Barak Ana
Barak Ana - Türk mitolojisinde Köpek Tanrıça. Köpek Ana (Köbek Ene) ve Moğollarda Nokay Eçe olarak da bilinir. Bazı Moğol boyları köpekten türediklerine inanırlar. Barak sıradan bir köpek olmayıp kutlu sayılır. Nogay adlı Türk-Moğol boyu ile ilişkilidir. Masallarda Köpük olarak tercüme edilen Köbek, Kübek adlı kahramanın bu motifle ilgili olma ihtimali yüksektir. Oğuz destanında Barak Boyu'nun (Oğuz Han'ın İtbarak akınları) erkeklerinin yüzlerinin köpek yüzü (veya o kadar çirkin) olduğu fakat kadınlarının ise aksine inanılmaz derecede güzel ve çekici oldukları[1] anlatılır. Bu nedenle Barak Ana kavramı bu boyun türediği Ana şeklinde algılansa da, kafasının köpek kafası olduğu şeklinde kesin bir bilgi mevcut değildir.
Nokay
[değiştir | kaynağı değiştir]Pek çok kaynakta köpeğin (Moğolca Nokay) Moğollarca kutsal (totem hayvanı olarak) kabul edildiği yazılır. Türkler ise köpeği inanç sistemleri içerisinde değerli olarak görmez. Bu durum iki kültür arasındaki önemmli farklardan birisi olarak anlaşılır. Oysaki Lessing'e ait Moğolca Sözlük'te, geçmişte Moğolların da tıpkı Türkler gibi kutlu bir hayvan olarak gördükleri kurdun adını anmaktan çekindikleri için (tabu, yasak) onun yerine “Nokay” (köpek) diyerek bahsettiklerini fakat duruma göre bu kavramı Kurt olarak algıladıklarını yazmıştır.[2]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]- Barak: (Bar/Var). "Barmak" (Varmak) fiili[3] ile ilgili anlamlar içerir. Efsanevi bir köpek türüdür.
- Nokay: Moğolca köpek demektir.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 190)
- ^ Moğolca - Türkçe Sözlük, D. Ferdinand Lessing, TÜRK DİL KURUMU YAYINLARI, Çevirmen: Prof. Dr. Günay Karaağaç, Orijinal dilde ilk Baskı: 1960, Türkiye 2003 baskısı, ISBN 9789751616593
- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 191)