CI kondrit
CI kondritleri, C1 kondritleri veya Ivuna tipi karbonlu kondritleri olarak da adlandırılır,[1] nadir bulunan bir karbonlu kondrit grubudur ve bir tür taşlı meteorittir. Adlarını, tip örneği olan Ivuna meteoritinden alırlar. Bilinen en kimyasal olarak ilkel meteoritleri temsil ederler ve element bileşimleri Güneş'le neredeyse aynıdır.
Bu nadir karbonlu kondritlerin temel özelliği, yoğun sulu değişim nedeniyle gözle görülür kondrüllerinin bulunmamasıdır. Bu değişime rağmen, Güneş Sistemi'nin orijinal element bileşimini korumuş olmaları, onları gezegen biliminde kozmik bolluklar için standart referans malzemesi haline getirmiştir. Orgueil, Alais, Ivuna, Tonk ve Revelstoke meteoritleri, CI benzeri Antarktika örnekleriyle birlikte, erken Güneş Sistemi'nin kimyasına, uçucu maddelerin oluşumuna ve muhtemelen yaşamın yapı taşlarının kökenlerine dair ipuçları sunar.
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugüne kadar bulunan tüm meteoritlerle karşılaştırıldığında, CI kondritleri orijinal Güneş bulutsusundaki element dağılımına en güçlü benzerliği gösterenlerdir. Bu nedenle ilkel meteoritler olarak da adlandırılırlar. CI kondritlerinde eksik olan uçucu elementler karbon, hidrojen, oksijen ve azot ile soy gazlar dışında, element oranları neredeyse aynıdır. Lityum da bir istisnadır; meteoritlerde zenginleştirilmiştir (Güneş'teki lityum nükleosentez sırasında devreye girer ve bu nedenle azalır).
Bu güçlü benzerlik nedeniyle, petrolojide belirli bir element için kaya örneklerini CI kondritlerine göre normalleştirmek geleneksel hale gelmiştir; yani kaya/kondrit oranı, bir örneği orijinal güneş maddesiyle karşılaştırmak için kullanılır. 1'den büyük oranlar zenginleşmeyi, 1'den küçük oranlar ise azalmayı gösterir. Normalleştirme işlemi, esas olarak nadir toprak elementleri için örümcek diyagramlarında kullanılır.
CI kondritleri ayrıca yüksek karbon içeriğine sahiptir. Grafit, elmas ve karbonatlar gibi inorganik karbon bileşiklerinin yanı sıra organik karbon bileşikleri de bulunur. Örneğin, amino asitler tespit edilmiştir. Bu, yaşamın kökenine yönelik devam eden araştırmalarda çok önemli bir gerçektir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Wasson, J. T. (1974). Meteorites-classification and properties. Berlin: Springer. ISBN 978-3-642-65865-5.