Biyelina

Biyelina
Bijeljina
Biyelina; Bijeljina
Şehir
Ülke	Bosna-Hersek
Nüfus
• Toplam	130.000−140,000
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	[[UTCUTC+03.00]] (DAS)
Alan kodu	55
	Resmî site; www.sobijeljina.org

Biyelina veya Belene (Sırp Kiril alfabesi: Бијељина Bijeljina, Sırp-Hırvatça telaffuz: [bîjɛʎina]^[1]) Kuzeydoğu Bosna-Hersek'te bulunan bir şehir ve belediyedir. Şehir Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin ikinci ve Bosna-Hersek'in ise beşinci en büyük şehridir. Semberija'nın zengin toprakları üzerindedir. Bijeljina, 140,000-150,000 civarında nüfus ile Sırp Cumhuriyeti'nin Doğu bölümünün gayri-resmi merkezi halindedir. Bijeljina konum olarak Sırbistan'dan 6 km (4 mi) ve Hırvatistan'dan ise 40 km (25 mi) uzaklıktadır. Üretken toprakları ile bölgenin gıda üretimi ve ticaretinde önemli yer almaktadır. Bijeljina geniş şehir merkezi ile dikkat çekmektedir.

Tarihi

Antik Çağ

Bijeljina şehrinin bulunduğu bölgeye ait en eski yaşam kalıntıları Cilalı Taş Çağı'na aittir. (M.Ö. 5000 ila 3000 yılları). Ayrıca bölgede Neolitik Çağ, Tunç Çağı ve Demir Çağı'na ait kalıntılar da mevcuttur. Bazı kalıntılar arasında Gradac'da bulunan antik köy, Batkovic, Glavičicav ve Kučerina ile Kojčinovac'daki köy ile Triješnici'da bulunmuş sal sayılabilir.

Eski Slav dönemi

Bölgede bulunmuş en önemli tarihi kalıntılar arasında Batkovic Ostojićevo ile kent arasında kalan Bistrika bulunmaktadır ve 7. ile 12. yüzyıl arasındaki döneme denk gelen 4 siteden oluşmaktadır. Özellikle Chelopek'deki kalıntılar oldukça önem aksetmekte, metal işçiliğin ne kadar gelişmiş olduğunun görülmesinde önemlidir. Burada erimiş demir ve bununla yapılmış demir aletler ile "Bijeljina Müzesi"'nde sergilenen grafit potlar bulunmuştur. Bu dönemde Bistrik'de bulunan köy ki büyük ihtimalle Bistrica olarak anılıyordu, Bijeljina'dan önce tüm vadideki yerleşimin merkezi konumundaydı.

Bijeljina ismi ilk olarak 1446 yılı kayıtlarınde geçmesine rağmen, kullanıma geçmesi 1918 yılından sonrası gelir. Avusturya-Macaristan dönemi boyunca, şehre Bjelina denmekteydi. Bundan önce ise Belina ve Bilina isimleri de kullanılmıştır.

1838 yılında şehirde ilk papaz okulu açıldı. Modern okul binası 1902 yılında açıldı. Bu okulda 1893-1895 yılları arasında Jovan Dučić çalışt.^[2] Jovan Dučić, ünlü bir Hersek'li Sırp şair, yazar ve diplomattır. Günümüzde Bijeljina'nın en merkezi caddesi ismini taşımaktadır.

Şehrin Belediye binası öncesi önünde 1903-1918 yıllarında hüküm sürmüş Sırp Kralı Petar Karađorđević'in heykeli bulunmaktadır. II. Dünya Savaşı döneminde Ustaşa heykeli kaldırdı ve Savaş sonrası komünist yönetim heykelin tekrar sergilenmesi taleplerini reddetti. 1990'ların ilk döneminde yerel yönetim heykeli tekrar şehir meydanına getirdi.

Yugoslavya'nın kurulması ile, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında Bijeljina önemli gelişmeler göstermiş, ekonomik ve kültürel konularda yeni yapılanmalar gerçekleşmiştir.

