Değinakça

Değinakça
Değinakça
Deg Xinag
Ana dili olanlar	Amerika Birleşik Devletleri (Alaska)
Konuşan sayısı	14 (tarih gerekli)
Dil ailesi	Denesey Na-Dene Eyak-Atabask Atabask Kuzey Değinakça;
Yazı sistemi	Latin (Kuzey Atabask varyantı)
Dil kodları
ISO 639-2	ath
ISO 639-3	ing
ELP	Deg Xinag

Değinakça ya da Değinak dili (kendilerince Deg Xinag; Holikaçukça: Digenegh Qinag; İngilizce Deg Xinag, Deg Hitʼan, Kuskokwim Ingalik, Ingalik, Kaiyuhkhotana), ABD'nin Alaska eyaletinde Yukon ırmağının aşağılarında Shageluk (Łeggi Jitno’) ile Anvik (Gitr’ingithchagg) yörelerinde konuşulan Atabask dillerinden yok olmak üzere olan Kızılderili dilidir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 250 kişilik nüfustan 14 kadarı anadillerini konuşabiliyor.^[1] En yakın akrabaları Holikaçukça ile Koyukoncadır.

Değinaklar, kendileri için Deg Hitʼan (harfiyen: 'yerli halk'), dilleri için de Deg Xinag (harfiyen: 'yerli dil') adını verirler. Eski yaygın adları olan İngalik, komşuları Yupik Eskimoları tarafından verilmiştir. Yupikçede Ingqiliq sözü Kızılderili anlamına gelir.

Bu dildeki Rusça alıntılar, Alaska'nın Rus döneminden (1733 - 1867) kalmadır. Örnek vermek gerekirse chaynik (< ча́йник) 'çaydanlık', den-gi (< деньги) 'para', veliq (< мыло) 'sabun', vasdliq (< масло) 'tereyağı'.

Diyalektler ve kabileler

Değinakçanın birbirine çok benzeyen iki ağzı (sub-dialect) bulunur: Shageluk ağzı ile Anvik ağzı. Daha çok aynı kavram için farklı kelimelerde kendini gösterir.

Lower Yukon River (Yukon Ingalik)
Middle Kuskokwim (Kuskokwim Ingalik)

Örnekler

q'unt'ogh uçak
ggagg hayvan
ggagg chux ayı (harfiyen: 'büyük hayvan')
sraqay çocuk
dran gün
xik'ugił'anh doktor, hekim
łegg balık
łek köpek
sileg köpeğim
vileg köpeği
tso tl'ogh iy mamut
dina' k'idz bebek (oyuncak)
xidondiditey oda
ngan' dit'anh deprem
sito' babam
vito' babası
yix ev
tinh buz
dangan demir, metal
deloy dağ
vanhgiq Kızılderili dondurması (Indian ice cream)
choghlugguy (Anvik) niq'asrt'ay (Shageluk) tilki
vinixiłyiq sabahleyin
giłiq bir
teqa iki
togg üç
denhch'e dört
niłq'osnal giłiggi viq'idz iy on bir

Ayrıca bakınız

Alaska Yerli Dil Merkezi

Kaynakça

^ ^a ^b "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012.

Dış bağlantılar

http://ankn.uaf.edu/ANL/course/view.php?id=71 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deg Xinag Ałixi Ni'elyoy / Deg Xinag Learners' Dictionary (2007)
http://faculty.washington.edu/sharon/Vowel_quality.pdf 29 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Vowel quality and duration in Deg Xinag by Sharon Hargus (2008)

[refAnlcpop-1] "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012.

[1]