Boe B

Boe B
Doğum	Bülent İpek 1970 Kreuzberg, Berlin, Batı Almanya
Ölüm	16 Mart 2000 (30 yaşında) Kreuzberg, Berlin, Almanya
Tarzlar	Hip hop
Meslekler	Şarkıcı söz yazarı besteci aranjör
Çalgılar	Vokal
Etkin yıllar	1986-2000
Müzik şirketi	First Class Records Juiceful Records De De Records
İlişkili hareketler	Islamic Force

Bülent İpek (1970 – 16 Mart 2000), sahne adıyla Boe B, İslamic Force grubunu kurucusu ve ilk Türkçe sözlü rap müziği yaparak Türkçe rap tarzının kurucusu olarak bilinir.

Berlin, Batı Almanya'da doğan Boe B, 1980'lerin ortalarında hip hop ile adım attı. İlk dönemlerinde rap sözlerini İngilizce yazsa da, 1986-1987 yıllarında ilk Türkçe rap denemelerini gerçekleştiren kişi olarak anılır. Berlin, Kreuzberg'de 1987 yılında DJ Cut'em T (Tamer Yiğit) ile birlikte, dönemin ilk Türkçe rap grubu olan Islamic Force'u kurdu. Islamic Force, ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı duruşunu yansıtan iddialı bir isim seçmiş; grup üyeleri bu isimle Almanya'daki İslam algısına pozitif bir vurgu yapmayı hedeflemiştir. O dönem yükselişe geçen Amerika merkezli hip hop kültürünü kendi kimlikleriyle harmanlama çabasındaydı. 1992 yılında Islamic Force, "My Melody / İstanbul" adıyla bilinen ilk maxi-single çalışmasını yayımladı. Bu parça, Batı tarzı hip hop altyapılarını geleneksel Türk müziği motifleriyle birleştirerek Alman toplumunda Türklere yönelik önyargıları kırmayı amaçlıyordu. Ardından 1993'te grubun ikinci çalışması olan "The Whole World Is Your Home" adlı EP piyasaya sürüldü. Bu erken dönem kayıtlar, Oriental hip hop akımının başlangıcı olarak kabul edilir; Amerikan rap ritimleri ile Türk arabesk ezgilerini sentezleyen özgün bir sound oluşturuldu.

90'lı yılların ortasında Killa Hakan ve Alman kökenli kadın MC Nelie, Islamic Force'a katıldı. Grup, 1997 yılında Mesaj albümünü yayımladı. Göçmenlik, toplumsal eşitsizlik ve barış gibi temalarını işlendiği albüm Türkçe rap tarihinde tamamı Türkçe sözlü ilk rap albümü olarak bir milat oldu ve geniş kitlelerin dikkatini çekti. Hümanist bir insan olarak bilinen Boe B, özellikle kendisinden sonraki nesil rapçilerin yetişmesinde abi ve öğretmen rolü üstlenmiştir. Boe B müziği bir amaç değil, toplumsal değişim ve ifade için bir araç olarak görüyordu. 16 Mart 2000 tarihinde Kalp durması sonucunda 30 yaşında hayatını kaybetti. Ani ölümünün ardından Islamic Force dağılma kararı aldı. Boe B, özellikle Türkçe rap müzikte ikinci ve üçüncü nesilde yer alan Sansar Salvo, Ezhel, Allame, Patron, Şehinşah ve Anıl Piyancı gibi birçok sanatçıyı etkilemiştir.

Hayatı ve kariyeri

1970-1992: İlk yılları, müziğe başlaması ve Islamic Force

Boe B, gerçek adıyla Bülent İpek, 1970 yılında Batı Almanya'nın başkenti Berlin'de dünyaya geldi. Türk bir ailenin çocuğu olan İpek, Berlin'in yoğun Türk nüfuslu semti Kreuzberg'de büyümüştür. Gençlik yıllarını göçmen toplumun içinde geçiren Boe B, hip hop kültürüyle erken yaşta tanışarak müziğe ilgi duymaya başlamıştır.

Boe B müzik kariyerine 1980'lerin ortalarında hip hop ile adım attı. İlk dönemlerinde rap sözlerini İngilizce yazsa da, 1986-87 yıllarında ilk Türkçe rap denemelerini gerçekleştiren kişi olarak anılır. İlk kaydettiği parça Arapça dilindeydi; sonrasında kendi dilinde rap yapmaya yönelerek Türkçe sözlü rapin öncülüğünü üstlendi. Berlin, Kreuzberg'de 1987 yılında DJ Cut'em T (Tamer Yiğit) ile birlikte, dönemin ilk Türkçe rap grubu olan Islamic Force'u kurdu. Grubun çekirdek kadrosu Boe B (MC), Cut'em T (DJ) ve sonradan katılan DJ Derezon'dan oluşuyordu. Islamic Force, ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı duruşunu yansıtan iddialı bir isim seçmiş; grup üyeleri bu isimle Almanya'daki İslam algısına pozitif bir vurgu yapmayı hedeflemiştir. Boe B ve arkadaşları, o dönem yükselişe geçen Amerika merkezli hip hop kültürünü kendi kimlikleriyle harmanlama çabasındaydı. 1989'da DJ Derezon'un da ekibe dahil olmasıyla grup iyice şekillendi ve ilk kayıtlar üzerinde çalışmaya başladılar. 1992 yılında Islamic Force, "My Melody/İstanbul" adıyla bilinen ilk maxi-single çalışmasını yayımladı. Bu parça, Batı tarzı hip hop altyapılarını geleneksel Türk müziği motifleriyle birleştirerek Alman toplumunda Türklere yönelik önyargıları kırmayı amaçlıyordu.

1993-2000: Yeni üyeler, tekliler ve Mesaj

1993'te grubun ikinci çalışması olan "The Whole World Is Your Home" piyasaya sürüldü. Bu erken dönem kayıtlar, Oriental hip hop akımının başlangıcı olarak kabul edilir; Amerikan rap ritimleri ile Türk arabesk ezgilerini sentezleyen özgün bir sound oluşturuldu. Islamic Force'un müziği, Almanya'daki göçmen gençliğe kendi hikâyelerini anlatabilecekleri bir araç sundu. Grup, eserlerinde İngilizce ve Türkçe dilleri arasında köprü kurarak hem Batı'daki hip hop dinleyicisine hem de Türk kökenli gençlere seslenmeye başladı.

1990'ların ortalarına gelindiğinde Boe B, deneyimlerini yeni kuşaklarla paylaşmaya başladı. Kreuzberg sokaklarında tanıştığı genç yeteneklerden Killa Hakan ve Alman kökenli kadın MC Nelie, 90'ların ortasında Islamic Force'a katıldı. Bu kadro ile grup, 2 Ekim 1997 tarihinde tamamı Türkçe parçalardan oluşan Mesaj adlı albümünü çıkardı. Mesaj albümü, Türkçe rap tarihinde tamamı Türkçe sözlü ilk rap albümü olarak bir milat oldu ve geniş kitlelerin dikkatini çekti. Albümde "Canlardır", "Anaları Ağlatan", "Gurbet" ve "Killer Rap" gibi parçalarla göçmenlik, toplumsal eşitsizlik ve barış temalarını işlediler. Özellikle "Selamın Aleyküm" şarkısının sözleri, Almanya'daki misafir işçi ailelerin yaşadığı zorlukları açıkça dile getirerek hem diaspora gençliğini hem de anavatan Türkiye'deki dinleyicileri etkilemiştir. Grup, Türkiye'de popülerlik kazandıkça ismini yanlış anlaşılmalardan kaçınmak için Kan-Ak olarak değiştirmiştir. Boe B, kariyeri boyunca başka bir solo albüm yayınlamamış ve tüm çalışmalarını Islamic Force çatısı altında sürdürmüştür. Sahne adı Boe B, hem kendi isminin bir yansıması hem de Türk rap camiasında saygıyla anılan bir marka haline gelmiştir. 1990'lı yılların sonunda da çalışmalarına devam etmiştir. Boe B, Türkçe Rap piyasasındaki Killa Hakan, Gekko G, Sırtlan, Bektaş gibi birçok rapçinin ustasıdır.

