Çıralar, Ardanuç
| Çıralar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Çıralar Çıralar'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 36 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Çıralar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çıralar köyünün eski adı Çara veya Cara'dır. Çara (ჭარა) veya Cara (ჯარა), Osmanlı cebe defterinde (1694-1732) "Çara" (چارە) ve 1835 Osmanlı nüfus defterinde Cara (جارە) şeklinde yazılmıştır.[4][5] Gürcü dilinde "çari" veya "çaro" (ჭარი veya ჭარო) sulak düzlük, "cara" (ჯარა) ise çıkrık, kara kovan ve ahşap üzüm teknesi anlamına gelir.[6][7]
Çara veya Cara köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar köyün bulunduğu yeri, 1551 yılında Gürcülerden ele geçirdi. Ardından Ardanuç adıyla bir liva oluştuldu ve Cara, bu livanın Ardanuç nahiyesine bağlandı.
Çara veya Cara köyü, 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Ardanuç livasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi. Küçük bir yerleşimden ve nüfusu 6 Hristiyan haneden oluşuyordu. Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre de köy 6 haneden oluşuyordu ve bu tarihte de Müslüman olmuş hane bulunmuyordu.[8]
Çara veya Cara köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde "Çara" (چارە) şeklinde geçer. Hicri 1135 (1722/1723) tarihinde Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı olan köyün hasılası 4.500 akçe idi.[9]
Çara veya Cara, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'nin Ardanuç livasına bağlı köylerden biriydi. Askere alma ve vergi toplama amacıyla yapılan bu tarihteki nüfus tespitinde köyde 16 hanede 41 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun yaklaşık 82 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]
Çara veya Cara köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sona, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Çara (Чара) şeklinde kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlı Tanzot nahiyesinin dört köyünden biriydi. Köydeki 16 hanede, 45'i erkek ve 49'u kadın olmak üzere, 94 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[11]
Çara veya Cara köyü, Rus hakimiyetinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da köy Türkiye'ye bırakıldı.[12]
Çara veya Cara köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde, bu livaya bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 5 hanede yaşayan 21 kişiden oluşuyordu. Bu sayımda da köy halkı Türk olarak kaydedilmiştir.[13] Cara Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Çıralar olarak değiştirilmiştir.[14] Çıralar köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinde Artvin kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 54 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 genel nüfus sayımında Ardanuç ilçesinin merkez bucağına bağlı olan köyde 87 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 33 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Çıralar köyü, Artvin il merkezine 52 km, Ardanuç ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 36[2] |
| 2020 | 37[2] |
| 2019 | 47[2] |
| 2018 | 65[2] |
| 2017 | 33[2] |
| 2016 | 38[2] |
| 2015 | 15[2] |
| 2014 | 17[2] |
| 2013 | 14[2] |
| 2012 | 17[2] |
| 2011 | 16[2] |
| 2010 | 12[2] |
| 2009 | 17[2] |
| 2008 | 14[2] |
| 2007 | 19[2] |
| 2000 | 20[17] |
| 1990 | 35[17] |
| 1985 | 52[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Çıralar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Çıralar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი: 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 617". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2025.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 224, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ "ჭარო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary / დიდი ქართულ-ინგლისური ლექსიკონი, Londra, 2006, 2 cilt
- ^ ""ჯარა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary / დიდი ქართულ-ინგლისური ლექსიკონი, Londra, 2006, 2 cilt". 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი: 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 617". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2025.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 38. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1413". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2024.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489.
- ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2024.
- ^ a b c d "Çıralar Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.