Benazir Butto
| Benazir Butto بینظیر بھٹو | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Benazir Butto, 2006 | |
| Pakistan Başbakanı | |
| Görev süresi 18 Temmuz 1993 - 5 Kasım 1996 | |
| Cumhurbaşkanı | Gulam İshak Han |
| Yerine geldiği | Muineddin Kureyşi Geçici |
| Yerine gelen | Malik Merac Halid Geçici |
| Görev süresi 2 Aralık 1988 - 6 Ağustos 1990 | |
| Cumhurbaşkanı | Vasim Seccad Geçici Faruk Leghari |
| Yerine geldiği | Muhammed Han Cunicu |
| Yerine gelen | Gulam Mustafa Catui |
| Pakistan Halk Partisi Lideri | |
| Görev süresi 12 Kasım 1982 - 27 Aralık 2007 | |
| Yerine geldiği | Nusret Butto |
| Yerine gelen | Asıf Ali Zerdari Bilavel Butto Zerdari |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 21 Haziran 1953 Karaçi, Pakistan |
| Ölüm | 27 Aralık 2007 (54 yaşında) Ravalpindi, Pakistan |
| Partisi | Pakistan Halk Partisi |
| Evlilik(ler) | Asıf Ali Zerdari |
| İmzası | 
|
Benazir Butto (Sindhî: بينظير ڀُٽو, Urduca: بینظیر بُھٹو, Urduca telaffuz: [beːnəˈziːr ˈbʱʊʈːoː]; 21 Haziran 1953 - 27 Aralık 2007), 1988'den 1990'a ve 1993'ten 1996'ya kadar Pakistan'ın 11. başbakanı olarak görev yapan Pakistanlı siyasetçi ve devlet görevlisiydi. Müslümanların çoğunlukta olduğu bir ülkede demokratik bir hükûmetin başına seçilen ilk kadındı. İdeolojik olarak liberal ve laik olan Butto, 1980'lerin başından 2007'de suikasta kurban gidene kadar Pakistan Halk Partisi'nin (PPP) başkanlığını veya eşbaşkanlığını yaptı.
Sindhi, Fars ve Kürt kökenli olan Butto, Karaçi'de siyasi açıdan önemli aristokrat Butto ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Harvard Üniversitesi ve Oxford Üniversitesi'nde okudu ve Oxford Birliği Başkanı olarak görev yaptı. 1977'de, babası Zülfikar Ali Butto'nun sosyalist hükûmeti döneminde Pakistan'a döndü. Kısa bir süre sonra babası askeri darbeyle devrildi ve idam edildi. Butto ve annesi Nusrat Butto, PPP'nin kontrolünü ele geçirdiler ve ülkenin Demokrasiyi Yeniden Kurma Hareketi'ni (MRD) yönettiler. Butto, Ziyâülhak'ın askeri hükûmeti tarafından defalarca hapse atıldı ve 1984'te Büyük Britanya'ya sürgüne gitti. 1986'da geri döndü ve Thatcherist ekonomi politikalarının etkisiyle PPP'nin platformunu sosyalistten liberale dönüştürdü ve 1988 seçimlerinde partisini zafere taşıdı. Başbakan olarak reform girişimleri, Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han ve Pakistan Ordusu da dâhil olmak üzere, ülkedeki muhafazakâr ve İslamcı güçler tarafından engellendi. Yolsuzluk ve nepotizm ile suçlanan yönetimi, 1990 yılında Gulam İshak Han tarafından görevden alındı ve sonraki seçimler, muhafazakâr İslamcı Demokratik İttifak'ın (IJI) zaferini garantilemek için istihbarat servisleri tarafından hileli bir şekilde gerçekleştirildi.
