Canadair CL-415
| Canadair CL-415 | |
|---|---|
.jpg) Canadair CL-415 | |
| Türü | Amfibyen uçak |
| Ulusal köken |  Kanada |
| Üretici | Canadair Bombardier Aerospace |
| İlk uçuş | 6 Aralık 1993 |
| Hizmete giriş | 1994 |
| Durumu | Hizmette |
| Ana kullanıcı | Vigili del Fuoco (İtalya) |
| Diğer kullanıcılar | Sécurité Civile (Fransa) Yunanistan Hava Kuvvetleri (Yunanistan) Service Aérien Gouvernemental |
| Üretim aralığı | 1993-2015 |
| Üretim sayısı | 95[1] |
| Birim maliyeti | 37 milyon C$[2] |
| Gelişimi | Canadair CL-215 |
Canadair CL-415 (Super Scooper,[3] daha sonra Bombardier 415) ve De Havilland Canada DHC-515, ilk olarak Canadair, daha sonra Bombardier ve De Havilland Canada tarafından üretilen amfibiyen uçak serisidir. CL-415, Canadair CL-215 modeline dayanır ve özellikle havadan yangın söndürme görevleri için tasarlanmıştır; bunun yanı sıra arama-kurtarma ve genel amaçlı taşıma gibi çeşitli görevlerde de kullanılabilir.
CL-415'in geliştirme çalışmaları, CL-215'in turboprop motorla güncellenmiş versiyonu olan CL-215T'nin başarılı programının ardından 1990'ların başında başladı. Üretimi 2003'te başlayan bu uçak, yeni motorlarına ek olarak kokpit ve aerodinamik alanlarda yapılan modernleştirmeler sayesinde CL-215'e göre önemli performans artışları sağladı. Programın üretim aşamasına geçildiğinde uçak artık Bombardier'e aitti ve üretim 2015'e kadar sürdü. Ekim 2016'da CL-415 programı Viking Air tarafından satın alındı.[4] Firma, güncellenmiş CL-515 modelini üretmeyi ve bu uçağı De Havilland Canada adıyla Victoria ve Calgary'de üretmeyi hedefledi. Bu uçak daha sonra De Havilland Canadair 515 olarak yeniden adlandırıldı.[5]
Geliştirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]1966'da tanıtılan CL-215, su bombalayarak yangın söndürme amaçlı tasarlanan ilk uçaktır.[6] Mayıs 1990'da son CL-215 teslim edilene kadar toplam 125 adet üretildi.[7]
1987'de, dönemin daha verimli, güçlü ve güvenilir turboprop motorlara yönelen pazar trendlerine yanıt olarak Canadair, 17 adet CL-215 gövdesini Pratt & Whitney Canada PW123AF motorlarıyla yeniden donatma kararı aldı. Bu motor, orijinal pistonlu motorlara göre %15 daha fazla güç sağlarken, güvenilirlik ve emniyet açısından da iyileştirmeler sundu. Yeniden donatılan bu uçaklara CL-215T adı verildi.[8] Yeni modelin geliştirilme sürecinde şirket yetkilileri, CL-215T'ye yönelik piyasa talebinin sınırlı olduğunu ve bu yüzden tamamen yeni bir uçak üretiminin gerekçelendirilemeyeceğini belirttiler.[8] Buna rağmen uçakta güç destekli uçuş kontrolleri, kokpitte iklimlendirme, geliştirilmiş elektrik ve aviyonik sistemler gibi birçok iyileştirme yer aldı. Uçağın dış görünümünde ise kanat ve kuyruk bölgesine eklenen aerodinamik yapılar dikkat çekiyordu.[7]
CL-215T programının görece başarılı olmasının ardından şirket, tamamen yeni bir üretim serisi olan CL-415'i geliştirmeye karar verdi. CL-415 ilk uçuşunu 6 Aralık 1993'te gerçekleştirdi, uçağın teslimatlarına ise Kasım 1994'te başlandı.[9] Bir yıl sonra, Quebec hükûmetine ait bir CL-415 ile 21 ülkeyi kapsayan 180 günlük bir tanıtım turu başlatıldı.[10] Aynı yıl içinde Bombardier, CL-415'in kabiliyetlerini çeşitlendirmek amacıyla altı maddelik bir geliştirme planı üzerinde çalıştığını açıkladı.[11][12]
