Cusup Abdrahmanov

Cusup Abdrahmanov
Cusup Abdrahmanov
Kırgızistan Başbakanı
Kişisel bilgiler
Doğum	Yusup Abdrahmanov; 28 Aralık 1901; Prijevalskiy (Karakol) uyezd, Semireçensk Oblast (Yedisu Oblastı), Türkistan Genel Valiliği, Rus İmparatorluğu
Ölüm	5 Kasım 1938 (36 yaşında); Bişkek, Kırgızistan SSC
Partisi	Sosyal Turan Partisi
Evlilik(ler)	Gülbahram Abdrahmanova
Çocuk(lar)	Enver, Alibek, Ayda, Raisa, Lenina
İmzası

Cusup Abdrahmanov veya Yusuf Abdırrahmanov, Yusup Abdurrahmanov^[1] (Kırgızca: Жусуп Абдрахманов) (28 Aralık 1901; Küngöy Aksuu Isık-Köl rayonu, Çirkey kışlağı, şimdiki Isık-Köl rayonu, Carkımbayev köyü - 5 Kasım 1938, Bişkek, naaşı 1991 Ata Beyit Anıtmezar'a taşındı) — Kırgız başbakanı. Kırgız ÖSSC Halk Komiserliği Şurasının ilk başbakanı (1927-1933).

Yaşamı

Cusup Abdrahmanov 28 Aralık 1901 tarihinde Karakol uyezdinin^[2] Küngöy Aksuu'da Çirkey köyünde doğmuştur. Babası - Abdrahman Balapanov - manap (boy başkanı), bey ve 3 yıl başkan olup, 1916 yılındaki Milli Ayaklanma hareketine katılmıştır ve o yıl ölmüştür. Annesi ve 7 kardeşi Narın eyaletinde Ruslar tarafından ayaklanma bastırılması sırasında öldürülmüştür. Cusup kardeşi Toko ile birlikte yetim kalmıştır.

1912-15 yılları arası Sazanovka kışlağında Rus okulunda okumuştur. Sonra Karakol şehir lisesi okumuştur. 1916 yılında halk ile birlikte Doğu Türkistan'a hicret ederler. Geri döndükten sonra Karakol şehir garnizonunda görev alır. 1918-yılından başlayarak milli meselelere yoğunlaşır. Sovyet Kızıl Ordu'ya yazılıp, erlikten kumandanlığa kadar yükselir. Sonra Taşkent'teki askeri yüksek okulda okumuştur. 1920 yılından sonra politikaya girer. 1924 yılı Türkistan Komünist Partisinin Milli Organize İdaresi başkanı olmuştur. 1927 yılında 26 yaşında iken Kırgız Cumhuriyeti'nin Halk Komiserler Birliği'nin Başkanlığına tayin edilmiştir. Bu görevde Yusuf Abdırrahmanov, 6 yıl kadar görev yapmış, Kırgız Otonom Cumhuriyeti'nin ekonomisinin, Kırgız kültürünün gelişmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Onun ayrıca kadroları seçme ve hazırlamada çok titiz olduğu birçok kaynakta belirtilmektedir.^[3]

Türk Birliği'ni gerçekleştirmek isteyen Sosyal Turan Partisi kurucusudur.

Sovyet karşıtlığı sebebiyle 1938 yılında öldürülmüştür.

Öldürülme gerekçeleri

4 Nisan 1937'de tutuklandı. “Pan-Türkist merkezli (1923'ten beri) devlet hayali, Rıskulov, Hocayev, Asfendiyarov, Hochanov” liderliğiyle ve ayrıca asla var olmayan “Sovyet karşıtı terörist sabotaj ve hain Sosyal-Turan partisine” üye olmakla suçlandı. Sovyet iktidarını devirmeyi, Kırgızistan'ı SSCB'den ayırmayı ve İngiltere'ye yakın bir burjuva-milliyetçi devletin yaratılmasını hedef olarak belirleyen Sağ Troçki örgütü ile bir blokta faaliyet göstermeler ” gerekçe olmuştur.

