Alaska Yerli Dil Merkezi

Kuzey Müzesi (Museum of the North, UAF, Fairbanks campus)

Fairbansk Alaska Üniversitesi kampüsünde yer alan Kuzey Müzesinde Yupik dansçıları gösteri yaparken

Müzede, Nunivak Çupiklerine ait kayak kokpitinde bilezik destekleri (Ayaperviik). İki tane olup tahtadan yapılır ve birisine gülümseyen erkek, diğerine de asık suratlı bir kadın yüzü resmedilir

Müzede Çilkat kabilesinden Tlingit Kızılderililerine ait Çilkat dokuması bir battaniye

Alaska Yerli Dil Merkezi (kısaltması ANLC; İngilizce: Alaska Native Language Center), Amerika Birleşik Devletleri'nin Alaska eyaletinde devlet mevzuatına göre Fairbanks Alaska Üniversitesi (UAF, University of Alaska Fairbanks) bünyesinde 1972 yılında kurulan araştırma merkezi.

Merkez, Alaska'nın yerli dilleri olan Eskimo ve Kızılderili (daha yoğun olarak Atabask) dillerinden 20 kadar dil üzerine araştırma ve araştırma malzemeleri yayımlamaktadır. Bu yayınlar arasında, dilbilgisi, sözlük, hikâye kitapları, folklor koleksiyonu ve özgün dil araştırmaları yer almaktadır.

Alanında tek olduğu için bu yirmi dilin araştırma ve eğitimi üzerine uluslararası ilgi çeken merkezdir. Personeli eyalet çapında iki dilli öğretmen ve araştırmacılardan oluşur. Personelin sertifikalı eğitimi, Fairbanks Alaska Üniversitesinde, Alaska'nın yerli dilleri içinde konuşanı en fazla olan iki Eskimo dilinde, Yupikçe ve İnyupikçe üzerinedir.

Sözlü verileri toplayıp yazıya geçirmek ve kayıt altına almak, daha önce kayda geçirilmiş malzemeleri arşivine alarak araştırmacılara sunmak, koruma ve kollamaya yönelik soyu tehlike altında bulunan 20 dilde eğitim yapmak ve bu eğitime destek olan malzemeleri yayımlamak, merkezin ana görevleri arasındadır.

Merkez, soyu tehlikedeki bu dillere karşı kamu bilincini artırmak için yoğun çalışma içerisindedir.

Arşiv

Fairbanks Alaska Üniversitesi kampüsünde bulunan arşivi eşsizdir. Rus Alaskası döneminden kalma elyazmaları da dahil olmak üzere bugün merkezde 15.000 adet belge bulunmaktadır. 1940 'larda kaydedilmiş ses kayıtları da bu sayının içerisindedir. Belgelerin bir kısmı yayımlanmış malzemeden, diğer bir kısmı da henüz yayımlanmamış malzemeden oluşur. Arşiv, kamuya açık olup alanla ilgili araştırmacıların uğrak yeridir.

Arşiv malzemesi kabaca üç bölümde sınıflandırılır :

1. Birincil malzemeler (primary materials) : Yayımlanmamış elyazmaları ve saha notlarından oluşur.
2. Gri literatür (grey literature) : Lokal yayımlanmış malzemeden oluşur. Bunlar, kişisel yayınlar, okuma malzemeleri vs. yayınlardır.
3. İkincil malzemeler (secondary materials) : ANLC dışındaki koleksiyonlardan elde edilmiş belgelerin kopyalarından oluşur.

Araştırılan diller

ANLC tarafından araştırılıp desteklenen diller (Dipnot rakamları arşivlerine açılan linkleri gösterir) ve etnik nüfusa göre konuşanlarının sayısı:

Dil	Etnik nüfus	Konuşan nüfus	Konuşma oranı
Ahtnaca	&0000000000000500.000000500	&0000000000000080.00000080	%&0000000000000016.00000016,00
Aleutça	&.2,200	&0000000000000300.000000300	%&0000000000000013.64000013,64
Supikçe	&.3,000	&0000000000000400.000000400	%&0000000000000013.33000013,33
Denağinaca	x	x	x
Değinakça	&0000000000000275.000000275	&0000000000000040.00000040	%&0000000000000014.55000014,55
Eyakça	&0000000000000050.00000050	&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.0000000	%&-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1.0000000,00
Guçince	&.1,100	&0000000000000300.000000300	%&0000000000000027.27000027,27
Haydaca	&0000000000000600.000000600	&0000000000000015.00000015	%&0000000000000002.5000002,50
Hanca	&0000000000000050.00000050	&0000000000000012.00000012	%&0000000000000024.00000024,00
Holikaçukça	&0000000000000200.000000200	&0000000000000012.00000012	%&0000000000000006.0000006,00
İnyupikçe	&.13,500	&.3,000	%&0000000000000022.22000022,22
Koyukonca	&.2,300	&0000000000000300.000000300	%&0000000000000013.04000013,04
Aşağı Tananaca	&0000000000000380.000000380	&0000000000000030.00000030	%&0000000000000007.8900007,89
Tanakrosça	&0000000000000220.000000220	&0000000000000065.00000065	%&0000000000000029.55000029,55
Tlingitçe	&.10,000	&0000000000000500.000000500	%&0000000000000005.0000005,00
Çimşiyanca	&.1,300	&0000000000000070.00000070	%&0000000000000005.3800005,38
Kuskokvimce	&0000000000000160.000000160	&0000000000000040.00000040	%&0000000000000025.00000025,00
Yukarı Tananaca	x	x	x
Yupikçe	&.21,000	&.10,000	%&0000000000000047.62000047,62
Sibirya Yupikçesi	&.1,100	&.1,050	%&0000000000000095.45000095,45

Ayrıca bakınız

• Michael E. Krauss
• Yukon Yerli Dil Merkezi
• Alaska yerli sanatı
• Iḷisaġvik College
• İnyupik Tarih, Dil ve Kültür Komisyonu
• Poldine Carlo
• Marie Meade

Dış bağlantılar

• https://web.archive.org/web/20101202141052/http://www.uaf.edu/apache/anlc/