Bitlis Muharebesi
| Bitlis Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya Cephesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Mustafa Kemal Paşa Ahmed İzzet Paşa Faik Paşa (ölü) |
Nikolay Yudeniç | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
36.000 |
? | ||||||
Bitlis Muharebesi (Rusça: Битлисское сражение / Bitlisskoye srazhenie), 1916 yılının yaz aylarında Bitlis şehri için Rusya İmparatorluk Kuvvetleri ve Osmanlı ordusu arasında gerçekleşmiş bir dizi çatışmadır.
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bitlis, ilk olarak 2-3 Mart'ta Rusya İmparatorluk Kara Kuvvetlerinin 2. Kafkas Kolordusu tarafından düşürüldü. Mustafa Kemal'in alay komutanlarından aldığı bilgilere göre ani bir saldırı olmayacaktı. Ama alay komutanları yanıldı ve Mirliva Mustafa Kemal'e yanlış bilgi verdi. Ruslar ani bir baskınla Mustafa Kemal'in birliklerini dağıttı ve bölgeyi ele geçirdi. Mustafa Kemal, alay komutanlarının kendisini yanlış bilgilendirmesi üzerine, onları Divan-ı Harb'e gönderdi. Ancak 1 Ağustos'ta taarruza geçen Mirliva Mustafa Kemal Paşa komutasındaki Osmanlı 16. Kolordusu, Diyarbekir'e doğru ilerlemekte olan Nikolay Yudeniç komutasındaki Kafkas Ordusunu geri çevirerek 8 Ağustos'ta 5. Fırka ile Bitlis'i, 8. Fırka ile Muş'u geri aldı[1] ve 16. Kolordu Kumandanı Mustafa Kemal, Ruslara karşı aldığı 8 Ağustos'taki zaferi şu telgrafla bildirdi:
"Muş dün ve Bitlis bugün kolordumuz tarafından zapt ve işgal edilmiştir. Yenilgiye uğratılmış düşman kuvvetleri takip edilmektedir."[2]
Bazı kaynaklara göre 24 Ağustos 1916'da Rus kuvvetleri tarafından Bitlis ve Muş tekrar alındı[3] fakat bazılarına göre ise 24-25 Ağustos'ta yapılan saldırı geri püskürtüldü.[4] Osmanlılar yaklaşık yarısı savaş esiri olmak üzere 34.000 kayıp verdi.[5][6][7]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Muş Muharebesi sırasında gerçekleşen Çapakçur Muharebeleri ile Rus birlikleri geri püskürtüldü. Bitlis ve Muş, Ruslardan geri alındı. Fakat Ruslar 24 Ağustos'ta tekrar tarruz ederek hem Muş hem de Bitlis'i geri almıştır.[8][9][10][11][12][13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tarihçe". Temmuz ayı sonlarında taarruz için tekrar Bitlis’e gelmiştir. 1 Ağustos 1916 tarihinde Mustafa Kemal tarafından taarruz emri verilmiş, 8 Ağustos 1916 tarihinde Bitlis sabah 05’de istiklaline kavuşmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021.
- ^ Atatürk'ün Bütün Eserleri. Cilt: 2. Kaynak Yayınları. s. 52.
- ^ Haluk SELVİ, Bülent CIRIK (11 Temmuz 2014). "Milli Mücadelede Bitlis ve Çevresi (1918–1921)". s. 209. doi:10.17550/aid.42309. 10 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2021.
- ^ Andrew, Mango (26 Ağustos 2002). Atatürk: Modern Türkiye'nin Kurucusu. Abrams. s. 205. ISBN 978-1-59020-924-0.
- ^ Chalabian, Antranig (1988). General Andranik and the Armenian Revolutionary Movement. p. 273–275. ISBN 0962274119
- ^ Herman, Gerald (1992). The Pivotal Conflict: A Comprehensive Chronology of the First World War, 1914-1919. Westport, Connecticut: Greenwood Press. p. 268. ISBN 0-313-22793-4.
- ^ The International Military Digest Annual: A Review of the Current Literature of Military Science for 1915. 10 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York City: The International Military Digest. 1916. p. 224. Noteworthy in this theater is the Russian success in recapturing Mush and Bitlis (Aug 25), which the Turks had won earlier in the month.
- ^ Jaques 2006, s. 143.
- ^ Chalabian, Antranig (1988). General Andranik and the Armenian Revolutionary Movement. Antranig Chalabian. ss. 273-275. ISBN 0962274119.
- ^ Herman, Gerald (1992). The Pivotal Conflict: A Comprehensive Chronology of the First World War, 1914-1919. Westport, Connecticut: Greenwood Press. s. 268. ISBN 0-313-22793-4.
- ^ The International Military Digest Annual: A Review of the Current Literature of Military Science for 1915. New York City: The International Military Digest. 1916. s. 224.
Bu alanda dikkat çeken bir diğer gelişme ise Rusların Muş ve Bitlis'i (25 Ağustos) geri alma başarısıdır; Türkler bu ayın başlarında bu bölgeleri ele geçirmişti..
- ^ Encyclopedia Americana. 29. Danbury, Connecticut: Grolier. 2000. s. 300. ISBN 0-7172-0133-3.
Her halükarda Yudenich, 24 Ağustos'ta Muş ve Bitlis'i geri alabildi..
- ^ Encyclopedia Americana International Edition. Danbury, Connecticut: Grolier. 1970. s. 299.
Güneyde, Türk İkinci Ordusu Ağustos ortasında Muş ve Bitlis'i ele geçirdi, ancak Ruslar bir hafta sonra bu iki kasabayı geri aldı.
 | Askerî tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Rusya tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
.svg){kind=small} | Osmanlı muharebe veya savaşları ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |