Cumhuriyet Davası
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Cumhuriyet Davası ya da Cumhuriyet Gazetesi Davası, Cumhuriyet gazetesinin yönetici ve yazarlarının FETÖ/PDY, DHKP-C ve PKK üyesi olmak veya örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla yargılandıkları dava. Aralarında Ahmet Şık, Kadri Gürsel, Musa Kart, Akın Atalay ve Aydın Engin'in de bulunduğu on ikisi tutuklu on dokuz sanıklı davanın ilk yargılaması tutuklamalardan dokuz ay sonra 24 Temmuz 2017'de başladı[1] 18 ay süren dava sonunda 15 kişi hakkında toplam 81 yıl, 45 gün hapis cezası verildi.[2]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
.jpg)
Cumhuriyet gazetesinin bağlı bulunduğu Cumhuriyet Vakfı, 2 Nisan 2013'te yaptığı seçimle yönetimini değiştirmişti. Gazetede uzun yıllar yöneticilik ve yazarlık yapmış olan, aynı zamanda CHP eski milletvekili Alev Coşkun ve mevcut İzmir milletvekili Mustafa Balbay, bu seçimlere itiraz etti ve usulsüzlük olduğu iddiasıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne şikâyette bulundular. Müfettişler, 15 Mayıs 2015 tarihinde yaptıkları denetleme sonucunda seçimlerin usule uygun olduğuna karar verdi. Ancak Balbay ve Coşkun müfettişlerin kararıyla yetinmeyerek vakfa dava açtı.[3] Bunun üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü, mahkemeye gönderdiği yazı ile davanın gazete lehine reddine karar verilmesini talep etti.[4]
29 Eylül 2016'da A Haber'e açıklamalar yapan Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem, eski kararın aksine Balbay ve Coşkun'un itirazlarını haklı bulduklarını ve Cumhuriyet Vakfındaki seçimlerin yenilenmesi gerektiğini söyledi.[5] Bu gelişmenin ardından Mustafa Balbay, kişisel Twitter hesabından “Cumhuriyet'te FETÖ'cülükten Kürtçülüğe kadar her şey serbest, CHP milletvekili olarak yazı yazmak yasak” yazdı.[6]
31 Ekim 2016 sabahı İstanbul Başsavcılığı, usulsüzlük iddiasının yanı sıra “FETÖ ve PKK terör örgütlerine üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” iddiasıyla Cumhuriyet gazetesine operasyon başlattı; gazetenin bağlı olduğu vakfın yöneticilerinin evleri arandı, Genel Yayın Yönetmeni Murat Sabuncu başta olmak üzere çoğu yazar, muhabir ve editörler gözaltına alındı.[7]
Soruşturmada, vakıf seçimlerindeki usulsüzlük ve Mustafa Balbay'ın tweet'i delil olarak gösterildi. Ayrıca Sözcü gazetesinden Oray Eğin'in, Cumhuriyet gazetesinin Fethullah Gülen Cemaati'nin talimatıyla habercilik yaptığını iddia ettiği köşe yazısı da soruşturmaya delil olarak konuldu.[8]
Oğuz Güven de aynı kapsamda 2017 Mayıs ayında gazetenin Twitter hesabından atılan bir tweet gerekçe gösterilerek tutuklandı.[9]
Davanın 25 Eylül 2017 tarihinde görülen duruşması esnasında Akşam ve Star gazetelerinin Twitter hesaplarından “Cumhuriyet Gazetesi davasında 6 sanığın tutukluluk halinin devamına karar verildi” şeklinde tweet atıldı. Dava devam ederken yayılan bu bilgi eleştiri konusu olurken ilgili duruşmada gazeteci Kadri Gürsel adli kontrol şartıyla serbest bırakılırken, Ahmet Şık'ın da aralarında olduğu 5 sanığın tutuklu yargılanmasına devam kararı verilmiştir.[10]
Tepkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, ifade özgürlüğüne ilişkinin kırmızı çizginin aşıldığını söyledi.[11]
- Başbakan Binali Yıldırım, AP'nin operasyonlar hakkında ‘kırmızı çizginin aşıldığını’ söylemesi üzerine “Senin çizgine biz bakmayız, bizim kırmızı çizgimizi millet çizer. Senin çizginin üstüne bir çizgi de millet çizer.” yorumunu yaptı.[12] Hükûmet Sözcüsü Numan Kurtulmuş ise operasyonun hukuki olduğunu ve herkesle birlikte süreci izlediklerini söyledi.[13] AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Öznur Çalık ise “Hiç kimse kendi mesleğini yaptığı için ne gözaltına alınır ne soruşturma açılır ne de operasyon yapılır.” dedi.[14]
- Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, gazetenin hem PKK hem FETÖ ile suçlanmasını alaya alarak “Savcı IŞİD'i eklemeyi unutmuş.” dedi ve savcıya siyasi bir iradenin talimat verdiğini ima etti.[15] Eski genel başkanı ve Antalya milletvekili Deniz Baykal ise operasyonun hukuki değil siyasi olduğunu ve savcının öne sürdüğü iddiaların inandırıcılığının olmadığını söyledi.[16]
- Halkların Demokratik Partisi Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, ülkenin diktatörlüğe sürüklendiğini söyledi ve operasyonun AKP merkezi tarafından koordine edildiğini iddia etti.[17] Gazete önündeki protestoya katılan HDP'li milletvekili Garo Paylan, 2016 Türkiye askerî darbe girişiminin ardından ülke genelinde başlayan birlik havasının dağıldığını söyledi.[18]
- Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanı Devlet Bahçeli, Cumhuriyet gazetesinin cumhuriyete zarar verdiğini söylemiş ve operasyona destek vermiştir.[19]
- Cumhuriyet'in eski Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar, Twitter'dan yaptığı açıklamada “Hepsi serbest kalıncaya, onları tutuklayan pişman olana kadar, sonuna kadar mücadele edeceğiz” dedi.[20] Cumhuriyet Vakfı Başkanı ve imtiyaz sahibi Orhan Erinç, operasyonu hayretle karşıladıklarını ve gazeteye yöneltilen iddiaların kabul edilmesi güç iddialar olduğunu söyledi.[21]
- TÜSİAD'dan yapılan açıklamada, bütün kurumların yargı denetimine bağlı olduğunu, ancak basın dünyasının terörle yoğun olarak ilişkilendirilmesinin yanlış olduğu vurgulandı.[22]
- Tweet'i operasyona gerekçe olarak gösterilen Mustafa Balbay, bu durumu ‘kalleşlik’ olarak niteledi ve operasyonu kınadı.[23]
- BirGün gazetesi, Cumhuriyet'e destek olmak amacıyla ertesi günkü manşetinde “Bizleri asla teslim alamayacaksınız” ifadesini kullandı.[24][25]
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Haber-Sen, DİSK ve Sınır Tanımayan Gazeteciler gibi örgütler gazete binası önünde açıklama yaparak tutuklu tüm gazetecilerin tahliye edilmesini talep etti.[26]
Yargılama
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk duruşma İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi'nde 24 Temmuz 2017'de başladı ve 28 Temmuz 2017'de sona erdi. Mahkeme heyeti ilk duruşmada sanıklardan Kadri Gürsel, Akın Atalay, Ahmet Şık, Murat Sabuncu ve ‘JeansBiri’ adlı Twitter kullanıcısı olduğu ileri sürülen Ahmet Kemal Aydoğdu'nun tutukluluğunun devamına, Bülent Utku, Mustafa Kemal Güngör, Musa Kart, Güray Öz, Turhan Günay, Önder Çelik ve Hakan Kara'nın ise tahliyesine karar verdi.[27] Savcı Ahmet Şık'ın savunması için suç duyurusunda bulunulmasını talep etti ve bu mahkeme heyeti tarafından kabul edildi.[28]
2018 yılında karara bağlanan davada, yerel mahkeme tarafından verilen mahkûmiyet kararı 2019 yılında Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından bozuldu ve Akın Atalay, Orhan Erinç, Murat Sabuncu, Aydın Engin, Hikmet Çetinkaya ile Ahmet Şık bu nedenle tahliye edildi.[29] Yeniden görülen davada 2022 yılında yerel mahkemenin kararında diretmesinden ötürü dosya Yargıtay Ceza Genel Kuruluna temyize gönderildi. Yargıtay yerel mahkemenin 12 sanık yönünden verdiği mahkûmiyet hükümlerini usulden bozdu.[30]
Savunmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cumhuriyet yazar, yönetici ve avukatlarının yaptıkları savunmalar için bakınız (28 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Vikikaynak'ta Cumhuriyet Davası savunmaları ile ilgili metin bulabilirsiniz.- Vikikaynak'ta Ahmet Şık'ın 26 Temmuz 2017'de Cumhuriyet Davasında yaptığı savunma ile ilgili metin bulabilirsiniz.