Kısa sürede birçok ülkeden sipariş alındı; bunların bazıları satın alma, bazıları kiralama şeklindeydi. Temmuz 1996 itibarıyla Kanada, Fransa, İtalya ve İspanya'da toplam 37 adet CL-415 aktif hizmetteydi.[13] 1998'den itibaren CL-415'ler, Bombardier Aerospace'in North Bay, Ontario'daki North Bay/Jack Garland Havalimanı yakınındaki tesislerinde monte edildi ve Nipissing Gölü'nde test edildi.[14] Ancak 2010'larda, Flight International havacılık dergisine göre satışlarda düşüş yaşandı. Ekim 2015'te Bombardier, CL-415 üretim hattını kapattı. Buna rağmen şirket, uçağın tanıtımını yapmaya ve mevcut filosu için teknik destek sağlamaya devam etti. Toplamda 95 adet CL-415 üretilmişti.[15]
Viking Air dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bombardier, birkaç on yıl boyunca önemli bir büyüme dönemi yaşamıştı; ancak 2010'larda, CSeries dar gövdeli yolcu uçağının geliştirilmesi sırasında ortaya çıkan çok yüksek maliyetler nedeniyle mali zorluklarla karşı karşıya kaldı.[16][17] Çok daha küçük bir şirket olan Viking Aircraft, başlangıçta bir bileşen üreticisi olarak faaliyet gösterdi ve zamanla Bombardier'in üretimden kaldırdığı bazı uçakların lisanslı parça üretimini de üstlendi; bunun sonucunda bu uçakların hizmette kalmasına yardımcı oldu.[18][19] 2008'de Bombardier ve Viking Air arasında bir anlaşma yapıldı. Bu anlaşma kapsamında, Bombardier; DHC-1 Chipmunk'tan 50 yolcu kapasiteli kısa mesafe kalkış ve iniş (STOL) uçağı DASH-7'ye kadar olan üretimden kalkmış tüm de Havilland uçaklarının tasarım belgelerini ve fikrî mülkiyet haklarını Viking'e devretti.[20][21] Bu uçakların birim maliyeti 2014 itibarıyla 36.9 milyon ABD dolarıydı.[22]
20 Haziran 2016'da Viking Air'ın, Bombardier'den CL-415'in tip sertifikasını satın almak üzere olduğu açıklandı; bu satın alım aynı zamanda daha eski modeller olan CL-215 ve CL-215T'yi de kapsıyordu.[23][24][25] Satın alım 3 Ekim 2016'da tamamlandı.[26] Viking, bu satın alımdan kısa bir süre sonra modernize edilmiş CL-515 modelinin tasarımına başladı.[19][27]
Mayıs 2018'de Bozeman, Montana'da bulunan Bridger Aerospace, $204 milyonluk bir anlaşmayla altı adede kadar uçak siparişi vererek CL-415EAF "Geliştirilmiş Hava Yangın Söndürme" modelinin ilk müşterisi oldu.[28]
Aralık 2018'de, su alma ve yangın söndürme operasyonlarını simüle edebilen tam uçuş simülatörü Avrupa Hava Emniyeti Ajansı (EASA) tarafından sertifikalandırıldı. Bundan önce, Mayıs 2013'te Ontario'nun Sault Ste. Marie kentinde bir tam uçuş simülatörü kurulmuştu. Transport Canada FTD Seviye 6 olarak sertifikalandırılan Mechtronix CL-415 FFT X simülatörü, Ontario hükûmetine bağlı CL-415 pilotları ve mühendislerinin, il dışına çıkmalarına gerek kalmadan kendi bölgelerinde eğitim almasını sağladı ve sonrasında ciddi zaman ve maliyet tasarrufu elde edildi.[29]
21 Haziran 2019'de Endonezya Savunma Bakanlığı, 2024 teslimatlı altı CL-515 ve bir CL-415EAF satın alacağını duyurdu.[30][31]
31 Mart 2022'de Viking Air, De Havilland Canada aracılığıyla CL-515'in adını DHC-515 olarak değiştirdi ve üretimin Calgary, Alberta, Kanada'da yapılacağını açıkladı. CL-215 ve CL-415'in de desteklendiği bu tesis, Avrupa'daki müşterilerden gelen 22 adet niyet mektubuyla üretime hazırlanıyordu.[32][33]