Başbakan Navaz Şerif'in hükûmeti de yolsuzluk suçlamalarıyla görevden alındıktan sonra, Butto 1993 seçimlerinde PPP'yi bir kez daha zafere taşıdı. İkinci döneminde, ekonomik özelleştirmeyi ve kadın haklarının geliştirilmesine yönelik girişimleri denetledi. Hükûmeti, kardeşi Murtaza'nın suikastı, 1995'teki başarısız darbe girişimi ve kendisi ile eşi Asıf Ali Zerdari'nin karıştığı rüşvet skandalı gibi istikrarsızlıklarla boğuşmak zorunda kaldı. Buna karşılık, Cumhurbaşkanı Faruk Leghari de Butto'nun hükûmetini görevden aldı ve ardından PPP, 1997 seçimlerinde tarihî bir yenilgiye uğradı. 1998'de Butto, bir kez daha sürgüne gitti ve sonraki on yıl boyunca Dubai ve Londra arasında yaşadı. Genişleyen yolsuzluk soruşturması kapsamında 2003 yılında bir İsviçre mahkemesinde mahkumiyetle sonuçlandı. Amerika Birleşik Devletleri'nin arabuluculuğunda Pakistan Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref ile yapılan müzakerelerin ardından, 2007 yılında Pakistan'a dönerek 2008 seçimlerine katıldı. Seçim platformunda, ordunun sivil denetimi ve artan İslamcı şiddete karşı çıkılmasına vurgu yaptı. Ravalpindi'de düzenlenen bir siyasi mitingin ardından, Aralık 2007'de suikasta kurban gitti. Selefi cihatçı militan grup El-Kaide, suikastın sorumluluğunu üstlendi, ancak Pakistan Talibanı ve istihbarat servislerinin bazı unsurlarının da suikasta karıştığı öne sürüldü. Garhi Huda Bakhsh'daki aile mezarlığına defnedildi.
Gençliği ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Benazir Butto 21 Haziran 1953 tarihinde Karaçi'de doğdu. Babası eski Pakistan devlet başkanı ve başbakanı Zülfikar Ali Butto, İngiltere'nin Oxford Üniversitesi'nde hukuk eğitimini yeni tamamlamıştı. Annesi ise İran Kürtlerinden[1] Begüm Nusret Butto'dur.
Benazir Butto Harvard ve Oxford üniversitelerinde eğitim gördü.[2] 1973 yılında Harvard Üniversitesi'nde lisans eğitimini tamamladı. 1977 yılında ise Oxford Üniversitesi'nde Uluslararası Hukuk ve Diplomasi dallarında yüksek lisans eğitimi gördü.
Politikaya girişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Butto, Oxford Üniversitesi'ni bitirdikten sonra Pakistan'a geri döndü. Babasının tutuklanıp idam edilmesinden sonra bir süre ev hapsinde kaldı. 1984 yılında yurt dışına çıkmasına izin verilmesiyle, Büyük Britanya'ya taşındı ve orada sürgünde babasının kurduğu muhalefet partisi olan Pakistan Halk Partisi'nin liderliğini yaptı. 1987 yılında çimento fabrikatörü Asıf Ali Serdari ile evlendi. Çiftin Bilavel, Bahtiyar ve Asife adlarında 3 çocukları oldu.
Askerî cuntanın şefi Ziya ül Hak'ın 1988'de ölümünden sonra Pakistan'da, 1977 yılından beri ilk kez serbest seçimler yapıldı. 19 Kasım 1988 tarihindeki bu seçimleri kazanan Butto, ilk kez bir müslüman ülkenin kadın başbakanı oldu. 2 Aralık'ta başbakan olarak göreve başladı. Yoğun yolsuzluk suçlamaları altında kalan hükûmet 20 ay kadar sonra, askerî güçlerin desteğindeki devlet başkanı Gulam İshak Han tarafından, yeni seçimlere gidileceği gerekçesiyle devrildi. Ancak Butto aleyhindeki suçlamalar yargıya yansımadı. Yeni hükûmeti Navaz Şerif kurdu. 1993 yılında Butto yeniden seçildiyse de, 3 yıl sonra hükûmet yine yolsuzluk suçlamaları altında, devlet başkanı Faruk Leghari tarafından düşürüldü. Yüksek mahkeme de devlet başkanının kararını onayladı. Ancak Butto ve eşi Zardari hakkındaki suçlamaların doğruluğu kesinleşmedi.
Butto'ya yönelik eleştirilerin başlıca kaynağı, hakkındaki yolsuzluk iddiaları ve Butto'nun ulusal reformları sonucu politik güçlerini yitirmeye başlayan Pencab bölgesindeki zengin toprak sahipleri ve bu bölgenin seçkinleriydi. Butto eski feodal yapıya karşı mücadele etti ve bu yapıyı Pakistan'ın stabilizasyonu önündeki engel olarak niteledi.
