CAS Kayıt Numarası

CAS kayıt numaraları kimyasal bileşikler, polimerler, biyolojik dizinler, karışımlar ve alaşımlar için kullanılan tek tanımlayıcı (unique) sayılardır. CAS numarası olarak da bilinirler.

Amerikan Kimya Derneği'nin (American Chemical Society) bir alt bölümü olan Chemical Abstracts Service (CAS), bu tanımlayıcı numaraları bilimsel literatürde tanımlanmış her bir kimyasal bileşik için verir. Kimyasal bileşiklerin birden fazla ismi olabileceği için, amaç veritabanı aramalarını kolaylaştırmaktır. Günümüz molekül veritabanlarının hemen hepsinde CAS numarasıyla arama yapılabilir.

Mayıs 2006 tarihi itibarıyla CAS sicilinde 28 milyon dolayında kayıt vardır. Tam rakam www.cas.org sitesinde yayımlanmaktadır. Haftada yaklaşık 50.000 yeni kayıt eklenmektedir.

CAS ayrıca bu kimyasal maddelerin bir veritabanını (CAS registry) güncel tutup satmaktadır.

Format

CAS kayıt numarası tire işaretleri ile üç bölüme ayrılır. İlk bölüm 6 hanelidir, ikincisi 2, üçüncüsü ise tek haneli bir kontrol rakamından oluşur. Sayılar artarak verilirler ve özel bir anlam içermezler.

Kontrol sayısı son hane çarpı 1, onu izleyen hane çarpı 2, sonraki rakam çarpı 3 vb. devam edip bunların modulo 10'a göre toplamını alarak hesaplanır. Örneğin suyun CAS numarası 7732-18-5 için: (8×1 + 1×2 + 2×3 + 3×4 + 7×5 + 7×6) = 105; 105 mod 10 = 5.

İzomerler, enzimler, karışımlar

Bir molekülün farklı izomerlerinin farklı CAS numaraları vardır: D-glikoz için 50-99-7, L-glikoz için 921-60-8, α-D-glikoz için 26655-34-5, vs. Bazen bir sınıfa ait moleküllerin tamamı tek bir CAS numarası alır: alkol dehidrojenaz enzim grubu için 9031-72-5. Bir CAS numarası olan bir karışıma örnek, hardal yağıdır (8007-40-7).

Maya

Veritabanı aramalarında CAS numarası kullanırken yakın ilişkili maddeleri de dahil etmek yararlıdır. Örneğin, kokain (CAS 50-36-2) hakkında bilgi ararken kokain hidroklorür (CAS 53-21-4) de dahil edilmelidir çünkü kokainin narkotik olarak kullanılan en yaygın hali budur.