Bai halkı
 Geleneksel kıyafetlerle giyinmiş Bai kadınları | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
1.933.510 (2010)[1] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Çin, bilhassa Yünnan (Dali), Guizhou (Bijie) ve Hunan (Sangzhi) | |
| Diller | |
| Din | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Han Çinlileri, Huiler, diğer Çin-Tibet halkları |
Bai ya da Pai halkı (Bai dili: Baipho, /pɛ̰˦˨xo̰˦/ (白和); Çince: 白族; pinyin: Báizú; Wade–Giles: Pai-tsu, endonimi [pɛ̀tsī] şeklinde telaffuz edilir), Çin Hükûmeti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Ağırlıklı olarak Yünnan Eyaleti'ne bağlı Dali Bai Özerk İli, Guizhou Eyaleti'ne bağlı Bijie şehri ve Hunan Eyaleti'ne bağlı Sangzhi İlçesi'nde bulunurlar. 2010 yılı itibarıyla Bai halkının nüfusu 1.933.510.[1]
İsimler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bai halkı beyaz rengine yüksek değer verir ve kendilerini "Baipzix" (pɛ˦˨ tsi˧, Baizi, 白子), "Bai'ho" (pɛ˦˨ xo˦, Baihuo, 白伙), "Bai yinl" (pɛ˦˨ ji˨˩, Baini, 白尼) ya da "Miep jiax" şeklinde adlanırırlar. Çincede bái 白 kelimesi "beyaz" ya da "ak" anlamına gelir.
14. yüzyıl ile 1949 yılı arasında Bailar Çinliler tarafından "Minjia" (民家) olarak da bilinirlerdi.[2]
Bai isminin kökenleri henüz bilinmemektedir, fakat birçok uzman, bunun MS 3. yüzyıl civarında Bai halkının kurduğu ilk devletle derin bir ilişkisi olduğuna inanır. Baizi Guo (白子國, "Bai Devleti") olarak bilinen bu devlet, ortodoks Çin tarihyazımında belgelenmemiş olsa da Yünnan Eyaleti'nin sözlü tarihinde sürekli yer alırdı. Bu devletin Kral Longyouna (龍佑那) tarafından kurulduğu inanılmaktadır; Shu Han devletinin imparatorluk şansölyesi Zhuge Liang, Longyouna'ya "Zhang" (張) soy ismini verdi. Zhuge Liang o dönemde Dali bölgesini ele geçirdi ve Longyouna ile beraber Bai Devleti'nin kuruluşunda katkıda bulundu. Bai Devleti günümüz Yünnan Eyaleti'nin Dali Bai Özerk İli'ne bağlı Midu İlçesi'nde yer aldı.[3]
Çağdaş kimlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Bai halkı, Çin toplumuyla en fazla bütünleşmiş azınlıklardan biridir. Baiların Çin'in resmî olarak tanıdığı 55 etnik azınlığından birini teşkil etmelerine rağmen, Baiları bir azınlık olarak Han Çinlilerinden ayırt etmek zordur. 1940'lar kadar erken zamanlarda bile bazı Bailar, Çin kökenli olmamaları olgusunu reddedip Çinli bir kimli benimsemeye tercih ettiler. 1958 yılına kadar "Bai" etnik kategorisinin yaygın kullanımı yoktu ve az insan tarafından bilinirdi. Günümüz Bailar pragmatik nedenlerden dolayı azınlık statüsünü kabul etseler de kültürel olarak Han Çinlilerinden neredeyse hiç ayırt edilemezler.[4][5]
Din
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bai halkının çoğu, Budizmin bir formu olan ve geçmişi Nanzhao Krallığı'na uzanan Azhali inancına mensup olsalar da,[6][7][8] ngel zex (本主; běnzhǔ)'e, yani yerel tanrılar ve atalara tapındığı yerel bir din olan Benzhu dini de var. Ngel zex herhangi tarihî bir kahramandan ibaret olabilir, ör. bir Nanzhao prensi, bir folklor kahramanı, hatta da bir kaplan (ör. Laojun Jingdi 老君景帝 bir kaplandır).
Taoizm ya da Hristiyanlığı uygulayan az sayıda Bai da vardır. 1881 yılında Baiların memleketine gelmiş George Clarke, Bai halkının rastladığı ilk Protestan misyonerdir. Baiların arasında Hristiyan nüfusun 50.000 olduğu tahmin edilmektedir.[9]
Yünnan'da sakinleri Bai dilini konuşan Müslümanlardan oluştuğu birkaç köy var. Bu insanlar Çin yetkilileri tarafından Bai olarak değil, Hui olarak sınıflandırılır, lâkin halk arasında Bai Hui (Bai dilini konuşan Müslümanlar) olarak bilinirler. Bu Bai Huiler, ataları 14. yüzyılda Moğol ordusuyla birlikte Yünnan'a gelmiş Huilerin olduğunu iddia ederler.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Bai halkı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tabulation on the 2010 Population Census of the People's Republic of China". 27 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Voice quality" (PDF). Sealang.net. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ağustos 2018.
- ^ 释, 同揆 (c. 1681). 洱海丛谈(Erhai Congtan). s. 3.
- ^ Wu, David Y. H. (1990). "Chinese Minority Policy and the Meaning of Minority Culture: The Example of Bai in Yunnan, China". Human Organization. 49 (1): 1-13. doi:10.17730/humo.49.1.h1m8642ln1843n45. JSTOR 44125990. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Mart 2022.
- ^ "Bai, Southern in China". 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ Skutsch, Carl, (Ed.) (2005). Encyclopedia of the World's Minorities. New York: Routledge. ss. 175-176. ISBN 1-57958-468-3.
- ^ "Ethnic Groups - china.org.cn". China.org.cn. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2018.
- ^ "Ethnic Groups - china.org.cn". China.org.cn. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2018.
- ^ Hattaway, Paul (2004). Peoples of the Buddhist world : a Christian prayer diary. GMI (Global Mapping International). s. 7. ISBN 1903689422. OCLC 83780996.
- ^ Gladney, Dru C. (1996). Muslim Chinese: Ethnic Nationalism in the People's Republic (2 bas.). s. 33. ISBN 0-674-59497-5. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. (1st edition appeared in 1991)
| Çin-Tibet |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Avustroasya | |||||||||
| Hmong-Mien | |||||||||
| Moğol | |||||||||
| Tay-Kaday | |||||||||
| Tunguz | |||||||||
| Türki | |||||||||
| Diğer | |||||||||
Çin'deki etnik azınlıklar • Çin'de resmi olarak tanınmayan etnik gruplar • Çin'e göç 1 Çin Hükümeti tarafından Moğol olarak sınıflandırılır. | |||||||||
