Beldir Çazı

Beldir Çazı köyü Белдир-Чазы (Tıva Türkçesi)
Белдир-Чазы (Rusça)
Üst idare Teregöl kojuunu
Ülke	Tuva
Kojuun	Teregöl kojuunu
sum	Kargı sumu
Nüfus
• Toplam	146
Zaman dilimi	UTC+07.00 (DAZD)

Beldir Çazı (Tuva Türkçesi:Белдир-Чазы сууру / Beldir-Çazı suuru) — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Kargı beldesinin yönetim merkezi olan köy.

Kargı beldesinin tek nüfuslu yerleşim yeri ve yönetim merkezi Beldir-Çazı köyüdür.

Sözkökü ve Söz tanımı

Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır. Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.

• 10 ailelik yer — arban,
• 150 kişi üzeri — sumon(sum, sumu),
• 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).

Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.

Kargı beldesinin yönetim merkezi olan Beldir-Çazı olup Beldir sözü kavşak anlamına gelmektedir.

Tarih

Tere-Höl kojuunu ile Toju kojuunu halk yapısı yönünden diğer bölgelere göre birbirine çok yakındır. Bu benzer yapı sınır ötesini de aşarak Buryatya ve Moğolistan taraflarındaki Dukha, Soyot-Tuğka, Soyıt-Dukha, Soyıt-Tuha gibi değişik adlarla adlandırılmış soydaşlar ile aynıdır. Kargı sumu, 28 Aralık 2005 tarihinde N 1486 VX-I Tuva Cumhuriyeti Kanunu'na göre "Tıva Cumhuriyeti'nin Tere-Höl kojuun'unda Balıktıg, Kargı ve Emi sumularının oluşumu üzerine" 2005 yılında kurulmuştur. Merkezi Beldir-Çazı köyü kabul edilerek Kargı beldesi oluşturuldu.

8 Mayıs 2009 Rusya Federasyonu Hükûmeti'nin emrine göre, 631-r Kargı sumu da "Rusya Federasyonu yerli halklarının geleneksel ikamet yerleri ve geleneksel ekonomik faaliyetleri listesine" dahildir.

Coğrafya

Tıva'nın güneydoğu yönünde ulaşılması güç yer olan Dağlık Sangilen yaylasında Haygıs akarsuyu'nun birleştiği yerde Kargı akarsuyu yakınındadır.

Yerleşim olmayan yer adları

Adıglık, Barbalık, Bayan-Kol, Bel-Ödek, Beldir, Bogur, Boş tag, Bugalıg, Kara-Dag, Kızıl-Boom, Kıyıg-Adaa, Ottug-Daş, Sarızın, Tıvıday, Uzuk, Uzun-Çıl, Haygıs, Çalaş, Çeveglig.

Nüfus

Toplam Nüfusu 2010 yılında 148 iken 2020 yılı — 146 kişi.

Yıllara göre kişi sayısı:

2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
148	147	146	146	146	148	149	147	146	147	146

Altyapı

Köydeki idari faaliyetler

Beldir-Çazı Köy yönetimi.

Kargı Belde yönetimi.

Sosyal

Köyün yerli halkı Toju Tıvalarıdır. 1991'de, Rusya Hükûmeti'nin kararıyla Kuzey'in yerli halkları olarak sınıflandırıldılar. "Emi" («Эми Община») topluluğu, Toju Tıvalarının haklarını, özgürlüklerini ve meşru çıkarlarını korumak için tasarlanan Tıva Hükûmeti altındaki danışma organının bir parçasıdır. Başkanı Vladimir Munzuk'tur. Geyik yetiştiriciliği ana faaliyettir. Merkezi Kungurtug'dadır.

Ulaşım

Köy yolu vardır.

Ayrıca bakınız

• Duhalar
• Tofalar
• Soyotlar

Dış bağlantılar

• Beldir Çazı 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wikimapiada