Carlos Finlay

Carlos Finlay
Carlos Finlay
Doğum	3 Aralık 1833(1833-12-03) Puerto Prensliği (Camagüey), Küba
Ölüm	20 Ağustos 1915 (81 yaşında) Havana, Küba
Milliyet	Küba
Mezun olduğu okul(lar)	Jefferson Tıp Koleji

Carlos Juan Finlay, (3 Aralık 1833 - 20 Ağustos 1915) sarıhumma araştırmalarının öncüsü olarak kabul edilen, Kübalı bilim insanıdır.

Biyografi

Fransız ve İskoç asıllı olarak Juan Carlos Finlay y Barres adıyla Küba ülkesinin Puerto Prensliği (günümüzde Camagüey)'nde doğmuştur. Daha sonraki hayatında ise yalnızca Carlos Finlay adıyla anılmıştır. 1853 yılında Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde bulunan Jefferson Tıp Kolejinde öğrenim görmüştür. 1855 yılında buradan mezun olduktan sonra eğitimini Havana ve Paris'te yaptığı çalışmalar ile tamamlamıştır. Ardından Havana'ya yerleşen Finlay, burada bir tıbbi uygulama merkezi açmıştır.

Meslek hayatının ilk yirmi yılı boyunca, Finlay sürekli süren tıbbi tartışmaların merkezinde bulunuyordu. Sarıhumma etiyolojisi, 15 ve 16'ncı yüzyıllarda hastalığın erken fark edildiği durumlardaki gelişimi tıp uygulayıcılarında şaşkınlık uyandırıyordu. Havana ahalisini de perişan eden bu salgın hastalık ile mücadele edilmesi amacıyla Finlay tarafından 1864 yılında tıbbi uygulama merkezi kuruldu. Finlay'in yaptığı ilk çalışma; özellikle halk sağlığına etki eden kolera epidemiyolojisi olmuştur. Çünkü bu hastalık 1867 yılında Havana'da ciddi bir salgın oluşturmuştur. O, hastalığın sudan kaynaklandığı sonucuna varmış ancak doğrulayamamıştı. Zamanın yayınevleri tarafından da bu araştırma ret edilmişti.

Bundan kısa bir süre sonra ise Finlay, sarıhumma hakkında ilk yazısını yayımlayarak araştırmalarına başladı. Kolera araştırmasında olduğu gibi keskin gözlemleri ve mantıksal çıkarımları ile, hastalığın sivrisinek böceğinden kaynaklandığını açıkladı. 1881 yılında varsayımsal olarak yaptığı açıklama sayesinde sarıhumma hastalığının ajanı olarak sivrisinek kabul edilmektedir. Bu defa yaptığı araştırma Havana Doğa Bilimleri ve Fiziksel Tıp Akademisi Yıllıkları'nda yaygın destek görerek yayımlanmasına rağmen, bu durum Finlay'i tatmin etmedi. Başka bir Kübalı doktor olan Claudio Delgado, Finlay'in yanında yer aldı ve çalışmalarına destek verdi.

1870 yılında araştırmaları devam eden çalışma, 1900 yılında öne geçti. Hastalığın kurbanı ısıran bir sivrisinekten bulaştığı ve böylece sağlıklı bir kişiye geçtiği kabul edildi. 1908 yılında Légion d'honneur nişanına layık görüldü. Asıl alanı sarıhumma hastalığı olmasına rağmen, cüzzam, kolera, kütleçekimi ve fitopatoloji üzerine 40 kadar makale yayınladı. Finlay, 20 Ağustos 1915 tarihinde, Küba'da bulunan evinde ağır beyin travmaları sonucunda öldü.