25 Mart 2024'te Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ülkedeki şiddetli orman yangınlarıyla mücadeleye yardımcı olmak amacıyla De Havilland'dan $530 milyonluk DHC-515 satın alım anlaşmasını duyurdu.[34]
Tasarımı
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
.JPG)
CL-415, güncellenmiş bir kokpite, aerodinamik iyileştirmelere ve su bırakma sisteminde yapılan değişikliklere sahiptir. Bu özellikler, onu orman yangınlarını tespit etmek ve bastırmak için modern itfaiyeye yönelik amfibyen bir uçan gemi hâline getirir. CL-215 modeline kıyasla, CL-415'in işletme ağırlığı ve hızı artırılmış, bu da verimlilik ve performansta gelişme sağlamıştır. Uçakta kullanılan çift Pratt & Whitney Canada PW123AF turboprop motorunun her biri 1.775 kW'a kadar güç üretme kapasitesine sahiptir ve CL-215'teki konumlarına kıyasla gövdeye daha yakın yerleştirilmiştir.[7] Bu yer değişikliği, normalde yanal stabiliteyi azaltabilecek olsa da, sağ yatay dengeleyicinin önüne sabit, ters yönlü bir hücum kenarı kanatçığı eklenerek bu eksiklik giderilmiştir. Ayrıca yönelme kararlılığını artırmak amacıyla kanat uçlarına kıvrık kanatlar eklenmiştir.[7]
CL-415, yakındaki bir su kaynağından 6.140 L (1.350 imp gal; 1.620 US gal) su çekebilir, istenirse bu suya kimyasal köpük ekleyebilir ve yangına müdahale etmek için üsse dönmeden bu karışımı bırakabilir.[7] Yangınlara hızlı yanıt vererek büyük miktarda söndürücü madde taşımak üzere özel olarak geliştirilmiştir. Bu su, kabin zemininin altındaki gövde içinde yer alan büyük tanklarda depolanır; gövdenin her iki yanında üst seviyede yer alan ek küçük tanklar da mevcuttur.[7] Uçak yapısal olarak güvenilirlik ve uzun ömür göz önünde bulundurularak üretilmiştir; bu amaçla, özellikle tuzlu suya dayanıklı işlem görmüş alüminyum gibi korozyona karşı dirençli malzemeler yaygın şekilde kullanılmıştır. Flight International'a göre CL-415, su üzerinde kolay kontrol edilebilen ve benzer amfibyen uçaklara göre daha kolay kullanılabilen bir yapıya sahiptir.[7] CL-515 modeli ise 7.000 L (1.500 imp gal; 1.800 US gal) su kapasitesine sahiptir ve sadece 14 saniyede yeniden dolum yapabilir.[4]
Uçak, 15 m (49 ft) irtifadan alçaldıktan sonra, su üzerinde 70 knot (130 km/sa; 81 mph) hızla 12 saniye süren, 410-metre-long (1.350 ft) uzunluğundaki bir geçiş sırasında 6.137 L (1.350 imp gal; 1.621 US gal) su alabilir ve ardından tekrar 15 m (49 ft) irtifaya tırmanabilir. Bu işlemin tamamı için 1.340 m (4.400 ft) uzunluğunda kullanılabilir bir uçuş mesafesi gereklidir. Uçak, daha dar alanlarda kısmi dolum yapabilir ve gerekirse su çekerken dönüş de gerçekleştirebilir.[35] Su atım sistemi, uçuş enstrümantasyonunda yer alan bir "su durumu paneli" aracılığıyla pilotlar tarafından doğrudan kontrol edilebilecek şekilde merkezileştirilmiştir; farklı bırakma desenleri ve sıralamaları seçilebilir. Ayrıca sistemin devre dışı kalması durumunda elle kullanılabilen bir acil tahliye kolu da mevcuttur.[7] Bombardier, bu uçak tipinin her uçuş saatinde ortalama 6,9 su atışı gerçekleştirdiğini belirtmektedir.[7] CL-415GR varyantı daha yüksek işletme ağırlığına sahipken, CL-415'in çok amaçlı modeli ise paramiliter arama-kurtarma ve yardımcı nakliye görevleri için kullanılabilmektedir.
