Baskın azınlık
Baskın azınlık, egemen azınlık veya elit hâkimiyeti olarak da adlandırılır, bir ülkede genel nüfusun küçük bir bölümünü (demografik azınlık grubu) oluşturmasına rağmen siyasi, ekonomik veya kültürel hâkimiyete sahip olan bir azınlık grubudur. Bu terim, genellikle etnik grup için kullanılır ve bu grup, ırksal, ulusal, dini, kültürel veya kabile çizgilerle tanımlanır ve nüfusun geri kalanına kıyasla orantısız bir güç ve zenginliğe sahiptir.
Buna karşılık, azınlıkçılık, daha az kalıcıdır ve ırk veya etnik köken temelinde değil, bir siyasi partinin siyasi yapılar ve kararlarda çoğunluğu elinde tuttuğu, ancak bir seçimde oyların çoğunluğunu alamadığı durumlarda görülür.
Afrika
[değiştir | kaynağı değiştir]Önemli bir örnek, apartheid rejimi sırasındaki Güney Afrika’dır; burada beyaz Güney Afrikalılar, daha spesifik olarak Afrikanerler, nüfusun hiçbir zaman yüzde 22’sinden fazlasını oluşturmamalarına rağmen ülkeye hâkim bir kontrol uygulamışlardır.[1] Afrika kökenli Amerikalılar’dan gelen ulusal vatandaşlar Liberya’da, beyaz Zimbabveliler Rodezya’da,[2] ve 1990’lardan beri Ruanda’daki Tutsiler de güncel veya yakın geçmişteki örnekler olarak belirtilmiştir.[3]
Brezilya
[değiştir | kaynağı değiştir]Brezilya’da, nüfusunun çoğunu (yüzde 45,3) oluşturmasına rağmen,[4] pardolar daha fazla yoksulluktan etkilenmekte, daha yüksek bir Okuryazarlık oranına sahip olmakta, öldürülme olasılığı daha yüksek olmakta[5] ve favela’larda (Brezilya Portekizcesi’nde gecekondu için kullanılan argo) yaşama olasılığı en yüksek olan gruptur. Buna karşılık, ülkedeki beyaz nüfus (yüzde 42,8), ortalama olarak eğitim, iş fırsatları ve daha yüksek ücretlere daha iyi erişime sahiptir; beyaz iş gücü, siyah Brezilyalılara göre yüzde 80 daha fazla kazanmaktadır.[6][7][8] Siyah ve pardo Brezilyalılar, Kongre’de yeterince temsil edilmemektedir; seçilen milletvekillerinin yüzde 71,9’u beyaz, yüzde 21,1’i pardo ve yüzde 5,3’ü siyahtır.[9][10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mayne, Alan (1999). Geçmişten Geleceğe Siyaset: Güncel ve Gelişen Paradigmaların Bütünleşik Analizi. Westport, Connecticut: Praeger. s. 52. ISBN 978-0-275-96151-0.
- ^ "Suriye'yi yöneten 'gizli mezhep'". BBC News (İngilizce). 17 Mayıs 2012. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
- ^ "Ruanda soykırımı: 100 gün süren katliam". BBC News (İngilizce). 7 Nisan 2014. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
- ^ Azevedo, Ana Laura Moura dos Santos (2022). "Brezilya'yı Tanıyın - Nüfus: Renk veya Irk". IBGE Educa Jovens (Portekizce). 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ Nugent, Ciara; Thaís, Regina (16 Aralık 2020). "Siyah Brezilyalılar Günümüzde Irksal Adaletsizlikle Mücadele Etmek İçin Kölelik Döneminden Kalma Bir Direniş Türüne Nasıl Bakıyor". Time. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi4 Temmuz 2022.
- ^ Duque, Daniel. "Irksal eşitsizlikler Brezilya'daki sosyal eşitsizliği şekillendiriyor". pp.nexojornal.com.br (Portekizce). 17 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, Economic Policy Institute verilerine göre, beyaz erkekler siyah erkeklerden ortalama yüzde 36 daha fazla kazanıyor, Birleşik Krallık’ta ise bu fark her iki nüfus (erkekler ve kadınlar dahil) arasında yaklaşık yüzde 15’tir. Öte yandan Brezilya, çok daha yüksek bir farklılık göstermektedir: 18-59 yaş arasındaki beyazlar iş gücünde, pardo veya siyah renk/ırktan olanlara (bundan sonra siyahlar olarak anılacak) kıyasla yaklaşık yüzde 82 daha fazla kazanıyor.
- ^ Cucolo, Eduardo (14 Kasım 2019). "Brezilya'da Beyazlar Siyahlara Göre Yüzde 74 Daha Fazla Kazanıyor". Folha de S.Paulo (İngilizce). 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022.
- ^ Telles, Edward. "Irksal Ayrımcılık ve Irk Karışımı: Brezilya'daki Deneyim". BM Kronolojisi. Birleşmiş Milletler. 6 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
Beyaz olmayanlar, insan hakları ihlallerinin, özellikle yaygın polis şiddetinin başlıca kurbanlarıdır. Ortalama olarak, kahverengi Brezilyalılar beyaz nüfusun gelirinin yarısını kazanıyor. En dikkat çekici şekilde, orta sınıf ve elit neredeyse tamamen beyazlardan oluşuyor; bu nedenle Brezilya’nın ünlü erime potası yalnızca işçi sınıfı ve yoksullar arasında var. Beyaz olmayan Brezilyalılar, 2001’de pozitif ayrımcılık başlayana kadar ülkenin en iyi üniversitelerinde nadiren bulunuyordu.
- ^ "2022'de seçilen federal milletvekillerinin profili, on grafikte". Nexo Jornal (Portekizce). 17 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
- ^ "Siyah grup Kongre'de büyüyor, ancak artış 2018'de kaydedilenin altında". Folha de S.Paulo (Portekizce). 3 Ekim 2022. 17 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2023.
Bu yıl, oylamadan sonraki tablo, sandıklarda 135 siyahın (108 pardo ve 27 siyah) zafer kazandığını gösteriyor; bu, koltukların yüzde 26’sına denk geliyor. Beyazlar 369 kişi ve Ulusal Kongre’deki koltukların yüzde 72’sini işgal edecekler.
- Barzilai, Gad. Communities and Law: Politics and Cultures of Legal Identities (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2003). 978-0-472-03079-8
- Chua, Amy. World on Fire: How Exporting Free Market Democracy Breeds Ethnic Hatred and Global Instability (Doubleday, New York, 2003). 0-385-50302-4
- Gibson, Richard. African Liberation Movements: Contemporary Struggles against White Minority Rule (Institute of Race Relations: Oxford University Press, London, 1972). 0-19-218402-4
- Haviland, William. Cultural Anthropology. (Vermont: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers, 1993). p. 250-252. 0-15-508550-6.
- Johnson, Howard and Watson, Karl (eds.). The White Minority in the Caribbean (Wiener Publishing, Princeton, NJ, 1998). 976-8123-10-9, 1-55876-161-6
- Russell, Margo and Martin. Afrikaners of the Kalahari: White Minority in a Black State ( Cambridge University Press, Cambridge, 1979). 0-521-21897-7