Kişisel yaşamı

Boe B'nin özel hayatı hakkında çok ayrıntılı bilgi bulunmasa da, çevresine ve Türk rap camiasına yansıyan güçlü bir kişiliği vardı. Kendisi hümanist bir yaklaşıma sahip, müziğe gönül vermiş bir rap sanatçısı olarak tanımlanır. Rap müziği bir çatışma aracı değil, tam tersine insanları bir araya getiren pozitif bir güç olarak görüyordu. Berlin'deki gençler için adeta bir rol model haline gelmiş, Kreuzberg'in mahallenin kahramanı olarak anılmıştır. O yıllarda Kreuzberg'de hip hop kültürüyle uğraşan az sayıda kişiden biri olan Boe B, Amerikan rap yıldızlarının yerel bir karşılığı gibi görülüyor; çevresindeki gençler onu kendi Hollywood yıldızları olarak tanımlıyordu. Boe B, özellikle kendisinden sonraki nesil rapçilerin yetişmesinde abi ve öğretmen rolü üstlenmiştir. Berlin'deki 36 Boys gençlik kolektifinden çıkan Killa Hakan, Boe B ile tanışmasını hayatının dönüm noktası olarak anlatır. Killa Hakan bir röportajında "Önceden sokaktaydım, Boe B beni sokaklardan alıp rap'e yönlendirdi. Rap dinliyordum ama ne olduğunu bilmiyordum… Boe B bana rap'i tam anlamıyla anlattı, beni grubuna aldı" diyerek, eğer bugün müzik yapıyorsa bunu Boe B'ye borçlu olduğunu vurgulamıştır. Bu da Boe B'nin sadece müzikal olarak değil, insan olarak da çevresine nasıl olumlu dokunuşlar yaptığının bir göstergesidir. Sert sokak yaşamından gelen gençleri suç ve şiddet ortamından uzaklaştırıp müziğe kanalize etmek, onun en dikkat çeken yönlerinden biriydi. Disiplinli ama sıcak yaklaşımıyla pek çok gencin hayatına yön vermiş, onları stüdyoya sokarak yeteneklerini ortaya çıkarmalarına yardımcı olmuştur. Boe B müziği bir amaç değil, toplumsal değişim ve ifade için bir araç olarak görüyordu. Bu felsefesi hem kendi eserlerine hem de yetiştirdiği öğrencilerine yansımıştır. Killa Hakan ve Fuat Ergin'in ilk Türkçe Rap'i Boe B'den duyduğunu söylemektedir.

Ölümü

Boe B, 16 Mart 2000 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucu henüz 30 yaşındayken hayatını kaybetti. Genç yaşta gelen bu ani ölüm, Türk ve Alman hip hop camialarında büyük üzüntü ve şaşkınlıkla karşılandı. Boe B'nin vefat haberi müzik dünyasında yankı uyandırdı; Türkçe rap'in efsanevi grubu Islamic Force, bu kaybın ardından dağılma kararı aldı. Boe B'nin yakın çevresindeki rapçilerden Killa Hakan, Fuat Ergin ve Gekko G başta olmak üzere pek çok isim, onun müziklerine ve hayatlarına olan etkisini defalarca dile getirdi ve anısını yaşattı. Kalp krizine bağlı ölüm resmi kaynaklarca teyit edilmiş olmakla birlikte, zaman içinde farklı söylentiler de ortaya atıldı.

Bazı çevrimiçi platformlarda Boe B'nin ölüm sebebinin madde kullanımına bağlı olabileceği iddia edilmiş, ancak bu iddialar hiçbir resmi kaynak tarafından doğrulanmamıştır. Genel kabul gören gerçek, Boe B'nin kalp rahatsızlığı sonucu yaşamını yitirdiğidir. Ölümünün ardından, rap camiasında onun anısına çeşitli etkinlikler ve parçalar ortaya çıktı. Boe B'nin vefatı üzerine bestelenen "Hayat Bizi" adlı şarkı yayımlanmıştır.

Müzikal tarzı

Boe B, müzikal açıdan döneminin çok ilerisinde vizyona sahip bir sanatçıydı. Hip hop kültürünün dört temel öğesi (rap, DJ'lik, breakdance ve graffiti'yle iç içe büyüyen Boe B, özellikle rap müzikte kendine özgü bir tarz geliştirdi. Batı hip hop altyapılarını Türk ezgileriyle harmanlamak, onun en belirgin özelliğiydi. Islamic Force çatısı altında, bilgisayar tabanlı hip hop ritimlerini Türk arabesk ve pop müziğinden alınan örneklerle birleştirerek yeni bir sentez yarattı. Boe B ve grubu, sonradan oriental hip hop diye adlandırılacak olan akımın başlatıcıları olarak anılır. 1992'de yayımladıkları "My Melody / İstanbul" parçasında Amerikan rap ritimleri üzerine bağlama ve doğu tınıları ekleyerek hem doğu hem batı kültüründen dinleyicilere ulaşmayı başardılar. Boe B'nin üretim sürecinde, Türk halk müziği ve Anadolu popüler müziğinin sample'larını sıkça kullandığı ve arabesk motiflerden ilham aldığı bilinmektedir.