- Vikikaynak'ta Aydın Engin'in 27 Temmuz 2017'de Cumhuriyet Davasında yaptığı savunma ile ilgili metin bulabilirsiniz.
- Vikikaynak'ta Akın Atalay'ın 24 Temmuz 2017'de Cumhuriyet Davasında yaptığı savunma ile ilgili metin bulabilirsiniz.
- Vikikaynak'ta Kadri Gürsel'in 24 Temmuz 2017'de Cumhuriyet Davasında yaptığı savunma ile ilgili metin bulabilirsiniz.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cumhuriyet davası başlıyor". OdaTV. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2017.
- ^ "Cumhuriyet Davası Kronolojisi". 2 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- ^ "Alev Coşkun, Mustafa Balbay şimdi mutlu musunuz?". T24. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Cumhuriyet teslim olmaz". Cumhuriyet. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ "Cumhuriyet yönetimi değişiyor mu". OdaTV. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Mustafa Balbay'ın tweet'i". Twitter. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
- ^ "Cumhuriyet yazar ve yöneticilerine suçlama bu: FETÖ ve PKK için suç işlemek". Diken. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Mustafa Balbay'ın tweeti Cumhuriyet davasında delil oldu". ilerihaber.org. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2016.
- ^ "Gazeteci Oğuz Güven tutuklandı". BirGün. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ "Karar verilmeden kararı verilenler". 140journos. 18 Ocak 2018. 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2024.
- ^ "Schulz: Türkiye, Cumhuriyet'e operasyonla kırmızı çizgiyi aştı". Sputnik Türkiye. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Başbakan Yıldırım'dan Cumhuriyet gazetesi açıklaması". Akşam. 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Cumhuriyet gazetesi operasyonuna ilişkin Hükümet'ten ilk açıklama". NTV. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "AKP'li Çalık'tan Cumhuriyet gözaltılarına ilişkin açıklama". BirGün. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Kılıçdaroğlu'ndan Cumhuriyet açıklaması: IŞİD'i unutmuşlar". Sputnik Türkiye. 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Deniz Baykal'dan 'Cumhuriyet' açıklaması: İnandırıcı bir yönü yok". Hürriyet. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Demirtaş: Diktatörlüğe gidiş". Cumhuriyet. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "HDP heyeti de Cumhuriyet'in önünde: Yenikapı ruhu, tuzruhu haline geldi". Diken. 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ ''Bahçeli'de Cumhuriyet operasyonuna tam destek: Özgürlük millete küfür etmek değildir'' 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. diken.com.tr. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Can Dündar'dan Cumhuriyet gazetesi kararına ilk tepki". Sputnik Türkiye. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2016.
- ^ "Cumhuriyet gazetesinden operasyon açıklaması". Hürriyet. 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "TÜSİAD'tan 'Cumhuriyet' açıklaması". Hürriyet. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Balbay Cumhuriyet için attığı Tweet'i bu sözlerle savundu: Kalleşliktir". BirGün. 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ "Cumhuriyet'in bugünkü manşeti: Teslim olmayız!". T24. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Birgün gazetesi manşeti: Bizleri asla teslim alamayacaksınız". gazetemanset.com. 4 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Sınır Tanımayan Gazeteciler'den Cumhuriyet'e destek". Cumhuriyet. 8 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ "Mahkemeden ara karar: 7 tahliye 5 tutuklu". Hürriyet. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2017.
- ^ "Ahmet Şık'ın ithamları ağır geldi! Tarihi savunması için suç duyurusu". Cumhuriyet. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2017.
- ^ "Yargıtay'ın kararı sonrası Cumhuriyet gazetesinin beş eski yazarı tahliye edildi - BBC News Türkçe". 13 Eylül 2019. 2 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.
- ^ "Yargıtay Ceza Genel Kurulundan Cumhuriyet gazetesi davasına usulden bozma". www.aa.com.tr. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025.