Beta Ursae Majoris
 β Ursae majoris'in konumu (kırmızı daire içinde) | |
| Gözlem verisi Dönem J2000 Ekinoks J2000 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Büyük Ayı |
| Sağ açıklık (α) | 11sa 01d 50,47654s[1] |
| Dik açıklık (δ) | +56° 22′ 56,7339″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 2,37[2] |
| Sınıflandırma | |
| Tayfsal sınıf | A1IVps[3] |
| U−B renk ölçeği | +0,00[2] |
| B−V renk ölçeği | -0,02[2] |
| Değişen yıldız tipi | şüpheli |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | -12,0[4] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: +81,43[1] mys/y Dec.: +33,49[1] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 40,90 ± 0,16[1] mys |
| Uzaklık | 79,7 ± 0,3 Iy (24,45 ± 0,10 pc) |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | 2,7[5] M☉ |
| Yarıçap (r) | 3,021 ± 0,038[6] R☉ |
| Işıma gücü | 63,015 ± 1,307[6] L⊙ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | 3,83[7] cgs |
| Sıcaklık | 9377 ± 75[6] K |
| Dönüş hızı () | 46[8] km/s |
| Yaş | 500 ± 100[7] milyon |
| Katalog belirtmeleri | |
Beta Ursae Majoris (Beta UMa, β Ursae Majoris, β UMa), Büyük Ayı takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Geleneksel adı Merak'dır.
Görünen parlaklığı 2,37[2] kadir olan yıldız çıplak gözle kolayca gözlemlenebilir. Beta Ursae Majoris, takımyıldızının en parlak yıldızları olan ve Büyük Kepçe olarak da adlandırılan grup içerisindedir. Alfa Ursae Majoris (Dubhe) ile birlikte İşaretçi Yıldızlar olarak adlandırılırlar; çünkü bu yıldızlardan aşağıya uzatılan bir doğru, Polaris olarak da bilinen Kutup Yıldızı'ndan geçecektir.
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıldızın ıraklık açısı hesaplamaları temel alındığında, uzaklığı 79,7 ışık yılı olarak hesaplanmaktadır. Tayfı, yıldızın sınıfını A1 V[5] olarak göstermektedir, bu da Beta Ursae Majoris'i çekirdeğindeki hidrojen yoluyla enerji üreten tipik bir ana kol yıldızı yapmaktadır. Dış zarfın etkin sıcaklığı 9.225 K[5]'dır ve A-tipi yıldızların tipik ışıltılı beyaz renginin sebebidir.[10] Yaklaşık 2,7M⊙ kütlesi ve 2,84R⊙ yarıçapı ile Güneş'ten daha büyüktür. Eğer aynı mesafeden birlikte gözlenseydi 68 kat daha fazla olan aydınlatma gücü ile Güneş'ten daha parlak görünürdü.[5][11]
Beta Ursae Majoris, etrafındaki yörüngede tozlu enkaz diski varlığı anlamına gelebilecek, güçlü bir kızılötesi ışınım fazlalığı göstermektedir.[5] Çevresindeki tozun sıcaklığı tıpkı Fomalhaut ve Vega gibi 120 K[11]'dır ve yapılan gözlemler, diskin 47 AU yarıçapta yer aldığını göstermektedir.[5]
Beta Ursae Majoris, uzayda ortak bir hareket sergileyen Büyük Ayı Hareketli Grubu'nun beş yıldızından birisidir. Bu grubun ortalama yaşı yaklaşık olarak (500 ± 100) milyon yıldır.[7]
İsim ve etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]- Geleneksel adı olan Merak, Arapça المراق el-merak'dan gelmektedir ve "Büyük Ayı'nın beli"ni ifade eder.[9]
- Pulaha adıyla, Yedi Şairlerden biridir.[9]
- Çince'de Çince: 北斗 (Çince: Běi Dǒu), Kuzey Kepçesi anlamına gelir ve Alfa Ursae Majoris, γ Ursae Majoris, δ Ursae Majoris, ε Ursae Majoris, ζ Ursae Majoris ve η Ursae Majoris'den oluşan asterizme değinmektedir. β Ursae Majoris'in kendisi Çince: 北斗二 Çince: Běi Dǒu èr, (Türkçe: Kuzey Kepçesinin ikinci yıldızı) olarak belirtilir.[12]