Hizmet geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Önceki modelinin lakabından türetilerek, bu uçak geliştirilmiş su alma ve yangın söndürme performansı nedeniyle "Superscooper"[36] (Türkçe: süper kepçeci) olarak bilinir. Kabiliyetlerinin bir göstergesi olarak, 2006'da İspanya'daki Asociacion para la Promocion de Actividades Socioculturales (APAS) tarafından Batefuegos de oro (altın yangın söndürücü) ödülüne layık görüldü. Ödül gerekçesinde şu ifadeler yer aldı: "Bu uçak, orman yangınlarıyla havadan mücadelede en verimli araçtır; birçok ülkede yangınla mücadele organizasyonunun kilit unsurudur. Orman yangınlarına yönelik ihtiyaçlara cevap vermek üzere yapılan sürekli iyileştirmeler, bu uçağı 30 yılı aşkın süredir en çok talep edilen hava aracı haline getirmiştir."[37]
1999'a gelindiğinde, bu model için toplamda 51 sipariş alınmıştı; CL-415'in kullanıcı ülkeler tarafından çoğunlukla yangın söndürme ve deniz arama-kurtarma görevlerinde kullanıldığı bildirilmektedir.[38] Üretilen 95 uçaktan yedisi, Aralık 2007 itibarıyla çeşitli kazalar nedeniyle hizmet dışı kalmıştır.[39]
Varyantları
[değiştir | kaynağı değiştir]- CL-415
- Orijinal modeldir, 86 adet üretilmiştir.
- CL-415MP
- Deniz gözetleme versiyonudur, 3 adet üretilmiştir.[40]
- CL-415GR
- Yunanistan Hava Kuvvetleri için geliştirilmiş, daha yüksek işletme ağırlıklarına sahip versiyondur.[38] 6 adet üretilmiştir.
- CL-415EAF
- Geliştirilmiş havadan yangın söndürme versiyonudur.[41] 2019'da, lansman müşterisi Bridger Aerospace tarafından 6 adet CL-415EAF Superscooper siparişi verilmiş ve teslimatların Nisan 2020'de yapılması planlanmıştır.[42]
- De Havilland Canadair 515 (eski adıyla CL-515)
- Viking Air tarafından geliştirilen güncellenmiş versiyon olup daha sonra DHC-515 olarak yeniden adlandırılmıştır.[5] Gövde ve kanat parçalarının bir kısmı, Victoria Uluslararası Havalimanı yakınlarındaki North Saanich, Britanya Kolumbiyası'nda üretilecek; nihai montaj ise Calgary, Alberta'da yapılacaktır.[43]
Kullanıcılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
2016-2019 itibarıyla, 11 ülkede hizmette olan toplam 164 adet CL-215 ve CL-415 bulunmaktaydı.[44]
| Ülke/Birlik | Mevcut Filo[45] | Siparişte | Kullanıcılar |
|---|---|---|---|
 ABD |
6 | ||
 Avrupa Birliği
|
0 | 22 | 22 adet DHC-515, rescEU programı kapsamında kullanılmak üzere doğrudan AB mülkiyetinde olacak ve talepte bulunan üye ülkeler tarafından işletilecek.[47] |
 Endonezya |
0 | 7 |
21 Haziran 2019'da Endonezya Savunma Bakanlığı, 6 adet CL-515 ve 1 adet CL-415EAF satın alacağını ve teslimatların 2024 yılında yapılacağını duyurdu.[30][31] |
 Fas |
6[48] | 6 | Fas Hava Kuvvetleri |
 Fransa |
12 | Sécurité Civile | |
 Hırvatistan |
6 | 2 | Hırvatistan Hava Kuvvetleri / Hırvat İtfaiyesi 885. Yangınla Mücadele Filosu: 6 adet CL-415, siparişte 2 adet CL-515 |
 İspanya |
25 | İspanya Hava Kuvvetleri, 43. Hava Kuvvetleri Grubu bünyesinde 14 adet CL-215 ve 4 adet CL-415 işletmektedir. | |
 İtalya |
18 | CL-415, Vigili del Fuoco (İtalya İtfaiye Teşkilatı) tarafından kullanılmakta.[49] | |
| Kanada |
64 | 9 [50] |
|
 Malezya |
1 | Malezya Deniz Güvenliği Ajansı (yangın söndürme amaçlı)[51] 1 uçak (M71-01, 2025'te emekli oldu).[52] | |
 Portekiz
|