Kendi ifadesiyle, her kültürün kendi rap felsefesini oluşturması gerektiğine inanıyor; Amerikalı rapçilerin büyüdüğü caz-funk mirası yerine, kendisi ve kuşağının büyüdüğü Türk müziği tınılarını rap'e yansıtmayı amaçlıyordu. Bu tutum, onun müziğine özgün bir renk katarken küresel hip hop akımına yerel bir yorum getirdi. Lirik açıdan bakıldığında, Boe B'nin şarkı sözleri çoğunlukla toplumsal ve politik temalar etrafında şekillendi. Almanya'daki Türk göçmenlerin deneyimleri, ayrımcılık, gurbet hayatı, kimlik arayışı ve barış gibi konular, Boe B'nin kalemine yansıdı. Mesaj albümündeki "Selamın Aleyküm" parçası, Almanya'ya işçi olarak giden Türkler'in maruz kaldığı ikinci sınıf vatandaş muamelesini ve buna karşı duyulan tepkiyi çarpıcı biçimde anlatmıştır. Yine aynı albümde yer alan "Canlardır" şarkısı, Boe B'nin insancıl ve barışçıl mesajlarını yansıtan, farklı kökenlerden insanların kardeşliğini vurgulayan bir eser olarak dikkat çeker. Boe B, eserlerinde kimi zaman İngilizce ve Almanca ifadeler kullansa da, özünde Türkçe sözlerle kendi hikâyesini ve toplumunun hikâyesini anlatmaya odaklandı. Müziğinde Afrika Bambaataa gibi hip hop öncülerinden etkilendiği belirtilir. Boe B'nin kendine has vokal stili, güçlü anlatımı ve kültürel motifleri ustaca işlemesi, onu dönemin diğer rapçilerinden ayrıştırmış ve Türkçe rap'in ilk özgün tarzını oluşturmuştur.

Mirası ve etkisi

Bir Boe B posteri, Eskişehir

Boe B, vefatının üzerinden yıllar geçmesine rağmen Türk rap camiasında saygıyla anılmaya devam eden bir isimdir. Türkçe rap müziğine yaptığı öncülük ve katkılar sayesinde kendisine sıkça Türkçe Rap'in Babası veya kurucu temel taşı yakıştırmaları yapılır. Özellikle 1990'larda yetişen ve 2000'lerde sahneye çıkan pek çok rap sanatçısı, Boe B'yi bir ekol olarak görmüş ve onu kendi ilham kaynakları arasında saymıştır. Boe B'nin öğrencileri sayılabilecek rapçiler – Killa Hakan, Fuat Ergin, Gekko G başta olmak üzere – verdikleri röportajlarda ilk Türkçe rap'i ondan duyduklarını ve onun rehberliğinde kendi tarzlarını bulduklarını ifade etmişlerdir. Almanya'daki gurbetçi gençliğe açtığı yol, Türkiye'de de rap kültürünün benimsenmesine zemin hazırladı.

Islamic Force'un Mesaj albümü ve Boe B'nin diğer çalışmaları, hem Almanya'da hem Türkiye'de rap müziğin ciddiye alınmasında ve Türkçe sözlerle yapılabileceğinin kanıtlanmasında önemli bir pay sahibidir. Müziğiyle getto gençlerine umut aşılayan Boe B, şiddete karşı sanat ideolojisinin yerel temsilcisi olarak hatırlanmaktadır. Bugün dahi Türk rap tarihine dair araştırmalarda Boe B'nin adı mutlaka anılır; eserleri ve yaşam öyküsü yeni nesil müzisyenler için bir ilham kaynağı olmayı sürdürür. Boe B, özellikle Türkçe rap müzikte ikinci ve üçüncü nesilde yer alan Sansar Salvo, Ezhel, Allame, Patron, Şehinşah ve Anıl Piyancı gibi birçok sanatçıyı etkilemiştir.

Diskografi

Islamic Force ile birlikte

• Mesaj

Ayrıca bakınız

• Islamic Force