Tavna Manastırı

Tavna Manastırı, Bijeljina Belediyesi'nin güneyinde yer almaktadır. Manastısın tarih yazarları Tronosha ve Pech'e göre, Manastır Dragutin'ün çocukları Vladislav ve Urosic tarafından inşa edilmiştir. Stefan Dragutin, 1276 ile 1282 yılları arasında Serbistan Kralı; 1282 ile 1316 yılları arasında ise Sirem Kralı'dır. Tavna Manastırı'nın günümüzdeki kilisesi, aynı yere orijinalinin yerine yapılmıştır. Tavna Manastırı; Ozrena, Liplja, Vozuce ve Gostovica gibi bölgenin en eski manastırları arasında yer almaktadır. Tavna Osmanlı Dönemi'nin ilk yıllarında hasar görmüş ancak daha sonra halk tarafından restore edilmiştir. Daha sonra gerek Osmanlı Dönemi, gerekse II. Dünya Savaşı'nda defalarca hasar görmüştür. 1941 ve 1945 yıllarında Ustaşa tarafından bombalanmıştır. Mezar taşlarının birinde "Zdravko Jovacnovic, 1943 yılında manastırı korumak için Ustaşa tarafından öldürüldü" yazmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrası Manastır tekrar restore edildi.^[3]

Bosna Savaşı

1991-1992 yıllarında Bijeljina, yerel Sırp Otonom Yönetimi'nin merkeziydi.

Bijeljina, stratejik konumu nedeniyle Bosna Savaşı'nın ilk başladığı yerlerden biridir. 1992 yılı Nisan ayının ilk günlerinde, şehir Arkan tarafından yönetilen Sırp öncü birliklerinin akınına uğradu. O güne ait haber kaynaklarına göre, 1000'e yakın sivil öldürüldü ve Sırp olmayan halk uzaklaştırıldı.^[4] Bu Bosna-Hersek'teki etkin temizliğin ilk örneklerinden biridir. Bijeljina'ya ilk olarak saldırılmasının sebebi olarak Bosna'nın Kuzeydoğusu'nda Sırp sınırına yakın olmasından kaynaklanan stratejik konumu olduğu tahmin edilmektedir.^[5] Bijeljina, daha sonra Sırplar tarafından Sırp Cumhuriyeti'ne katıldığı iddia edilmiştir.

Savaş süresince, Bijeljina'ya Bosna-Hersek'in diğer bölgelerinden yoğun Sırp mülteci akını olmuştur.

Coğrafi konum

Bosna-Hersek'in kuzeydoğusunda yer alan şehir Saraybosna'ya 210, Belgrad'a 139 km. uzaklıktadır. Bijeljina'nın bulunduğu Semberija; Sava Nehri, Drina Nehri kıyılarında bulunan ve Majevica Dağları arasında bulunan düzlük bir bölgedir. Tüm Semberija Bölgesi verimli toprakları ve uygun hava koşulları ile uygun tarım alanlarından oluşmaktadır.

Semberija, Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nin en gelişmiş tarım bölgesidir. Bölgede ağırlıklı olarak mısır, sebzeler, lahana, biber, domates ve karpuz yetişmektedir. Ayrıca hayvancılık ve meyve yetiştiriciliği de yapılmaktadır.

Demografisi

1991

1991 yılında sayıma göre, Bijeljina Belediyesi'nin nüfusu 96,796'dur. Bunların dağılımı:^[6]

57,541 (59%) Sırplar
30,314 (34%) Boşnaklar
517 Hırvatlar
4,168 diğer

Günümüz

2005 yılı itibarıyla, şehirde 105,000 kişi yaşamaktadır^[7]

Bijeljina, bölgesel olarak her geçen gün daha çok gelişmektedir ve buna paralel olarak nüfusu sürekli olarak artmaktadır. 2010 yılı tahminlerine Bijeljina merkezinde 65,000-70,000 kişi yaşamakla beraber belediye genelinde 140,000 kişiden fazla yaşamaktadır. Bu sayede Bijeljina Şehri Banja Luka'dan sonra Sırp Cumhuriyeti'nin en büyük ikinci kenti olmuştur.