1999 yılında, Pervez Müşerref'in liderliğinde gerçekleşen askerî darbe sonrasında Pakistan'ı terk etmek zorunda kaldı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentine yerleşti. 2002 yılında Pervez Müşerref, pratikte Benazir Butto'nun tekrar başbakan seçilmesini önlemek amacıyla başbakanların en fazla iki dönem görev yapabilecekleri yolunda bir anayasa değişikliği yaptı.
2007 yılında Pervez Müşerref, Benazir Butto'yla Pakistan'a geri dönmesine zemin hazırlamak üzere müzakerelere başladı. Böylece Butto'nun Ocak 2008'de yapılacak olan başbakanlık seçimlerine muhalefet lideri olarak katılma olasılığı doğdu. Butto hakkında açılan davaların o zamana kadar sonuçlanması bekleniyordu.
Sürgünden dönüşü ve ilk suikast girişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Seçim çalışmalarına katılmak üzere Pakistan'a dönüş kararı alan Butto'ya karşı, El-Kaide örgütünün saldırı tehdidinde bulunması üzerine, Müşerref, Butto'nun dönüşünü ertelemesini ve yüksek mahkemenin kendisiyle ilgili af istemine ilişkin kararını beklemesini istedi. Bu isteğe uymayan Benazir Butto, 18 Ekim 2007 gecesi, 8 yıllık sürgünden sonra Pakistan'a geri döndü. Ancak yandaşlarının sevgi gösterileriyle karşılanan Butto aynı gün bombalı bir suikast girişimine hedef oldu. Karaçi kenti yakınlarında gerçekleşen ve Benazir Butto'nun yara almadan kurtulduğu bu saldırıda 138 kişi öldü, 248 kişi de yaralandı.
Butto, 27 Aralık 2007 tarihinde Ravalpindi'de düzenlediği seçim mitinginin ardından gerçekleştirilen saldırıda öldü. Bir intihar saldırganı, mitingin ardından aracının açılır tavanından çıkıp halkı selamlamakta olan Butto'nun aracına yaklaşarak, üç el ateş etti. Yaptığı üç atışı da isabet ettiremeyen saldırgan, ardından üzerindeki bombaları patlattı. Patlamanın şiddetiyle başının sağ tarafını aracının tavan penceresinin koluna çarpan Benazir Butto hastaneye ağır yaralı olarak kaldırıldı.[3] Kafatasında kırık oluşan Butto ameliyata alındı; fakat kurtarılamadı. Butto'nun yerel saatle 18.16'da öldüğü açıklandı.[4]
Saldırıdan sonra suikastın sorumluluğunu El-Kaide üstlendi.[5] Ancak birkaç gün aradan sonra Pakistan İçişleri Bakanlığı'nın iddiasının tersine, suçlanan El-Kaide liderlerinden Beytullah Mahsud suikastle ilgisi olmadığını öne sürdü.[6] Saldırıda en az 20 kişi öldü, çok sayıda kişi de yaralandı.[4]
Butto'nun ölümünden sonra, devlet başkanı Pervez Müşerref, ülkede üç günlük yas ilan etti. 8 Ocak 2008'de yapılması planlanan Pakistan genel seçimleri öncesinde gerçekleşen suikastin ardından ülkedeki demokrasinin geleceği konusunda endişeler doğdu.[7] Ülkede alınan bir karar neticesinde seçimler 18 Şubat 2009 tarihine ertelendi.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ www.bhutto.org 30 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "An Iranian Kurd by origin tracing her ancestry to the legendary Islamic hero, statesman and a great soldier Salahuddin Ayubi..."
- ^ "Biyografisi". 17 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2007.
- ^ "Milliyet - Pakistan İçişleri Bakanlığı: Butto vurulmadı". 31 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2007.
- ^ a b "TRT Haber- Butto Suikast Sonucu Öldü". 31 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2007.
- ^ "CNNTurk". 29 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2007.
- ^ "El Kaide lideri Mahsud: "Suikastle ilgim yok"". 30 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2007.
- ^ "NTVMSNBC - 2007 Pakistan için yüksek gerilimli bir yıl oldu". 28 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2007.
- ^ http://www.cnnturk.com/DUNYA/haber_detay.asp?PID=319&haberID=415854/[ölü/kırık bağlantı] Seçim ertelendi
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Benazir Butto resmi sitesi
- Pakistan Halk Partisi resmi sitesi
- Benazir Bhutto 25 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - BBC Obituary
- Bhutto'nun ölümcül mirası - International Herald Tribune 9 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TIME: Suikastin kötü sonucu 29 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