- Eski Türklerde β Ursae Majoris'in de yer aldığı Büyük Kepçe, "Yediger Yılduz" olarak belirtilmiştir.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e van Leeuwen, F. (Kasım 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2). ss. 653-664. arXiv:0708.1752
. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
- ^ a b c d Johnson, H. L.; Iriarte, B.; Mitchell, R. I.; Wisniewskj, W. Z. (1966), "UBVRIJKL photometry of the bright stars", Communications of the Lunar and Planetary Laboratory, 4 (99), Bibcode:1966CoLPL...4...99J
- ^ a b "MERAK -- Variable Star", SIMBAD, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Ocak 2012
- ^ Evans, D. S. (Haziran 20–24, 1966), "The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities", Batten, Alan Henry; Heard, John Frederick (Ed.), Determination of Radial Velocities and their Applications, Proceedings from IAU Symposium no. 30, University of Toronto: International Astronomical Union, Bibcode:1967IAUS...30...57E
- ^ a b c d e f Wyatt, M. C.; Smith, R.; Su, K. Y. L.; Rieke, G. H.; Greaves, J. S.; Beichman, C. A.; Bryden, G. (Temmuz 2007), "Steady State Evolution of Debris Disks around A Stars", The Astrophysical Journal, 663 (1), ss. 365-382, arXiv:astro-ph/0703608 , Bibcode:2007ApJ...663..365W, doi:10.1086/518404
- ^ a b c Boyajian, Tabetha S.; McAlister, Harold A.; van Belle, Gerard; Gies, Douglas R.; ten Brummelaar, Theo A.; von Braun, Kaspar; Farrington, Chris; Goldfinger, P. J.; O'Brien, David; Parks, J. Robert; Richardson, Noel D.; Ridgway, Stephen; Schaefer, Gail; Sturmann, Laszlo; Sturmann, Judit; Touhami, Yamina; Turner, Nils H.; White, Russel (Şubat 2012), "Stellar Diameters and Temperatures. I. Main-sequence A, F, and G Stars", The Astrophysical Journal, 746 (1), s. 101, arXiv:1112.3316 , Bibcode:2012ApJ...746..101B, doi:10.1088/0004-637X/746/1/101. See Table 10.
- ^ a b c Monier, R. (Kasım 2005), "Abundances of a sample of A and F-type dwarf members of the Ursa Major Group", Astronomy and Astrophysics, 442 (2), ss. 563-566, Bibcode:2005A&A...442..563M, doi:10.1051/0004-6361:20053222
- ^ Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics, 463 (2), ss. 671-682, arXiv:astro-ph/0610785 , Bibcode:2007A&A...463..671R, doi:10.1051/0004-6361:20065224
- ^ a b c Allen, R. H. (1963). Star Names: Their Lore and Meaning. Reprint. New York: Dover Publications Inc. s. 438. ISBN 0-486-21079-0. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
- ^ "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Ocak 2012
- ^ a b Rhee, Joseph H.; Song, Inseok; Zuckerman, B.; McElwain, Michael (Mayıs 2007), "Characterization of Dusty Debris Disks: The IRAS and Hipparcos Catalogs", The Astrophysical Journal, 660 (2), ss. 1556-1571, arXiv:astro-ph/0609555 , Bibcode:2007ApJ...660.1556R, doi:10.1086/509912
- ^ (Çince) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 6 月 15 日 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1997). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 20. ISBN 975-403-072-3.
