Domesticus (Roma İmparatorluğu)
Domesticus kelimesinin kökenleri, Geç Roma Ordusu'nun 3. yüzyıl sonlarına kadar uzanmaktadır. Bu kelime, Roma İmparatoru'na kadrolu muhafız birliği olarak hizmet eden “Protectores Domestici” teriminden gelir.[1] Refakatçi anlamına gelen “comes” teriminden türediği ya da çeşitli makamlarda görev yapan kontlar ve imparatorla ilişkilendirildiği söylenmektedir.[1] Sivil taraftaki asil bir evin hizmetkârları ya da üst düzey bir askerî konum olsun, genellikle çeşitli alanlarda yüksek rütbelere sahiplerdi. İmparatorun altında belirli bir süre görev yaptıktan sonra Domestici, kendileri bir lider olur ve potansiyel olarak orduda kendi lejyoner alayını yönetebilirlerdi. Göreceli olarak, en önemli makamlar “Comes Domesticorum” ya da diğer bilinen adıyla “Protectores Domestici Komutanı” ve “Comes rei Militaris” ya da Generaldir.[1]
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Domestici'nin önemi, sayısız toplumsal felaketin neredeyse Roma İmparatorluğu'nun çöküşüne yol açtığı Üçüncü Yüzyıl Krizi sırasında artmıştır.[2] Diocletianus'un tahta çıkması ve onun izleyen reformları, Antik Roma'nın bu dönemde karşılaştığı sürekli çekişmeyi ve istikrarsız liderliği sonlandırmıştır. “Domesticus” ünvanı imparatorluğun daha iyi kontrol altına alınması amacıyla geliştirilmiştir. Domesticus, orduda tanımlı liderliği subay olarak verir; sıradan sivilleri ve memurları korumak için bireysel haneleri ve toprakları denetler; imparatorun kendisine atanan saray birlikleri olarak görev yapar. Tüm bu görevler, gelecekteki krizleri önlemek ve Roma İmparatorluğu'nu sonraki dönemlere taşımak içindir.
Geç Roma İmparatorluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma İmparatorluğu'ndaki domestici rolleri, imparatorluğun geç dönemlerinde gelişti. 330 ile 474 yılları arasında, atandıkları görevlere bağlı olarak çeşitli işlevler verildi. Birçoğu general olarak bu pozisyonu elinde tuttu ve hatta yeterince soyluluk kazanırlarsa imparatorluğa yükseldiler. Constantius Chlorus, bir "Domesticus" idi ve birçok başarılı askerî seferden sonra Maximianus ile birlikte Roma İmparatorluğu'nun ortak imparatoru oldu. Roma İmparatorluğu'nun göze çarpan Domestici'lerinin çoğu, Roma İmparatorluğu'nun doğu ve batı yarılarına bölündüğü dönemde vardı. Diocletianus'un birçok ardılı, onun başarılarını tekrar etti. Çünkü onlar, birçok askerî başarıdan sonra asillik kazanıyorlar ve imparator olarak tahtı alıyorlardı. Fakat Batı Roma İmparatorluğu'ndaki istikrarsızlık nedeniyle çoğunun hükümdarlığı uzun sürmedi. Bu imparatorlar, askerî deneyimleri sayesinde, Geç Roma İmparatorluğu'nun büyüklüğünün sürdürülmesinin mümkün olmadığını, Diocletianus'un imparatorluğu doğu ve batı olarak ayırma fikrinin onun devam etmesini mümkün kılmadığını fark ettiler. Batı Roma İmparatorluğu'ndaki bu istikrarsızlık ve askerî yönetim döngüsü, imparatorluğun 476 yılında çöküşüne kadar devam etti ve 476 yılının Ağustos ayından öldüğü 491 yılının Nisan ayına kadar hüküm süren Zeno son Doğu Roma ve ilk Bizans İmparatoruydu.[1]
Bizans İmparatorluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Bizans İmparatorluğu güçlenmeye başladığında, yönetimde yeni modeller ortaya çıktı. Bizans İmparatoru Zeno'nun halefi I. Anastasius'un yönetiminde Domesticus unvanı gelişmeye başladı ve genellikle Vicarius ve Locoservator'un eş anlamlısı olarak kullanıldı.[3] Domesticus, Vicarious ve Locoservator'un sırasıyla tercümesi bir eve ait olan, bir vekil veya üst düzey bir vekili temsil eden ve kont ya da düke bağlı olan anlamına gelir.[3]
Önemli Domestici
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aidoingus
- Ammianus Marcellinus
- Count Aelianus (Kont olarak kariyerinden önce)
- I. Constantius
- Diocletianus
- Jovianus
- Magnentius
- Maximinus Daia
- Tarasis, Got general Aspar'a karşı başarılı komplodan sonra, imparator Leo tarafından verilmiştir. Tarasis daha sonra Leo'nun ardılı olarak Zeno ismiyle imparator olmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Syvanne, Ilkka (9 Eylül 2015). Military History of Late Rome 284-361 (İngilizce). Pen and Sword. ISBN 9781473871847.
- ^ "Crisis of the Third Century - Crystalinks". www.crystalinks.com. 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017.
- ^ a b Laiou, Angeliki (1998). Studies on the Internal Diaspora of the Byzantine Empire. Washington D. C.: Dumbarton Oak Research Library and Collection. s. 49.
 | Antik Roma ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |