Binbaşı Ayşe
Binbaşı Ayşe (Ayşe Altuntaç), Türk kurtuluş mücadelesinin halk kahramanlarındandır.
Ayşe Çavuş adıyla bilinir. Bir şehit binbaşının eşi olan Ayşe Hanım, İzmir'in işgali sonrası bir atlı süvari müfrezesi kurarak Aydın yöresindeki direnişe katıldı. Çetelerle birlikte yürüttüğü mücadeleye daha sonra müfrezesi ile düzenli ordunun resmi bir parçası olarak devam etti.[1] 9 Eylül 1922’de İzmir'e giren Türk kıtaları içinde yer aldı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Selanik asıllı göçmen bir ailenin kızı olarak İzmir’de yaşadı. Osmanlı ordusunda binbaşı olan kocası Balkan Savaşlarında şehit düştü.[2] Eşinin intikamını almaya yemin eden Ayşe Hanım, I. Dünya Savaşı'ndan Osmanlı Devleti'nin yenik çıkması ve İzmir’in işgali üzerine çocuklarını güvenli gördüğü Uşak’a yolladı. Kendisi ise ziynet eşyalarını satıp silah aldı ve işgallere karşı örgütlenen Milli Mücadele'ye katılmak için Aydın'a gitti. Büyük oğlu ve damadı da kendisine katıldı. Birlikte dilenci kılığında köy köy gezerek gençleri Millî Mücadele’ye katılmaya teşvik ettiler. 280 genç, milli mücadeleye katılmaya ikna oldu ve atlı bir süvari müfrezesi oluşturarak Kasaba’ya (Turgutlu) geldiler fakat Yunanlılar'ın burayı işgal etmiş olduğunu görerek Salihli’ye döndüler. Burada birliğe katılanların sayısı 350'ye ulaştı. Müfreze, Köpekçi Nuri'nin çetesine katıldı.
Ayşe Hanım, Yunanlılar'n 400 kişilik bir birlikle Demirci’yi işgal ettiğini haber alınca, çetesiyle ani bir baskın düzenleyerek onları püskürttü ve Simav'a geçti. Simav'da, Kuva-yı Milliye Komutanından, Milli Mücadele'nin önderi Mustafa Kemal Paşa’nın kendisiyle tanışmak istediğini öğrenince Ankara’ya gitti. Kendisini ödüllendirmek isteyen Paşa'ya tek arzusunun vatanın kurtuluşu olduğunu söyledi. Ankara’da kendisine katılan elli dört gönüllü ile birlikte Kütahya’ya gitti.
Gediz'in işgal edildiğini öğrenince Binbaşı Ayşe'nin müfrezesi Hamidiye Köprüsü’nde pusu kurup üç Yunan askerini öldürdü ancak araba kullanmayı bilmediklerinden arabayı atlara çektirerek Ordu Komutanlığı'na kadar getirdiler. Kendisine "Ayşe Çavuş” lakabı, bu kahramanlığı dolayısıyla verildi.
Birinci ve İkinci İnönü Savaşları'na ve Sakarya Meydan Savaşı'na katılan; birlikte savaştığı oğlu ve damadını sırasıyla Gediz’de ve Demirci'de şehit verip ardından Sakarya Savaşı'nda kasığından yaralanan Ayşe Hanım, hem dinlenmek hem de çocuklarını görmek üzere Ankara’ya gelerek silahını, müfrezesini, atlarını teslim etti. Mustafa Kemal Paşa ile görüştü. Burada Vakit gazetesinde 5 Şubat 1922 tarihinde "Yunanlıların İzmir’e girmesini müteakip köy köy dolaşarak gönüllü toplayan ve Kasaba (Turgutlu) ile Demirci’de düşmana mühim darbeler indiren kahraman kadının menâkıbı” başlığı ile yayınlanacak olan röportajı verdi. Röportajı yapan Lütfi Arif'in tasvirine göre Ayşe Hanım sarı benizli, Tatar çehreli ve 55 yaşlarında, orta boylu bir kadındır. Aslen Prizrenli olup Balkan Harbi sonrasında Kasaba’ya yerleşmiştir, dördü erkek, biri kız beş evlada sahiptir.[3]
Ayşe Hanım, Büyük Taarruzda ve Başkomutanlık Meydan Savaşı'nda da savaştı. 9 Eylül'de İzmir’e giren birliklerin içindeydi ve burada ayağından yaralandı.
Savaştan sonra, 1925 yılı haziran ayında gezmek için geldiği İstanbul’da bir gazeteye röportaj verdi. Üzerinde süvari elbisesi ile fotoğrafta poz veren Ayşe Hanım, şunları söyledi:
”Allaha şükürler olsun bugün büyük Gazi’miz sayesinde emelimize nail olduk. Vatanımız kurtuldu. Vaktiyle düşman çizmesi altında inleyen sevgili topraklarımızda şimdi serbest ve göğsümü gere gere gezebiliyorum.”
Soyadı Kanunu'ndan sonra Ayşe Hanım, Altuntac soyadını edindi (Kaynakların kimisinde Altıntaş olarak da geçer).
1942 yılında İzmir’den Ankara’ya tedavi için geldi. Merkez Bankası'nda müstahdem (odacı) olarak çalışmaya başladı. 1948 yılı itibarıyla 65 lira aylık ile geçinmeye çalışıyor ve geçim sıkıntısı yaşıyordu. 1949 yılında öldü.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Milli Mücadele'nin kadın kahramanları". Yeniasir. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2023.
- ^ ilhamipektas. "KURTULUŞ SAVAŞIMIZIN GİZLİ KAHRAMANLARI : BİNBAŞI AYŞE – Dr. İlhami PEKTAŞ | Kişisel Web Sitesi". 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2023.
- ^ Sarıkoyuncu Değerli, Esra (2021). "Millî Mücadele'de Türk kadını ve İnönü Muharebeleri'nde çarpışan iki kadın kahraman". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. ISSN 2667-8683. 7 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Ekim 2023.