yüzyıl başlarında Prut Savaşı ve Azak Antlaşması (1700) gibi olaylara zemin hazırladı.[6]
Tarihî Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1646 Azak Baskını, Don Kazaklarının Osmanlı sınır bölgelerine yönelik bağımsız hareket etme kapasitesini ve Rusya'nın dolaylı etkisini göstermesi bakımından önemlidir. Her ne kadar doğrudan Rus ordusunun bir parçası olmasalar da, bu tür Kazak seferleri genellikle Moskova'nın bilgisi dâhilinde veya göz yummasıyla gerçekleşmiştir.[7]
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Brian Davies, Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, Routledge, 2007, s. 94.
- ^ İnalcık, Halil. "The Khan and the Kazak", The Ottoman Empire: The Classical Age, London: Phoenix Press, 2000, s. 221.
- ^ Snyder, Timothy. The Reconstruction of Nations, Yale University Press, 2003, s. 45.
- ^ Fisher, Alan W. The Crimean Tatars, Hoover Institution Press, 1978, s. 56.
- ^ Şakul, Kahraman. Osmanlı Askerî Devrimi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2018, s. 118
- ^ Stone, David R. A Military History of Russia, Praeger, 2006, s. 78.
- ^ Halperin, Charles J. Russia and the Golden Horde, Indiana University Press, 1985, s. 142.