Datura stramonium
| Datura stramonium | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Datura stramonium | |||||||||||||||
Datura stramonium, Datura cinsine bağlı bir bitki türüdür.[1]
Halk arasında Boru çiçeği, Abızambak, Abuzambak, Bostan karanfili, Büyü otu, Cin otu, Kokar ot, Kokar otu, Sihirbaz otu, Şeytan tuzluğu, Şeytan elması, Şeytan otu, Tatala, Tatula, Tatüle, Datula, Yeleşik, Afyonotu, Eşekdikeni, Eşekotu, Mandacık, Mandalak ve Deli patpat adları ile bilinmektedir.[2]
Mayıs ve kasım ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir. Doğal olarak orta Amerika'da yayılış gösterir. Tahrip edilmiş araziler, çayır ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.[2]
Cins adı Sanskritçe delilik anlamına gelir. Cinsin insan üzerindeki anormal etkilerine işaret eder. Tür adı etimolojisi açık değildir, boruçiçeğini tanımlamak için ilk defa Orta Çağ'da kullanılmıştır.[2]
40–200 cm boylanabilen tek yıllık otsu bir bitkidir. Gövde dik, 7-14 dallı, kısa havlı veya tüysüzdür. Yapraklar saplı, yumurtamsı, 20 x 15 cm boyutlarda ve kenarları tam, az girintili veya lopludur. Çiçeklenme dönemi Mayıs-Kasım ayları arasındadır. Çiçekleri büyük; çanak yapraklar 5 adet, birleşik, 3–4 cm uzunlukta; taç 5–9 cm, boru şeklinde, beyaz renkli; ercikler 5 adet taç tüpüne birleşik; ovaryum çiçek tablası üzerindedir. Meyve yumurta şeklinde kapsül; 3-5 x 2.5-3.5 cm boyutlarda; dik; kısa havlı ve ~10 mm kılçıklı; yeşil renkte; tohumlar çok sayıda, kahverengi-siyah renktedir.[3]
Astım tedavisinde ve ameliyat esnasında analjezik olarak kullanılır. Güçlü bir halüsinojendir. Ağrıyı hafifletir ve iyileşmeyi hızlandırır. Parkinson hastalığı, astım, ağız kuruluğu, baş dönmesi, halüsinasyon ve komada kullanılır. Meyvesinin suyu kepek ve saç dökülmesinde kullanılır. Tohumları hemoroit ve egzama vakalarında kullanılır. Astım ve diş ağrısı tedavisinde de kullanılır.[2]
Ayrıca içinde bulundurduğu alkoidler, kolinerjik muskarinik reseptörlere inhibisyon yaparak antikolinerjik zehirlenmeye sebep olmaktadır.[4] Zehirlenen kişi zehirin etkisini 30 dakidada hissetmeye başlar.[5] Başlangıç semptomları işitsel ve görsel halüsinasyonlar, görme bozukluğu, konuşma bozukluğu ve titremeyi içerir.[6] Zehirin etkisi kişiden kişiye göre değişkenlik gösterir fakat genellikle 24 ila 48 saat sürdüğü belirtilmektedir, nadir vakalarda ise bu sürenin 2 haftaya kadar uzadığı görülmektedir.[5]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Datura stramonium ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Datura stramonium ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ a b c d "Kocaeli Bitkileri | Datura stramonium (Boru çiçeği)". 2 Ağustos 1753. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
- ^ "Boru Çiçeği (Datura stramonium)". Evrim Ağacı. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023.
- ^ "Yoğun Bakımda Bitkisel Bir İntoksikasyon Hikayesi; Datura Stramonium Zehirlenmesi | TARD Akademi". akademi.tard.org.tr. 12 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2025.
- ^ a b "Datura - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2025.
- ^ Sürmeli, Zehra (24 Şubat 2022). ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU (Disleksi, Diskalkuli, Disgrafi, Dispiraksi, Görsel Motor Açığı ve İşitsel İşlem Bozukluğu). Akademisyen Kitabevi. ISBN 978-605-258-409-5.
| Datura ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |