Bertram Fraser-Reid
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2023) |
Bertram Fraser-Reid | |
|---|---|
| Doğum | Bertram Oliver Fraser-Reid 23 Şubat 1934 Coleyville, Jamaika |
| Ölüm | 25 Mayıs 2020 (86 yaşında) Kuzey Carolina, ABD |
| Vatandaşlık |  Kanada ve  Jamaika |
| Eğitim | Queen's Üniversitesi, Kingston Alberta Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | Karbonhidratları kullanan kiral sentezler, oligosakaritlerin bağışıklık tepkisindeki rolü |
| Ödüller | -Merck, Sharp & Dohme Ödülü, Kanada Kimya Enstitüsü (1977) -Kıdemli Seçkin ABD Bilim Adamı, Alexander von Humboldt Vakfı (1989) -Karbonhidrat Kimyasında Claude S. Hudson Ödülü, Amerikan Kimya Derneği (1990) -Jamaika Ulusal Vakfı Ödülü (1990) -Percy Julian Ödülü, Siyahi Kimyagerlerin ve Kimya Mühendislerinin Profesyonel Gelişimi Ulusal Organizasyonu (1991) -Haworth Memorial Madalyası ve Okutmanlık, Kraliyet Kimya Topluluğu (1995) -Altın Musgrave Madalyası, Jamaika Enstitüsü (2007) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Organik kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Waterloo Üniversitesi Maryland Üniversitesi Duke Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Raymond Lemieux |
Bertram Oliver "Bert" Fraser-Reid (d. 23 Şubat 1934 - ö. 25 Mayıs 2020), kiral materyaller için başlangıç malzemesi olarak karbonhidratları kullanan ve oligosakaritlerin bağışıklık yanıtındaki rolü üzerine yaptığı çalışmalarla geniş çapta tanınan Jamaikalı sentetik organik kimyagerdir.[1]
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Fraser-Reid, Coleyville, Jamaika'da ilkokul müdürü William ve öğretmen Laura'nın çocuğu olarak dünyaya geldi.[2] Kendinden büyük beş kardeşi daha vardı.[2] Annesi Laura, Fraser-Reid henüz dokuz aylıkken öldü.[2] Excelsior Lisesi ve Clarendon College'a devam etti, ardından Ontario'daki Queen's Üniversitesi'nde lisans (1959) ve yüksek lisans (1961) okumak için Kanada'ya taşındı.[2][3] 1964'te Kanadalı kimyager Raymond Lemieux'un gözetiminde doktora derecesi almak için Alberta Üniversitesi'ne gitti.[2] 1966'ya kadar Nobel Ödülü sahibi Sir Derek Barton'un doktora sonrası çalışması için Imperial College London'a devam etti.[4]
Akademik kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]1966'dan 1980'e kadar Fraser-Reid, Ontario, Waterloo'daki Waterloo Üniversitesi'nde bulundu[2] ve burada "Fraser-Reid'in Rowdies'i" olarak bilinen bir araştırma grubu kurdu.[5] Bu noktada yaptığı çalışmanın ana vurgusu, başlangıç malzemesi olarak karbonhidratları kullanan kiral doğal ürünlerin sentezi oldu. 1975 yılında Fraser-Reid, basit şekerlerle şekersiz bileşiklerin yapımına yönelik bir yöntemi yayınlayan ilk kişi oldu.[2] 1980'de Maryland Üniversitesi, College Park'ta[2] ve ardından 1983'te Kuzey Carolina'da bulunan Duke Üniversitesi'nde görev yaptı.[2] 1985 yılında James B. Duke Kimya Profesörü olarak atandı.[2][6] Duke Üniversitesi'ndeki araştırması, oligosakkaritlerin bağışıklık yanıtlarındaki rolünü ve özellikle moleküllerin sıtma ve AIDS gibi insan hastalıkları üzerindeki etkisini araştırmaya yöneldi. Açıklanmayan bir taciz iddiası nedeniyle 1996 yılında Duke'tan emekli olmasının ardından,[7] gelişmekte olan ülkelerdeki tropikal paraziter hastalıkların karbonhidrat kimyası/biyolojisini incelemek ve karbonhidrat bazlı bir sıtma aşısı geliştirmek için kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Natural Products & Glycotechnology Research Institute (Doğal Ürünler ve Glikoteknoloji Araştırma Enstitüsü)'nü kurdu.[4] Fraser-Reid ve ekibi, 28 monosakkarit biriminden oluşan bir molekülü bir araya getirerek oligosakkarit sentezinde bir dönüm noktasına ulaştı.[8]
Başarılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşitli kaynaklar, Fraser-Reid'in, oligosakkaritler ve bağışıklık tepkileri üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı 1998 yılında kimya alanında Nobel Ödülü'ne aday gösterildiğini bildirmiştir.[5][9][10] Adayların isimleri hiçbir zaman kamuya duyurulmadığı ve onlara Ödül için değerlendirildikleri söylenmediği için bu açıklama doğrulanamamaktadır. Nobel Adaylık kayıtları elli yıl süreyle mühürlü saklanmaktadır.[11]
Jamaika Enstitüsü, Fraser-Reid'i kimya alanındaki çalışmaları nedeniyle 2007 Musgrave Madalyası (Altın) ile ödüllendirdi; kariyeri boyunca 330'dan fazla hakemli yayının ortak yazarı olduğunu ve 85 doktora sonrası araştırmacı ve 55 doktora öğrencisine danışmanlık yaptığını belirtti.[10]
Diğer ilgi alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilime olan ilgisinin yanı sıra Fraser-Reid, St. George Katedrali, Kingston, Jamaika (Aralık 1986) ve Cathedral de Seville, İspanya (Ağustos 1995) gibi önemli mekanlarda resitaller veren başarılı bir piyanist ve orgcuydu.[10]
1970'lerde Fraser-Reid, belediye inşaat kurallarına uymayan bir inşaat müteahhitine karşı dava açtı. Dava, sonunda Fraser-Reid'in kazandığı Kanada Yüksek Mahkemesi'ne kadar gitti ve Kanada medeni hukukunda "Fraser-Reid v Droumtsekas" ifadesi sıklıkla anılmaktadır.[12]
25 Mayıs 2020 tarihinde Kuzey Carolina'daki evinde doğal nedenlerle ölmüştür.[13][14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bertram Fraser-Reid". The News and Observer & Herald Su. 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j Lisa., Yount (1991). Black scientists. New York: Facts on File. ISBN 0816025495. OCLC 22596416.
- ^ "Fraser-Reid Biography". Answers.com. 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007.
- ^ a b "The Black Past: Remembered and Reclaimed: Fraser-Reid". BlackPast.org, University of Washington, Seattle. 18 Ocak 2007. 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007.
- ^ a b Nelson, Jaevion (20 Nisan 2005). "Panorama: Let Us Honour a Great Man". 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007.
- ^ Fraser-Reid biography. BookRags. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
- ^ Dillon, Justin (31 Mayıs 1995). "Professor retires amid harassment allegations". The Chronicle Online, The Independent Daily at Duke University. 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2012.
- ^ "Largest Synthetic Hetero-Oligosaccharide". Chemical and Engineering News. 8 Kasım 2006. 7 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
- ^ Sheil, Ross (17 Ocak 2007). "The sugar doctor". Jamaica Gleaner. 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007.
- ^ a b c "Musgrave Medal Citation". 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
- ^ Royen, Ulrika (6 Temmuz 2018). "FAQ – Frequently asked questions". NobelPrize.org (İngilizce). 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ "Fraser-Reid v. Droumtsekas". Supreme Court of Canada. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ "Bertram Fraser-Reid Obituary (2020) - Pittsboro, NC - The Herald Sun". Legacy.com. 24 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
- ^ "Letter of the Day | Bertram Fraser-Reid, a true Renaissance man". jamaica-gleaner.com (İngilizce). 16 Haziran 2020. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.