Anısına

Abdrahmanov'un ismi ile IsıKöl rayonundaki köy meclisi (önceki adı Taştak köy meclisi);
Bişkek şehrinin bir caddesi (eski adı Sovyet caddesi).
Doğduğu köy ve Karakol şehrinde anıt.
Abdrahmanov'un "Kırgızistan" kitabı Erdem Yılmaz tarafından Türkiye Türkçesine çevrildi.

Kaynakça

^ Genellikle bilimsel araştırmalarda Abdrahmanov’un ismi Rusça şekline uygun olarak Yusup ya da Yusuf olarak kullanılmaktadır. Kırgızca'daki Cusup şeklini yazmak uygundur.
^ Uyezd: Rus Çarlığı döneminde Türkistan Valiliğine bağlı idari birimin adı. Volost ise Rus Çarlığı zamanında kullanılan uyezdden sonra en alt idari yapıdır
^ "Kırgızların Ünlü Devlet Adamı Yusuf Abdırrahmanov" (PDF). 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

Literatür ve dış bağlantılar

Кыргыз тарыхы: Энциклопедиялык окуу куралы. Бишкек, 2003
http://members.vb.kg/2012/02/24/rodinka/1_print.html^{[ölü/kırık bağlantı]}
http://omop.su/ruwiki/28/9222.php^{[ölü/kırık bağlantı]}
http://naryn-aiyp.livejournal.com/70358.html 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://wwhp.ru/abdrahmanov-ya.htm 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.languages-study.com/berlin/jews-in-kyrgyzstan.html 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.msn.kg/showwin.php?type=newsportal&id=29446 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://zverev-art.narod.ru/ras/50.htm 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Genellikle bilimsel araştırmalarda Abdrahmanov’un ismi Rusça şekline uygun olarak Yusup ya da Yusuf olarak kullanılmaktadır. Kırgızca'daki Cusup şeklini yazmak uygundur.

[2] Uyezd: Rus Çarlığı döneminde Türkistan Valiliğine bağlı idari birimin adı. Volost ise Rus Çarlığı zamanında kullanılan uyezdden sonra en alt idari yapıdır

[3] "Kırgızların Ünlü Devlet Adamı Yusuf Abdırrahmanov" (PDF). 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

g t d Kırgızistan Bakanlar Kurulu başkanı
Kara-Kırgız ÖO	Cusup Abdrahmanov Bayalı İsakeyev
Kırgız SSR	Bayalı İsakeyev Murat Salihov İsmail Abuzyarov* İvan Rebrov* Turabay Kulatov İshak Razakov Abdy Suyerkulov Kazı Dikambayev Bolot Mambetov Akhmatbek Suyumbayev Sultan İbrahimov Pyotr Hodos* Arstanbek Düyşeyev Apas Cumagulov
Kırgızistan	Nasirdin İsanov Andrey İordan* Tursunbek Çıngışev Almambet Matubraimov* Apas Cumagulov Kubanıçbek Cumaliyev* Boris Silayev* Cumabek İbrahimov Boris Silayev* Amangeldi Muraliyev Kurmanbek Bakiyev Nikolay Tanayev Kurmanbek Bakiyev Feliks Kulov Azim İsabekov Almazbek Atambayev İskenderbek Aydaraliyev* İgor Çudinov Daniyar Üsönov Almazbek Atambayev Ömürbek Babanov* Almazbek Atambayev Ömürbek Babanov Aalı Karaşev* Cantörö Satıbaldiyev Cömert Otorbayev Temir Sariyev Sooronbay Ceenbekov Muhammedkalıy Abılgaziyev* Sapar İsakov Muhammedkalıy Abılgaziyev Kubatbek Boronov Sadır Caparov Artem Novikov Ulukbek Maripov Akılbek Caparov Adılbek Kasımaliyev
* geçici