Başkurt İsyanı (1704-1711)
1704'ten 1711'e kadar Başkurt İsyanı, Rusya İmparatorluğu'nda 17. ve 18. yüzyıllarda Başkurt isyanları serisinin en uzunlarından biriydi.[1] 1662-1664, 1681-1684 ve 1704-1711 Başkurt ayaklanmaları, Sovyet ve Sovyet sonrası tarihçiler tarafından Başkurtya'nın imparatorluğa kademeli olarak dahil olmasının ve Başkurtların sömürge baskısına karşı direnişinin kanıtı olarak uzun uzadıya ele alındı.[2][3][4]
Başkurt isyanı
[değiştir | kaynağı değiştir]| 1704-1711 Başkurt İsyanı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rusya | Başkurt isyancılar | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
I. PetroPyotr KhovanskySergeyev |
Dyume Ishkyev Aldar Isyangildin Iman Batir Kusyum Tyulekyev Khazi Akkuskarov Urakay Yuldaşbaev | ||||||
Nedenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağustos 1704'te Başkurt genel vergi tahsildarlarının toplantısında M.A. Zhiharev Dv Dohov yeni bir kararname okudu.
Kararname, camiler, mollalar ve bir ibadethaneye giren her kişi için 72 yeni vergi getirdi. Kararname ayrıca, mezarlığı caminin yanına yerleştirmek gibi, Hristiyan kiliseleri modeline göre yeni camiler inşa etmeyi de gerektiriyordu. Bütün bunlar, gelecekteki tam ölçekli bir zorla vaftiz (dönüşüm) için doğrudan bir adım olarak görülüyordu. Buna ek olarak, Rus yetkililer İsveç ile Büyük Kuzey Savaşı'nda kullanılmak üzere 20.000 at ve ardından 4.000 asker daha talep etti.
Düşmanlıkların seyri
[değiştir | kaynağı değiştir]İsyan 1704 yazında başladı. 1705'in başında, Ufa ilçesinde, cezalandırıcı bir keşif Sergeyev tarafından yönetildi. Ufa'da seçilmiş Başkurtları bir araya getirerek, Rusya ordusu için at istedi. Ölüm tehdidi altında hazineye 5.000 at ödemeyi kabul ettiler. Buna karşılık Başkurtlar vergi ödemeyi ve yerel makamlara itaat etmeyi reddetti. Dume Ishkeevym başkanlığındaki Kazan Demiryolu isyancıları, Iman Batyr liderliğindeki Nogai yolu'ndaki Zakamskaya kalesi sakinlerine saldırdı. Başkurt isyancıları, 1706 yazında Dume Ishkeevym başkanlığındaki sekiz seçmeli Başkurt tarafından Moskova'ya götürülen bir dilekçe ile doğrudan krala itiraz etmeyi teklif etti. Ancak çarlık hükûmeti dilekçeyi değerlendirmeyi reddetti. Dume Ishkeeva asıldı ve diğerleri tutuklandı. Bunu öğrenen Başkurtlar savaşmaya devam etti.
1704-1711 Başkurt Ayaklanması sırasında Çarlık makamları Kazak müttefiklerini Başkurtları yağmalamaya ve köleleştirmeye teşvik etmişlerdi.[5]
Kitlesel ayaklanma ve bastırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]1707 sonbaharında hareket yaygınlaşmıştı. Aralık ayında isyancılar Kama Nehri'ni geçerek Kungur, Vyatka ve Kazan bölgelerini istila etti.
Rus vatandaşlığından vazgeçen Başkurt feodal seçkinleri, Türkiye ve Kırım Hanlığı ile Başkurt Hanlığı'na bağlı vasal bir ilişki kurmaya çalıştı.
1708'in başlarında Hükûmet, Prens Khovansky liderliğindeki isyancılara karşı cezalandırıcı bir güç gönderdi. Nisan-Mayıs 1708'de Başkurtlar Bulavin isyancıları ve Don Kazakları ile temas kurdu. Mayıs 1708'de hükûmet müzakerelere başlamak için Başkurtlara döndü. Hükûmet adına Khovansky, isyancıları affetmeye ve şikayetlerini yerel makamlara karşı değerlendirmeye söz verdi. Başkurtlar savaşmayı bırakmayı kabul etti.
Urallarda isyan
[değiştir | kaynağı değiştir]1709 baharında, Sibirya ve doğu Nogay yollarında ayaklanmalar yeniden başladı. Transural bölgesinde, Aldar Isyangildin ve Urakay Yuldashbaev tarafından bir kavga yönetildi. İsyancılar Karakalpaklarla bağlantı kurmuş ve onlarla birlikte Iset, Miass ve Techa nehir havzalarındaki Başkurt topraklarında bulunan kalelere, yerleşim yerlerine, fabrikalara, manastırlara ve köylere saldırmışlardır. 1710'da savaş devam etti.
Son aşama, 1711'de Başkurdistan'ın merkezindeki mücadeleyi yenileme girişimi ile karakterizedir. Girişim Başkurtlar Nogay ve Kazan yollarından geldi. İsyan bastırıldı, ancak imparatorluk hükûmeti bazı tavizler vermek zorunda kaldı.
Etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparatorluk hükûmeti Başkurtların miras haklarını onaylamak, yeni vergileri iptal etmek, yerel makamların zulmünü ve şiddetini kınamak zorunda kaldı ve 1711'in sonunda bölgedeki savaşlar sona erdi. Başkurtların büyükelçiliği yine imparatora sadece 1725'te bağlılık yemini etti.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Başkurt isyanı (1662-1664)
- 1735-1740 Başkurt isyanı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ YouTube'da Башкирское восстание 1704-1711 гг. или Алдаровщина
- ^ Threads of Empire: Loyalty and Tsarist Authority in Bashkiria, 1552–1917. Indiana University Press. 9 Mayıs 2016. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019.
- ^ "Башкирия в составе русского государства". oktb.ru (Rusça). 26 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. English translation from Google Translate
- ^ "История Башкирии. Башкирия в далёком прошлом. Возникновение феодализма". web.archive.org. 26 Ekim 2011. 26 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ Eden, Jeff (19 Temmuz 2018). Slavery and Empire in Central Asia (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-47051-3. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- Ustiugov NV, Başkurt isyanı 1662-1664 gg., Sat: Tarihsel Kayıtlar, Cilt 24, Moskova, 1947;
- Akmanov, IG Башкирские восстания XVII—начала XVIII вв. [ Başkurt İsyanı 17. — 18. Yüzyılın Başı ]. - Ufa Kitap, 1998.
- Akmanov, IG Башкирия в составе Российского государства в XVII—первой половине XVIII в. [ 17. yüzyılda Rus devleti içinde Başkurdistan — 18. yüzyılın ilk yarısı ]. - Sverdlovsk: Urallarda. Üniversite Yayınları, 1991.