Dandy
Dandy'ler, fiziksel özellikleri, arı dilleri ve acelesiz uğraşlarıyla toplum sahnesinde önemli bir yer edinmiş soğukkanlı, ilgisiz bir kişilik modasının ürünleridir.[1][2][3] Dandy'ler; özellikle 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında İngiltere'de, orta sınıf bir geçmişten gelmelerine rağmen aristokrat yaşam şeklini taklit etmeye çalışıp kendi kendilerini yapılandırmış kişilerdi.[4]
Dandizmin ilk tanımı John C. Prevost[5]'un yazmış olduğu "Le Dandyism En France" kitabındadır. Bu kitapta muscadin ve dandy anlayışının ne denli benzer olduğunu görebiliriz. Dandizm modern bir anlayış bakımından ilkin Fransız Devrimi zamanlarında, 1790'larda Londra ve Paris'te türedi.[6] Kendini dandy olarak görmeyen uç romancı George Meredith, küçümseyerek dandy'nin kinizmi geliştirdiğini savunur ve ona göre kinizm bir "entel dandizm"dir. Daha iyicil bir bakış açısıyla bakan Thomas Carlyle, "Sartor Resartus"da dandy'nin "insan giyen kıyafetler"den fazlası olmadığını söyler. Honoré de Balzac ise "İnsanlık Komedyası" ndan bir novellasında, "Altın Gözlü Kız"da soğukkanlı bir adam olan Henri de Marsay; tam anlamıyla bir dandy'dir ta ki başarısız bir aşk yolculuğu Marsay'i tutkulu ve kanlı bir kıskançlığa götürene dek.
Charles Baudelaire, dandy'i "metafiziksel" bir aşama olarak görür[7] ve ona göre dandy'ler estetiği, güzellik anlayışını yücelten insanlardır.[8] Onlar, sorumlu orta sınıf insanı olarak varoluşa sitem ederler: "Dandizm bazı konularda spiritüalizm ve stoacılık'a yakındır." ve "Dandy'lerin kendilerini kültürel bakımdan geliştirmekten, tutkularını tatmin etmekten, hissetmekten, düşünmekten başka hiçbir vazifesi yoktur. Dandizm, romantizmin başka bir biçimidir. Çoğu düşüncesiz insanın inanmak istediklerinin aksine dandizm, salt şık kıyafetlerin arasında aşırı hazlar almak veya maddesel elitlik değildir. Gerçek bir dandy'e göre, bütün bunlar aristokrat üstün bir zihnin sembollerinden başka hiçbir şey değildir."
17. yüzyıllarda giyim ve siyasi protestolar arasındaki bağ bilhassa bir İngiliz kişiliğini oluşturdu.[9] Bu çağrışımlar göz önüne alınırsa, dandizmi feodaliteye ve endüstri devrimi öncesine karşı özlem ve vefa duymayı kapsayan eşitlikçi ilkelerin tesviyesinin etkilerine karşı bir siyasi duruş olarak görebiliriz: "Mükemmel Centilmen" ve "Özerk Aristokrat" ülküleri gibi mesela. Fakat çelişkili bir biçimde dandy'ler de bir kitleye ihtiyaç duyar.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "One who studies ostentatiously to dress fashionably and elegantly; a fop, an exquisite." (OED).
- ^ Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 1989. 25 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
dude, n. U.S.A name given in ridicule to a man affecting an exaggerated fastidiousness in dress, speech, and deportment, and very particular about what is æsthetically 'good form'; hence, extended to an exquisite, a dandy, 'a swell'.
- ^ Cult de soi-même, Charles Baudelaire, "Le Dandy", noted in Susann Schmid, "Byron and Wilde: The Dandy in the Public Sphere" in Julie Hibbard et al., eds. The Importance of Reinventing Oscar: versions of Wilde during the last 100 years 2002
- ^ "The Dandy - Fashion, Costume, and Culture: Clothing, Headwear, Body Decorations, and Footwear through the Ages". www.fashionencyclopedia.com. 18 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020.
- ^ Le Dandysme en France (1817–1839) (Geneva and Paris) 1957.
- ^ Cicolini, Alice. "Dandyism". LoveToKnow (İngilizce). 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020.
- ^ See Prevost 1957.
- ^ Baudelaire, in his essay about painter Constantin Guys, "The Painter of Modern Life".
- ^ Aileen Ribeiro, "On Englishness in dress" in The Englishness of English Dress, Christopher Breward, Becky Conekin and Caroline Cox, ed., 2002.