Kardeş şehirler

Bijeljina, aşağıdaki yerleşim merkezleri ile kardeşi şehir statüsündedir:

Önemli kişiler

Savo Milošević, futbolcu
Elez Dervišević, asker
Frenkie, Boşnak rap şarkıcısı

Dış bağlantılar

Resmî site
Bijeljina danas19 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

^ Pravopisna komisija (1960). Pravopis srpskohrvatskoga književnog jezika. Novi Sad, Zagreb: Matica srpska, Matica hrvatska.
^ "Bijeljina na Internetu - skolstvo". 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012.
^ Tavna monastery 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Report by Anne McElvoy in The Times, 20 Nisan 1992, Noel Malcolm belirtildi - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994), s. 236.
^ Noel Malcolm - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994) s. 236
^ [1] 27 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosnia and Herzegovina 1991 census.
^ Prostorni plan Republike Srpske do 2015. Banja Luka, Nisan 2008. s. 69

[1] Pravopisna komisija (1960). Pravopis srpskohrvatskoga književnog jezika. Novi Sad, Zagreb: Matica srpska, Matica hrvatska.

[2] "Bijeljina na Internetu - skolstvo". 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012.

[3] Tavna monastery 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[4] Report by Anne McElvoy in The Times, 20 Nisan 1992, Noel Malcolm belirtildi - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994), s. 236.

[5] Noel Malcolm - Bosnia - a short history (Macmillan, 1994) s. 236

[6] [1] 27 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosnia and Herzegovina 1991 census.

[7] Prostorni plan Republike Srpske do 2015. Banja Luka, Nisan 2008. s. 69

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Bosna-Hersek'in belediyeleri
Bosna-Hersek Federasyonu	Banovići Bihać Bosanska Krupa Bosanski Petrovac Bosansko Grahovo Breza Bugojno Busovača Bužim Čapljina Cazin Čelić Čitluk Doğu Doboj Drvar Dobretići Domaljevac-Šamac Donji Vakuf Foča-Ustikolina Fojnica Glamoč Gorajde Gornji Vakuf Gračanica Gradačac Grude Güney Doboj Hadžići Ilıca Ilijaš Jablanica Jajce Kakan Kalesija Kiseljak Kladanj Ključ Konjic Kreševo Kupres Livno Ljubuški Lukavac Maglaj Mostar Neum Novi Travnik Ocak Olovo Orašje Pale-Praka Posušje Prozor Ravno Sanski Most Sapna Srebrenik Saraybosna Centar Novi Grad Stari Grad Yeni Saraybosna Stolac Široki Brijeg Teočak Tešanj Tırnova Tomislavgrad Travnik Tuzla Usora Vareš Velika Kladuša Visoko Vitez Vogošća Zavidovići Zenica Žepče Živinice
Sırp Cumhuriyeti	Banja Luka Berkovići Bijeljina Bileka Bosanski Brod Bosanska Dubica Bosanska Gradiška Bosanska Kostajnica Bosanski Novi Bosanski Šamac Bratunac Čajniče Čelinac Derbent Doboj Doğu Dırvar Doğu Mostar Doğu Saraybosna Doğu Ilıca Doğu Stari Grad Doğu Yeni Saraybosna Pale Sokolac Tırnova Donji Žabar Foča Gacko Kneževo Zvornik Jezero Kalinovik Kotor Varoš Krupa na Uni Kupres Laktaši Ljubinje Lopare Milići Modriča Mrkonjić Grad Nevesin Osmaci Oštra Luka Pelagićevo Petrovac Petrovo Pisakhan Prijedor Prnjavor Ribnik Rogatica Rudo Stanari Šekovići Šipovo Srbac Srebrenitsa Teslić Trebinye Ugljevik Višegrad Vlasenica Vukosavlje Yeni Gorajde
Brčko İlçesi	Brčko
Kalın yazılı belediyeler şehir statüsüne sahiptir.