0 | 2 | Portekiz Hava Kuvvetleri, 2022'de orman yangınlarıyla mücadele amacıyla iki CL-515 satın aldı. Her iki uçak da 2029'da teslim alınacak.[53][54] |
 Yunanistan |
17 | 7 | Yunanistan Hava Kuvvetleri, 7 CL-415, 10 CL-215, siparişte 7 adet CL-515[55][56] |
| Toplam | 155 | 55 |
Yapılan kazalar
[değiştir | kaynağı değiştir]95 adet üretilen CL-415 uçağından 14'ü aşağıdaki kazalarda imha olmuştur:
- 11 Kasım 1997 – s/n 2025 – F-ZBFQ/Pelican 43 – Sécurité Civile France, La Ciotat yakınları (Fransa).[57]
- 16 Ağustos 2003 – s/n 2008 – I-DPCN – SOREM İtalya, Esine yakınları (İtalya).[58]
- 8 Mart 2004 – s/n 2018 – F-ZBEZ/Pelican 41 – Sécurité Civile France, Sainte-Croix Gölü (Fransa).[59]
- 18 Mart 2005 – s/n 2051 – I-DPCK – SOREM Italy, Seravezza yakınları (İtalya).[60]
- 1 Ağustos 2005 – s/n 2011 – F-ZBEO/Pelican 36 – Sécurité Civile France, Pietra Maggiore yakınları - Corsica (Fransa).[61]
- 25 Nisan 2006 – s/n 2039 – Yunanistan Hava Kuvvetleri.
- 23 Temmuz 2007 – s/n 2055 (CL-415MP) – Yunanistan Hava Kuvvetleri, Styra yakınları (Yunanistan).[62]
- 23 Temmuz 2007 – s/n 2045 – I-DPCX – SOREM İtalya, Roccapreturo yakınları (İtalya).[63]
- 3 Temmuz 2013 – s/n 2076 – C-FIZU – Kanada, Moosehead Gölü'nde (Kanada).[64]
- 5 Mayıs 2014 – s/n 2050 – Yunanistan Hava Kuvvetleri.
- 27 Ekim 2022 – s/n 2060 – I-DPCN – Linguaglossa, Sicilya, İtalya[65]
Teknik özellikler (415)
[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel özellikler
- Mürettebat: 2
- Kapasite: 6.137 L (1.350 imp gal; 1.621 US gal) su taşıma, 18 paraşütçüye kadar taşıma, 2.903 kg (6.400 lb) kargo taşıma
- Uzunluk: 204 m (669 ft 3 in)
- Kanat açıklığı: 2.838 m (9.311 ft)
- Yükseklik: 901 m (2.955 ft)
- Kanat alanı: 100 m2 (1.080 ft2)
- Açıklık oranı: 8.03
- Boş ağırlık: 13.608 kg (30.000 lb)
- Brüt ağırlık: 21.319 kg (47.000 lb) Suyla dolu azami kalkış ağırlığı
- Maksimum kalkış ağırlığı: 19.890 kg (43.850 lb) kara üzerinden
- Yakıt kapasitesi: 4.650 kg (10.250 lb) 5812 L (1535 US Gal; 1278 imp Gal)
- Kabin hacmi: 35,6 m3 (1.260 cu ft)
- Güç kaynağı: 2 × Pratt & Whitney Canada PW123AF turboprop, her biri 1.775 kW (2.380 hp) ISA+20 °C düzeyinde, sabit güç
- Pervaneler: 4 bıçaklı Hamilton Sundstrand 14SF-19, 397 m (1.302 ft 6 in) çaplı Tam tersine dönebilen ve feathering özellikli kanatlar
Performans
- Maksimum sürat: 359 km/sa (223 mph, 194 kn) Azami Seyir Hızı
- Seyir sürati: 333 km/sa (207 mph, 180 kn) Normal Seyir Hızı
- Perdövites sürati: 126 km/sa (78 mph, 68 kn) MLW, İniş Konfigürasyonu
- Asla aşılmaması gereken sürat (VNE): 346 km/sa (215 mph, 187 kn)
- Yüksüz menzil: 2.427 km (1.508 mi, 1.310 nmi) 278 km/sa (150 kn) Uzun Menzilli Seyir
- Dayanıklılık: Üsse 200 nmi (370 km) uzaklıkta 3 saat
- g sınırları: +3.25−1.0 g
- Tırmanma oranı: 0,00594 m/s (1,170 ft/dak) (ISA, MTOW)
- Kanat yükü: 21.250 kg/m2 (4.352 lb/ft2) Su Alma Sonrası Azami Ağırlıkta Uçuş
- Kalkış (ISA): 783 m (2.569 ft) (kara), 814 m (2.671 ft) (su)
- İniş (ISA): 674 m (2.211 ft) (kara), 665 m (2.182 ft) (su)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Amphibious aircraft – Status report – Bombardier". 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bombardier CL 415 cost". 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018.
- ^ Frawley, Gerard (2003). The International Directory of Civil Aircraft, 2003-2004. Fyshwick, ACT, Australia: Aerospace Publications Pty Ltd. ss. 63. ISBN 1-875671-58-7.
- ^ a b "Viking Canadair 515". Viking Air Ltd. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ a b "De Havilland launches DHC-515 Firefighter program". Skies (İngilizce). 31 Mart 2022. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ "Canadair CL-215." Flight International, 21 Kasım 1968. s. 871.
- ^ a b c d e f g h i Gerzanics, Mike (21 Ağustos 2009). "FLIGHT TEST: Bombardier 415 – The superscooper". Flight International. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Goold, Ian CL-215 "Water Jet". Flight International, 31 Aralık 1988. s. 23.
- ^ "Bombardier 415". aerospace.bombardier.com. 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010.
- ^ "CL-415 launched on 180-day world tour". Flight International. 8 Kasım 1995. 18 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Warwick, Graham (20 Eylül 1995). "Canadair prepares CL-415 upgrades". Flight International. 20 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Bombardier plans improved CL-415". Flight International. 28 Şubat 1996. 21 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "CL-215 leases". Flight International. 3 Temmuz 1996. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "CN-415 assembly". Flight International. 27 Mayıs 1998. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Trimble, Stephen (15 Ekim 2015). "Bombardier to close CL-415 completion center". Flight International. 23 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Bombardier "Couldn't Afford" CSeries Alone, Admits CEO Alain Bellemare". Radio Canada. 20 Şubat 2020. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Jens Flottau, Graham Warwick and Guy Norris (27 Ekim 2017). "Airbus/Bombardier C Series Deal Has Broad Implications". Aviation Week & Space Technology. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Nils Christensen". Helicopters Magazine. 25 Eylül 2008. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ a b Thatcher, Chris (22 Ağustos 2018). "Viking Air contemplates new CL-515 waterbomber variant". Skies magazine. 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Viking Air acquires assets of Bombardier". Wings Magazine. 5 Mayıs 2005. 28 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ Viking Air Limited (23 Şubat 2006). "Viking Acquires Type Certificates for de Havilland Canada Heritage Aircraft from Bombardier" (Basın açıklaması). 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ "Bombardier Announces Order for Amphibious Aircraft" (Basın açıklaması). Bombardier. 26 Mart 2014. 30 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Viking Air to buy type certificates for Bombardier amphibians". Flight International. 21 Haziran 2016. 11 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Bombardier Announces a Definitive Agreement for the Sale of its Amphibious Aircraft Program to Viking Air Limited" (Basın açıklaması). Bombardier. 20 Haziran 2016. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Viking Air Limited Acquires Worldwide CL-415 Waterbomber Program from Bombardier" (Basın açıklaması). Viking Air. 20 Haziran 2016. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Viking completes acquisition of Bombardier's amphibious aircraft programme". Flight Global. 3 Ekim 2016. 11 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Viking expects CL-515 launch decision in early 2019". Flight Global. 31 Ekim 2018. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Longview delivers first production Viking CL-415EAF "Enhanced Aerial Firefighter"". Skies Mag. 15 Nisan 2020. 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "OMNR unveils its new CL-415 FFT X SIM - Wings MagazineWings Magazine". www.wingsmagazine.com (İngilizce). 23 Mayıs 2013. 12 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2025.
- ^ a b "Viking to deliver six aircraft to the Republic of Indonesia's Ministry of Defence". Airmed & Rescue. 21 Haziran 2019. 21 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ a b "Indonesia to receive world's first CL-515 in seven aircraft deal with Longview". Wings magazine. 24 Haziran 2019. 25 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "De Havilland launches DHC-515 Firefighter program". Skies Mag. 31 Mart 2022. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ The Canadian Press (31 Mart 2022). "De Havilland to manufacture line of firefighting planes in Calgary". CBC News. 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Agence France Presse (25 Mart 2024). "Greece To Buy Seven Canadian Water Bombers For Wildfires". Barron's. 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2025.
- ^ "Firefighting Techniques and Technologies". Bombardier. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bombardier Canadair 415 Superscooper - Aerospace Technology". www.aerospace-technology.com. 8 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
Superscooper is a Canadian and US registered trademark.
- ^ Hanlon, Mike (5 Mart 2007). "Bombardier 415 SuperScooper Amphibious Aircraft". Newatlas.com. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ a b "Greek order marks launch of Canadair 415GR". Flight International. 13 Ocak 1999. 18 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Hanlon, Mike (5 Aralık 2007). "Canadair CL-415". baaa-acro.com. 5 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "CL-415 MP Aircraft | Viking's Aerial Firefighter". aerialfirefighter.vikingair.com (İngilizce). 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2018.
- ^ "CL-415EAF Enhanced Aerial Firefighter | Longview Aviation Services". www.lvas.ca. 21 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Longview's CL-415EAF Enhanced Aerial Firefighter makes inaugural flight". Skies Mag (İngilizce). 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ "Aircraft manufacturer builds new firefighting planes on Vancouver Island". www.cbc.ca. 7 Eylül 2023. 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Amy Laboda (12 Ekim 2018). "Viking Air Preps for Fire Season, Updates Water Scooper Line". AIN online. 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "In Service Aircraft". Viking. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bridger Aerospace". Bridger Aerospace. 6 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ Ros, Miquel (7 Ekim 2024). "De Havilland Canada recovers Canadair brand for new aircraft - AeroTime". www.aerotime.aero. 8 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
- ^ "Morocco Reinforces its Firefighting Fleet with 6th Canadair Water Bomber". 13 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Canadair – vigilfuoco.tv". 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ "Demand for water bombers has 'skyrocketed' as Canada grapples with more intense wildfires". 5 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2025.
- ^ "MMEA uses 198,000 litres of water to fight forest fire in Miri". Malay Mail. 16 Ağustos 2019. 24 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2019.
- ^ "One MMEA CL-415 Retired".
- ^ "Incêndios: Portugal vai comprar dois Canadair, os bombeiros e a Força Aérea discutem opção. São mais caros e menos ágeis no combate ao fogo". Jornal Expresso (Portekizce). 14 Temmuz 2022. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ "Ministro da Defesa preside à assinatura de contrato para aquisição de aviões Canadair". www.portugal.gov.pt. 12 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2024.
- ^ "Ministers announce mammoth fire prevention plan, aircraft upgrade". Kathimerini. 15 Haziran 2021. 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2025.
- ^ Συντακτική ομάδα ertnews.gr (24 Mart 2024). "Συνάντηση K. Μητσοτάκη με τον Τζάστιν Τριντό στο Μόντρεαλ". ertnews.gr (Yunanca). 25 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Crash of a Canadair CL-415-6B11 off La Ciotat: 1 killed | Bureau of Aircraft Accidents Archives". baaa-acro.com. 29 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) I-DPCN Esine". Aviation Safety Network. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ "Crash of a Canadair CL-415 off Les Salles-sur-Verdon: 2 killed | Bureau of Aircraft Accidents Archives". baaa-acro.com. 29 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) I-DPCK Forte dei Marmi". Aviation Safety Network. 29 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) F-ZBEO Calvi". Aviation Safety Network. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) 2055 Dilesos". Aviation Safety Network. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) I-DPCX Acciano". Aviation Safety Network. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ "Crash of a Canadair CL-415 in Moosehead Lake | Bureau of Aircraft Accidents Archives". baaa-acro.com. 19 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ Ranter, Harro. "ASN Aircraft accident Canadair CL-215-6B11 (CL-415) I-DPCN Linguaglossa, Sicily". aviation-safety.net. 25 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Airliners.net The Canadair CL-215 & 415 10 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bombardier's homepage of the SuperScooper
- Canadair CL-415 MP